مجتبا یوسفی‌پور – همچنان در دومین هفته سال ۹۱ موضوع اعتراض به نمایش عمومی دو فیلم سینمایی «گشت ارشاد» و «زندگی خصوصی» مهم‌ترین خبر سینمایی هفته بود. این ماجرا اما ظاهراً با محدودیت اکران این فیلم‌ها سرانجام کمی آرام گرفته است.
در گزارش این هفته مروری داریم به آخرین خبر‌ها در این زمینه به همراه خبرهای کوتاه از سینمای ایران در هفته گذشته.
محدودیت اکران یا توقیف؟
سرانجام فشار‌ها برای توقف اکران دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» اثر کردند و از هفته گذشته نمایش عمومی این دو فیلم در بسیاری از سینما‌ها متوقف شد، هرچند به گفته علیرضا سجادپور، مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی «توقیف کلمه مناسبی برای تشریح وضعیت این دو فیلم نیست. این یک تصمیم مدیریتی بود که در شرایط فعلی گرفته شد تا بلکه بخشی از حواشی به وجود آمده پیرامون این دو فیلم از بین برود. این دو فیلم توقیف نشده‌اند و فقط اکران آن‌ها محدود شده است.»
حسین فرحبخش کارگردان فیلم “زندگی خصوصی”: فیلم زندگی خصوصی در نقد کسانی است که در ابتدای انقلاب خود را فراتر از قانون می‌دانستند
اما پس از این ماجرا‌ها سازندگان این دو فیلم جنجالی بار دیگر در مقام پاسخگویی به منتقدان و معترضان برآمدند. حسین فرحبخش، کارگردان فیلم «زندگی خصوصی» با انتشار نامه‌ای در مطبوعات، احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران را مورد خطاب قرار داد و به سخنان او در خطبه‌های نماز جمعه هفته گذشته و مستهجن خواندن برخی از فیلم‌های روی پرده سینما‌ها اعتراض کرد. او در این نامه با اشاره به اینکه سخنان خطیب جمعه تنها بر اساس شنیده‌هایش و «اطلاعات غلط و مغرضانه» بوده است، گفته‌های او خطاب به وزیر ارشاد مبنی بر توقیف این فیلم‌ها را «حرف و عملی که نه در شأن یک امام جمعه است و نه جزو شرح وظایف قانونی او» خواند و در توضیح فیلم خود نوشت: «فیلم زندگی خصوصی در نقد کسانی است که در ابتدای انقلاب متعصبانه، خود را فراتر از قانون دانسته و به بهانه نهی از منکر، پونز در پیشانی زنان بدحجاب می‌کردند و امروز کارشان به ضدیت با نظام و اسلام رسیده و حتی منکر وجود امام زمان شده‌اند.» او در انتهای نامه‌اش اعتراض‌های انجام شده به فیلمش را مشابه اعتراض‌های پس از انتخابات دوم خرداد سال ۱۳۸۸ دانست که «هر دو گروه برای مقابله با قانون به خیابان ریخته‌اند.
سعید سهیلی کارگردان فیلم «گشت ارشاد»: سخنان ائمه جمعه در ارتباط با فیلم من هم تهمت است، هم کذب است و هم گفته‌ای به دور از عدالت و انصاف.
سعید سهیلی، کارگردان فیلم «گشت ارشاد» نیز با انتشار نامه‌ای «ملت ایران» را خطاب قرار داد و با اشاره به توقف اکران فیلمش، سال نوی سینمای ایران را سالی همراه با سوگ و عزا خواند و از ایستادگی خود برای نمایش فیلمش سخن گفت و دلیل تن دادن به محدودیت اکران آن را تسلیم شدن در برابر قانون عنوان کرد. او باردیگر با تأکید بر دست داشتن برخی از اهالی سینما در شکل‌گیری جنجال‌های اخیر، در ارتباط با سخنان بیان‌شده در نماز جمعه نوشت: «تأسف من از این بابت است که دو تن از این ائمه جمعه که درباره «گشت ارشاد» موضع انتقادی تندی را در پیش گرفته‌اند، اصلاً فیلم من را ندیده‌اند و تنها بر مبنای گزارش‌هایی که به آن‌ها رسیده، از این تریبون عمومی مقدس، مواضع تندی را اتخاذ کرده‌اند و بدین‌گونه است که فیلم من را مستهجن اعلام می‌کنند فارغ از اینکه نمی‌دانند این سخن آن‌ها، هم تهمت است، هم کذب است و هم گفته‌ای به دور از عدالت و انصاف.»
او همچنین در ارتباط با تصمیم وزارت ارشاد مبنی بر توقف اکران فیلم افزوده است: «برای وزارت ارشاد نیز متأسفم که تسلیم این بی‌قانونی شد، گرچه به آن‌ها نیز حق می‌دهم که تحت فشار سنگینی بوده‌اند، فشاری که با توجه به حوادث رخ داده، از این پس امکان وقوعش برای سایر فیلم‌ها نیز ممکن خواهد بود.»
همایون اسعدیان: سیاست‌گذاری‌های اداره کل نظارت و ارزشیابی ارشاد از یک سو و تصمیم‌گیری‌های شورای صنفی نمایش از سوی دیگر، سبب‌ساز ایجاد این وضعیت شده است.
اما سینماگران نیز به این ماجرا بی‌تفاوت نماندند. شورای مرکزی مجمع فیلمسازان ایران با صدور بیانیه‌ای، توقف اکران این دو فیلم را محکوم کرد. در این بیانیه با اشاره به اینکه دو فیلم توقیف شده دارای پروانه نمایش رسمی از وزارت ارشاد بوده و مطابق قانون می‌بایست از امکانات اکران بهره‌مند می‌شدند، پرسیده شده است «چرا باید عده‌ای غیرمتخصص و نا‌آشنا با سینما، برخلاف نظر کار‌شناسان قانونی و با فشارهایی که به فیلمساز و مسئولین فرهنگی می‌آورند، فیلم‌ها را از سر در سینما‌ها پایین بکشند؟» در ادامه این بیانیه نیز آمده است «مجمع فیلمسازان سینمای ایران قطع نظر از کیفیت فیلم‌ها و اینکه فیلم ساخته کدام فیلمساز است، این اتفاق اسف‌بار را بدعتی در سینمای ایران تلقی می‌کند و اعلان می‌کند با این بدعت، دیگر امنیت نمایش هیچ فیلمی در آینده تأمین نخواهد بود.»
اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران، انجمن سینماداران ایران و کانون پخش‌کنندگان سینمای ایران نیز با صدور بیانیه‌ای مشترک به اتفاقات اخیر اعتراض کرده و توقف نمایش فیلم‌ها بر اثر فشارهای خارج از حوزه سینما را محکوم کردند.
«نارنجی‌پوش» و «چک» جایگزین «خصوصی» و «گشت ارشاد»
همانطور که در گزارش هفته قبل اشاره کردیم، شورای صنفی نمایش در جلسه‌ای فوق‌العاده دو فیلم «بوسیدن روی ماه» و نارنجی‌پوش» را جهت جایگزینی در اکران نوروز معرفی کرد و قرار شد تا آماده شدن فیلم‌های جایگزین برای نمایش عمومی، اکران فیلم‌های روی پرده به شکل محدود ادامه پیدا کند. همچنین به گفته حبیب کاوش، سخنگوی شورای صنفی نمایش «سینماهای شهرداری تهران و حوزه هنری که خودسرانه و احساسی و بدون کسب اجازه از سازمان سینمایی کشور مانع اکران این دو فیلم شده‌اند، باید خسارت وارده را پرداخت کنند. »
«نارنجی‌پوش» و «چک»: دو گزینه تازه شورای صنفی نمایش برای جایگزینی اکران نوروزی
اما دست‌اندرکاران فیلم «بوسیدن روی ماه» به علت آماده نبودن فیلمشان برای نمایش از اکران آن سر باز زدند. همایون اسعدیان، کارگردان فیلم در ارتباط با مشکلات اخیر اکران، با اشاره به اینکه از پیش از نوروز بسیاری از سینماگران از دخالت غیر مستقیم دولت در تعیین اکران انتقاد کرده و در این زمینه هشدار داده بودند،گفت:«متأسفانه سیاست‌گذاری‌های اداره کل نظارت و ارزشیابی ارشاد از یک سو و تصمیم‌گیری‌های شورای صنفی نمایش از سوی دیگر، سبب‌ساز ایجاد این وضعیت شده است. حالا هم تا دیر نشده باید سعی کرد با در پیش گرفتن سیاست‌های اصولی، وضعیت حاکم بر اکران را اصلاح کرد.»
بعد از این اعلام و تکذیب‌ها، در نهایت اعلام شد که فیلم «نارنجی‌پوش» از روز پنج‌شنبه نمایش عمومی خود را آغاز می‌کند. بعد از اعلام این خبر، تهیه‌کننده و پخش‌کننده این فیلم اعلام کردند که هنوز پروانه نمایش فیلم را دریافت نکرده‌اند و بالطبع بدون پروانه نمایش قادر به اکران فیلمشان نیستند. اما علیرضا سجادپور، مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی در این ارتباط اعلام کرد «نارنجی‌پوش» مشکل ممیزی ندارد و پروانه نمایش آن صادر شده البته شاید منظور این بوده که تهیه‌کننده پروانه نمایش را دریافت نکرده! دلیل این مساله هم آن است که این فیلم برای اکران دوم نوروزی آماده شده اما به ناگاه بنا شد که این فیلم به جای یکی از دو فیلم مشکل‌ساز اکران اول نوروزی روی پرده برود.»
با رسیدن به روز پنج‌شنبه همچنان خبری از آغاز نمایش عمومی فیلم «نارنجی‌پوش» نشد. هادی منبتی، مدیرعامل مؤسسه تصویر شهر شهرداری تهران در این زمینه گفت: «آقای سرتیپی مدیرعامل فیلمیران و پخش‌کننده این فیلم که از تولیدات مؤسسه تصویر شهر است به ما قول داده بود که پنج کپی فیلم را برای اکران از روز پنج‌شنبه آماده کند اما اینکه گفته این پنج کپی آماده نیست، این احتمالاً به تعطیلی لابراتوار‌ها و مشکلات موجود در این راه برمی‌گردد.»
نمایی از فیلم «مثل یک عاشق» تازه‌ترین ساخته عباس کیارستمی
او همچنین در ارتباط با تصمیم شورای صنفی نمایش مبنی بر پرداخت خسارت به تهیه‌کنندگان دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» توسط شهرداری تهران و حوزه هنری افزود: «توقف نمایش این دو فیلم بنا به مصلحت جامعه و خواسته اقشار مختلف جامعه صورت گرفت و اگر شکایتی به طور رسمی دریافت کنیم و دادگاه صنفی رأی علیه ما صادر کند با کمال میل خسارت وارده را به شاکیان پرداخت خواهیم کرد.»
در نهایت تعیین رمان آغاز نمایش عمومی فیلم «نارنجی‌پوش» به بعد از پایان تعطیلات نوروزی موکول شد و بنا به آخرین خبر‌ها قرار است که این فیلم در اکران دوم نوروزی و به محض آماده شدن کپی‌ها و تبلیغات آن به جای فیلم» خصوصی «به نمایش درآید. همچنین گفته شده است فیلم «چک» ساخته کاظم راست‌گفتار، به عنوان دیگر گزینه اکران جایگزین، به زودی به جای فیلم» گشت ارشاد «در گروه سینمایی آفریقا به نمایش به روی پرده خواهد رفت.
خبرهای کوتاه
عباس کیارستمی برای تحویل نسخه نهایی آخرین ساخته‌اش «مثل یک عاشق» راهی فرانسه شد. این فیلم محصول مشترک ژاپن و فرانسه است و قرار است برای حضور در جشنواره فیلم کن امسال ارسال شود. این فیلم با نام اولیه «پایان» در ژاپن و با استفاده از عوامل ژاپنی ساخته شده است. فیلم داستان رابطه میان دختری دانشجو و یک پیرمرد است.
ایرج قادری، کارگردان و بازیگر سینما هفته گذشته به علت بیماری مثانه به مدت سه روز در بیمارستان مهراد تهران بستری شد. با بهبود وضعیت جسمانی، شنبه شب گذشته او از بیمارستان مرخص شد.
خبرهای اکران
گویا سرانجام فشار‌ها برای محدودیت اکران فیلم «گشت ارشاد «جواب داد و این فیلم با توجه به از دست دادن برخی از سینماهای نمایش‌دهنده با افت فروش روبرو شد. از سوی دیگر» قلاده‌های طلا «با افزایش فروش روبرو شده و توانست فاصله خود را با این فیلم کم کند. بنا به آمار غیر رسمی» گشت ارشاد «تا کنون حدود ۸۸۷ میلیون تومان فروش داشته است.» قلاده‌های طلا «نیز با فروشی حدود ۸۷۸ میلیون تومان دومین فیلم پرفروش جدول است.» انتهای خیابان هشتم «ساخته علیرضا امینی نیز توانسته تا کنون حدود ۲۶۰ میلیون تومان فروش داشته باشد. دو فیلم دیگر روی پرده یعنی» زندگی خصوصی «و» فتیله و ماه‌پیشونی «نیز به ترتیب با فروش حدود ۱۷۵ و ۷۵ میلیون تومان در انتهای جدول فروش قرار دارند.
«گشت ارشاد» و «قلاده‌های طلا»: رقابتی نزدیک برای تبدیل شدن به پرفروش‌ترین فیلم اکران نوروز
اما از سوی دیگر خبرگزاری» فارس «از فروش ۱. ۵ میلیارد تومانی فیلم» قلاده‌های طلا «در تهران و شهرستان‌ها خبر داده و این فیلم را پرفروش‌ترین فیلم اکران نوروزی معرفی کرده است. به هرحال، باید تا پایان تعطیلات نوروز و اعلام آمار فروش رسمی صبر کرد و دید برنده واقعی اکران نوروزی امسال کدام فیلم بوده است.
حاشیه هفته: شایعه درگذشت یک بازیگر
هفته گذشته شایعه درگذشت ثریا قاسمی، بازیگر سینما و تلویزیون به وسیله پیامک میان بسیاری رد و بدل شد و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی پخش گردید. البته کمی بعد از انتشار این خبر، خبرگزاری» ایسنا «خبر از سلامت این بازیگر داد و به گفته این خبرگزاری ثریا قاسمی این‌روز‌ها سرگرم دید و بازدید نوروزی است و جز حواشی این شایعه، مشکل دیگری ندارد. خبرگزاری فارس نیز با تکذیب این شایعه خبر از سفر این بازیگر به خارج از کشور داد.
این نخستین‌بار نیست که شایعه درگذشت یک فیلمساز به این شکل منتشر می‌شود، نکته ماجرا اینجاست که این خبر در روزهایی منتشر شد که از سویی بسیاری از افراد یا در مسافرت هستند و یا به علت مشغولیت‌های نوروزی امکان تماس با آن‌ها به آسانی مقدور نیست. از سوی دیگر نیز بسیاری از روزنامه‌ها در این روز‌ها تعطیل هستند و بالطبع امکان خبررسانی درست می‌سر نیست. حال در این میان، اینکه این شایعه از کجا و توسط چه کسانی و به چه هدفی ساخته شده است بحثی جداست، اما برخورد مخاطبان بویژه در فضای مجازی جای تأمل دارد. گاهی این ابراز تأسف‌ها و واکنش‌های احساسی آدم را به یاد دوستی خاله خرسه می‌اندازد! بد نیست در برخورد با خبرهایی از این دست، قبل از کلیک کردن و انتشار آن، کمی دقت کنیم و با تحقیق و دست کم تائید خبر از یک یا دو منبع معتبر و اطمینان از صحت آن اقدام به بازنشرش کنیم.
در همین زمینه:
::مجتبا یوسفی‌پور در رادیو زمانه::
::آیا کف خیابان محل پرداختن به سینماست؟، رادیو زمانه::