در پی پیشنهاد دونالد ترامپ به رهبران جمهوری اسلامی برای مذاکره بدون پیش‌شرط، مقام‌های اصلی جمهوری اسلامی واکنش فوری نشان ندادند. نخستین واکنش‌ها از بی‌اعتمادی به این پیشنهاد حکایت دارند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا شب گذشته، دوشنبه ۳۰ ژوئیه / ۸ مرداد در نشست خبری مشترک با جوزپه کونته، نخست‌وزیرایتالیا در پاسخ به این پرسش که آیا مایل است با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران دیدار کند، گفت: «من آماده‌ام با هر کسی دیدار کنم. من به ملاقات اعتقاد دارم». ترامپ اعلام کرد که این دیدار «بدون هیچ پیش‌شرطی خواهد بود».

رئیس‌جمهوری آمریکا در همین حال بار دیگر توافق هسته‌ای با ایران را توافقی «مضحک» خواند و گفت به آن پایان داده است. ترامپ تأکید کرد که ایران هرگز نخواهد توانست به سلاح هسته‌ای دست یابد.

این سخنان ترامپ بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان یافت.

در ایران اما نخستین واکنش‌ها از سوی مشاور حسن روحانی، یکی دو نماینده مجلس و یک رسانه وابسته به نهادهای نظامی صورت گرفت.

حمید ابوطالبی، مشاور رئیس‌جمهوری ایران در صفحه توئیتر خود به سخنان ترامپ واکنش نشان داد: «احترام به ملت بزرگ ایران، کاهش خصومت‌ها، و بازگشت آمریکا به برجام، هموارکننده مسیر سنگلاخ کنونی است. گفت‌وگوی تلفنی رؤسای‌جمهوری دوکشور در سازمان ملل در سال ۱۳۹۲، بر این باور استوار بود که می‌توان با التزام به ابزار گفت‌وگو در مسیر اعتمادسازی گام برداشت. برجام دستاورد التزام به گفت‌وگو است؛ باید آن را پذیرفت.»

ابوطالبی همچنین افزود سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل پس از تهدید آمریکا ملاقات دو رئیس‌جمهوری مطرح شد؛ «اکنون هم پس از خروج از برجام، ملاقات بدون پیش‌شرط عنوان می‌شود! کسانی که به گفت‌وگو به عنوان روش حل اختلافات در جوامع متمدن باور دارند، باید به ابزار آن هم ملتزم باشند.»

محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس ایران نیز در صفحه توئیتر خود به این جمله کوتاه بسنده کرد: «نقض پیمان برجام بدتر از هر پیش شرطی است.»

در همین حال، ولی‌الله نانواکناری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در این‌باره گفته است: «ترامپ برای اثبات ادعایش در وهله اول باید تعهدات برجامی را اجرا کند و بعد به دنبال مذاکرات در موضوعات غیربرجامی باشد. اگر واقعاً ترامپ می‌خواهد با ایران مذاکره کند، اول به تعهدات پایبند باشد.»

نانواکناری ترامپ را عدم «ثبات رأی» متهم کرد و گفت: «ترامپ فرد قابل اعتمادی نیست و در گفتار و عملش تناقض وجود دارد.»

خبرگزاری فارس نیز تفسیر تفصیلی‌ای بر پیشنهاد ترامپ نوشته و نتیجه گرفته است که «دیپلماسی ترامپی» دنبال تسلیم ایران است نه گفت‌وگو. فارس در این تفسیر به کسانی که خواهان مذاکره با آمریکا هستند نیز تاخته است.

این خبرگزاری هم به عدم پایبندی آمریکا به توافق هسته‌ای اشاره کرده و نوشته است: «همه می‌دانند که ترامپ با فشار اقتصادی به‌دنبال از پای درآوردن نظام اقتصادی ایران با هدف گرفتن امتیازات سیاسی است.»

فارس گفته که «این‌که ترامپ می‌گوید بدون پیش‌شرط آماده مذاکره است از بیخ و بن دروغ است چرا که مایک پمپئو، وزیر خارجه او، پیش‌تر شرایط مدنظر ایالات متحده را مورد تصریح قرار داده است.»

مایک پومپئو ۲۱ مه / ۳۱ اردیبهشت در سخنانی گفت که کشورش سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران اعمال خواهد کرد، مگر آن‌که جمهوری اسلامی ایران ۱۲ شرط را برآورده کند. از جمله این شروط می‌توان به این‌ها اشاره کرد: ایران سویه‌های نظامی فعالیت‌های هسته‌ایش قبل از برجام را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کند، توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم از جمله بستن رآکتور آب سنگین، دسترسی بی‌قید و شرط به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازرسی همه پایگاه‌ها در سراسر ایران، توقف توسعه موشک‌های بالستیک و توقف آزمایش موشک‌هایی با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای، توقف حمایت از «گروه‌های تروریستی» از جمله حزب‌الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی، شناسایی استقلال عراق و موافقت با خلع سلاح شبه‌نظامیان شیعه در این کشور، توقف حمایت از حوثی‌های یمن، خروج سپاه قدس و همه نیروهای تحت امر آن از سوریه، توقف حمایت از طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی در افغانستان، و توقف حمایت سپاه قدس از گروه‌های تروریستی و هم‌پیمانان شبه‌نظامی‌اش.

خبرگزاری فارس که ترامپ را « تاجر قمارباز آمریکایی» خطاب کرده، نوشته است: «مرور آن ۱۲ شرط یا خواسته‌ای که پومپئو مطرح کرد نشان می‌دهد که او نه به‌دنبال مذاکره از موضعی برابر که به‌دنبال تسلیم ایران است. این تسلیم نه فقط تسلیم مادی که تسلیم هویتی است که نمود عینی آن خواسته آمریکا برای ترک محور مقاومت است؛ محوری که در سراسر منطقه عرصه را بر واشنگتن و متحدینش تنگ کرده است.»

مایک پومپئو پس از طرح پیشنهاد ترامپ درباره مذاکره بدون پیش‌شرط با رهبران ایران از این پیشنهاد حمایت کرد. او در گفت وگو با شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» آمریکا گفت: « اگر ایرانی‌ها از خود این تعهد را نشان دهند که تغییرات اساسی در نحوه برخورد با مردم خود ایجاد می‌کنند، رفتار مخرب خود را در منطقه کاهش دهند، توافقی را بپذیرند که واقعا از گسترش تسلیحات هسته‌ای جلوگیری می‌کند، آنگاه رئیس جمهوری گفته، آماده است که با آنها بنشیند و گفت وگو کند.»

وزیر خارجه آمریکا تأکید کرد که آمریکا در پی آن نیست که ریال سقوط کند، بلکه به دنبال تغییر رفتار تهران است: «شما نمی‌توانید به ریاض موشک شلیک کنید، نمی‌توانید افراد را در عراق، سوریه و حزب الله لبنان مسلح کنید…. این رفتار از ایران قابل قبول نیست.»

پیشنهاد مذاکره بدون پیش‌شرط از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا در حالی ارائه شده که موضوع میانجی‌گری عمان در این‌باره نیز مطرح شده است. روز گذشته (دوشنبه) بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در پاسخ به این‌که آیا سفر وزیر خارجه عمان به ایالات متحده به قصد میانجی‌گری بین واشنگتن ــ تهران است، گفت «از محتوای مذاکرات و اهداف سفر آقای بن علوی به آمریکا اطلاعی ندارم» اما میانجی‌گری عمان را تکذیب کرد.

سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین آمریکا را «غیرقابل اعتماد» خواند و افزود: «با این آمریکا و سیاست‌هایی که در پیش گرفته قطعاً امکان تعامل و گفت‌وگو وجود نخواهد داشت.»

بیشتر بخوانید:

وزارت خارجه ایران: امکان مذاکره با آمریکا وجود ندارد