ایالات متحده آمریکا تمام تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند. ترکیه هنوز در انتظار روشن‌شدن وضعیت معافیت از تحریم‌ها است و سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی در این کشور به دلیل تحریم‌ها به مشکل برخورده. اتحادیه اروپا، فرانسه، بریتانیا و آلمان در بیانیه‌ای مشترک با ابراز تأسف از تصمیم آمریکا وعده دادند که از شرکت‌های اروپایی در حال مراوده تجاری با ایران محافظت کنند. روسيه نیز وعده کمک داده است. اما واشنگتن از دادن تضمین برای ادامه واردات کالاهای اساسی به ایران خودداری کرده.
هرچند ترکیه پیش از این گفته بود که از تحریم‌های واشنگتن علیه تهران پیروی نخواهد کرد، یک شرکت سوخت‌رسانی آن کشور (که نامش اعلام نشده است) از دادن سوخت به هواپیمایی‌های ایران به دلیل تحریم‌ها امتناع می‌کند.
مسعود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی شنبه ۱۲ آبان / سوم نوامبر دراین‌باره گفته:
«یک شرکت ترک که به شرکت‌های ایرانی سوخت می‌داده، اعلام کرده است بعد از یکم نوامبر نمی‌تواند به شرکت‌های ایرانی سوخت بدهد. این موضوع با توجه به تردد سالانه ۲,۵ میلیون مسافر ایرانی بین ایران و ترکیه و هفته‌ای ۲۰۰ پرواز که بر اساس توافق ایران و ترکیه بین دو کشور انجام می شود و همچنین اعلام ترکیه مبنی بر تبعیت نکردن از تحریم‌های آمریکا خارج از توقع و انتظار شرکت‌های هواپیمایی بود.»
به علاوه، احتمال دارد ترکیه از تحریم‌ها برای مدتی معاف شود.
«روهسار بیکجان»، وزیر بازرگانی ترکیه شنبه با اشاره به بازگشت تمام تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران گفت که این کشور هنوز منتظر مشخص‌شدن معافیت از این تحریم‌ها است.
بیکجان به خبرنگاران در آنکارا گفت:
«اطلاعات ابتدایی که به ما رسیده نشان می‌دهد ترکیه در میان هشت کشور معاف‌شده از تحریم‌ها است. اما هنوز مطمئن نیستیم. این موضوع دوشنبه روشن خواهد شد.»
یک منبع مربوط به بخش صنعتی در ترکیه ماه گذشته به خبرگزاری «رویترز» گفته بود که ترکیه پیش از آغاز تحریم‌ها برای کاهش سطح خرید نفت از ایران تلاش کرده است اما ترجیح می‌دهد که از این تحریم‌ها معاف شود.
آمریکا با معافیت هشت کشور از تحریم نفتی ایران از جمله هند، چین و کره جنوبی موافقت کرده است. نام همه کشورهایی که شامل معافیت از تحریم نفتی ایران شده‌اند، دوشنبه هفته آینده همزمان با آغاز دور تازه تحریم‌ها بعد از خروج آمریکا از برجام اعلام می‌شود. گفته می‌شود که این معافیت‌ها موقتی و برای مدت محدودی خواهد بود.
مایک پمپئو و استیو منوچین، وزیران خارجه و خزانه‌داری آمریکا جمعه اعلام کردند که تحریم‌های لغو شده این کشور علیه ایران از دوشنبه پنجم نوامبر بازخواهد گشت. این تحریم‌ها به بخش‌های انرژی (نفت)، کشتیرانی و مالی مربوط می‌شود.
استیو منوچین هشدار داده که هر شرکتی از جمله شرکت‌های اروپایی در صورت ادامه مراودات تجاری با ایران در معرض تحریم‌های ثانوی ایالات متحده قرار خواهد گرفت.
واکنش اروپا و روسیه
فدریکا موگرینی، مسئول ارشد سیاست خارجه اتحادیه اروپا و وزیران دارایی و امور خارجه سه کشور اروپایی حاضر در گروه ۱+۵ بیانیه کشورهای اروپایی در مخالفت با تحریم‌ها را امضا کرده‌اند. در این بیانیه مشترک که جمعه دوم نوامبر / ۱۱ آبان منتشر شد، آمده است:
«هدف ما حفاظت از فعالان اقتصادی است که در راستای قوانین اروپایی و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، مراودات تجاری مشروع با ایران دارند».
اتحادیه اروپا از ابتدا بر حفظ توافق هسته‌ای با ایران به عنوان سندی مهم برای امنیت این اتحادیه تأکید کرده است. تهران نیز سازوکارهای مالی با اتحادیه اروپا را مسیر نجات این توافق و مقابله با تحریم‌های آمریکا معرفی کرده است.
در همین زمینه الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه به روزنامه «فایننشال تایمز» گفت که مسکو به ایران برای دورزدن تحریم‌های آمریکا کمک خواهد کرد:
«ما خود در شرایط تحریم به سر می‌بریم. درباره مواضع رسمی مسکو باید بگویم که ما تحریم‌هایی که به صورت یکجانبه و خارج از چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل باشند را به رسمیت نمی‌شناسیم. ما این روش را غیرقانونی می دانیم.»
روسیه نیز گفته که به دنبال ساز و کار مخصوصی برای ادامه مراودات تجاری با ایران است.
«آمریکا به اروپا برای رفع تحریم از کالاهای اساسی ضمانت نداد»
همزمان با اعلام بازگشت تمام تحریم‌های پیشین علیه ایران، دیپلمات‌ها به روزنامه بریتانیایی «گاردین» گفتند که دولت‌های اروپایی نتوانسته‌اند از واشنگتن برای ادامه واردات مواد غذایی اساسی و دارو به ایران تضمینی بگیرند.
این در حالی است که سفیران بریتانیا، فرانسه و آلمان در آمریکا در دیدارهای مشترک با مسئولان ارشد وزارت‌خانه‌های خزانه‌داری و امور خارجه ایالات متحده در سپتامبر خواسته بودند که یک «فهرست سفید» برای تضمین ادامه تجارت مواد غذایی اساسی و دارو تهیه کنند و دستورالعملی برای شرکت‌ها فراهم آورند که بر مبنای آن، ترسی از تحریم‌ها در آینده به دلیل صادرات «اقلام انسان‌دوستانه» نداشته باشند.
مواد اولیه و اساسی به شکل رسمی از دایره تحریم‌ها خارج هستند اما تجربه تحریم‌ها پیش از امضای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) در ۲۰۱۵ نشان داده که ترس شرکت‌ها و بانک‌ها از تحریم‌های ثانویه آمریکا به کمبود شدید داروهای ضروری و مواد غذایی می‌انجامد.
احمد قویدل، مدیرعامل انجمن هموفیلی ایران به گاردین می‌گوید که «بی‌شک زندگی هزاران بیمار در معرض خطر است… نگرانی‌ام از امروز نیست، از شش ماه دیگر است، وقتی ذخیره‌‌مان تمام شده. آنها ادعا می‌کنند که واردات دارو از تحریم‌ها معاف است اما عملاً به خاطر محدودیت‌های بانکی به دارو یا مواد اولیه ضروری برای ساخت آنها در داخل دسترسی نداریم».
ایران: ابراز مخالفت در راهپیمایی ۱۳ آبان
بر اساس گزارش‌های خبرگزاری‌های رسمی در ایران، تظاهرات در ۱۳ آبان قرار است پاسخی به بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران باشد.
به گزارش خبرگزاری «تسنیم»، نزدیک به سپاه پاسداران، اعضای مجلس خبرگان رهبری، امامان جمعه و نمایندگان مجلس از مردم و طرفداران‌شان خواسته‌اند تا در این راهپیمایی ضدیت‌شان با آمریکا را نشان دهند.
سپاه پاسداران نیز در بیانیه‌ای از مردم خواسته است در راهپیمایی ۱۳ آبان شرکت کنند.
این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را با تقلید از سریال محبوب «بازی تاج و تخت» در پستی توئیتری با نوشته «تحریم‌ها دارند فرا می‌رسند، پنجم نوامبر» تبلیغ کرده است:
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) November 2, 2018
شرکت «اچ بی او» (HBO)، شرکت تهیه‌کننده سریال تلویزیونی بازی تاج و تخت نیز در پاسخ به این توئیت آن را «سوء استفاده از تریدمارک» خود خواند و در توئیتی پرسید: «در زبان دوتراکی [قبیله‌ای خشن و جنگجو در سریال] به سوء استفاده از تریدمارک چه می‌گویند؟»
جورج ار ار مارتین، نویسنده رمان «ترانه یخ و آتش» که سریال بر اساس آن ساخته شده، در توئیتی چنین واکنش نشان داد: «از زخم‌ها بیشتر از شمشیرها بترسید. ششم رأی بدهید.»
یک حساب اینستاگرامی منسوب به قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران اما در واکنش به توئیت ترامپ با گرافیک مشابهی تصاویری منتشر کرده و وعده «ایستادگی» در برابر آمریکا را داده است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز شنبه در سخنانی به بازگشت تحریم‌ها واکنش نشان داد. گزارش سخنان او را اینجا بخوانید.
-
توضیح: این گزارش و تیتر آن در طی روز تغییر خواهد کرد.