بسیار بلند و خیلی نزدیک

مجتبا یوسفی‌پور – راه یافتن فیلم “بسیار بلند و خیلی نزدیک” ساخته استفن دالدری به فهرست نامزدهای بهترین فیلم سال جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا در سال ۲۰۱۲ شگفتی‌ساز شد، فیلمی که پیش‌تر در هیچکدام از جوایز معتبر سالانه چون “گلدن گلوب” و یا “بفتا” نشانی از آن دیده نمی‌شد. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
 

برای آنکه “بسیار بلند و خیلی نزدیک” بتواند در جوایز سالیانه اسکار حضور یابد، به شکل محدود در اواخر دسامبر سال گذشته در سینماهای آمریکا به نمایش درآمد، اما نمایش عمومی و گسترده فیلم از ۲۰ ژانویه امسال در سینماهای آمریکا آغاز شده است. این فیلم از این هفته در سینماهای انگلستان، ایرلند، آلمان و سوئد نیز روی پرده رفته است.

“بسیار بلند و خیلی نزدیک” حادثه ۱۱ سپتامبر را دستمایه کار خود قرار داده است و سعی می‌کند عواقب عاطفی این حادثه برای بازماندگان این حادثه را به تصویر بکشد. اسکار، نوجوانی است که در روز حادثه ۱۱ سپتامبر، بعد از بازگشت از مدرسه، شش پیام تلفنی از پدرش دریافت می‌کند. در یکی از پیام‌ها پدرش می‌گوید در طبقه ۱۰۵ ساختمان مرکز تجارت جهانی است و اسکار با دیدن تصاویر حادثه از تلویزیون در می‌یابد که پدرش مرده است. این حادثه او را دچار افسردگی می‌کند و اسکار به مرور خاظرات خود با پدرش می‌پردازد. در این میان رابطه بین او و مادرش نیز دچار مشکل می‌گردد و اسکار به مادربزرگش نزدیک‌تر می‌شود. روزی اسکار در گنجه پدرش کلیدی می‌یابد که بر روی آن نام «بلک» نوشته شده است. او با مراجعه به کتابچه راهنمای تلفن و یافتن نشانی تمامی کسانی که با این نام در نیویورک زندگی می‌کنند، تصمیم می‌گیرد به همه آن‌ها سر بزند تا شاید بتواند راز این کلید جامانده از پدرش را دریابد.
 

فیلمنامه فیلم توسط اریک راث، فیلمنامه‌نویسی که کارهایی چون “فارست گامپ”، “مونیخ” و “مورد عجیب بنجامین باتن” را در کارنامه خود دارد بر اساس رمانی به همین نام نوشته جاناتان سفران فوئر نوشته شده است. رمان نخستین‌بار در سال ۲۰۰۵ در آمریکا منتشر شد. پس از انتشار کتاب، اسکات رودین، تهیه‌کننده‌ آمریکایی که پیش‌تر آثاری چون “نمایش ترومن” و “شبکه اجتماعی” را تهیه کرده بود تصمیم به تبدیل کتاب به فیلم گرفت و مرحله نوشتن فیلمنامه حدود پنج سال طول کشید. سرانجام در سال ۲۰۱۰ برای نخستین‌ بار خبر ساخت این فیلم به کارگردانی استفن دالدری اعلام شد. تام هنکس و ساندرا بولاک برای بازی در نقش‌های اصلی فیلم انتخاب شدند و پس از یک جست‌وجوی طولانی، توماس هورن برای بازی در نقش اسکار انتخاب شد و سرانجام فیلمبرداری فیلم در ماه مارس سال ۲۰۱۱ در شهر نیویورک، محل روی دادن داستان آغاز گردید.
 

استفن دالدری، فیلمساز انگلیسی که برای ساختن فیلم‌هایی چون “ساعت‌ها” و “کتابخوان” شناخته می‌شود و تاکنون سه بار نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین کارگردانی بوده، فیلم را کارگردانی کرده است. طبعاً پرداختن به مضمونی چون حادثه ۱۱ سپتامبر بسیار چالش‌برانگیز بوده و هنوز حساسیت‌ها بر روی این موضوع بسیار زیاد است. دالدری درباره چالش‌های پرداختن به چنین موضوعی می‌گوید: “به گمان من وقتی به موضوع ۱۱ سپتامبر می‌پردازیم، مسائل و حساسیت‌های زیادی هست که همه ما از آن‌ها آگاه هستیم. همچنین با توجه به واکنش‌ها نسبت به کتاب جاناتان ما این شانس را داشتیم که تا حدودی بدانیم چه چیزهایی را باید نشان دهیم و به چه چیزهایی نباید بپردازیم. سعی کردیم با چند تا از خانواده‌های بازماندگان حادثه در زمان پیش‌تولید و همچنین پس از پایان فیلم در ارتباط باشیم. با آن‌ها در ارتباط با مسائل و چیزهایی که می‌شود نشان داد و درست هستند و یا نیستند صحبت کنیم، و بعد بر اساس این گفت‌وگو‌ها تصمیممان را گرفتیم. بعد از اتمام فیلم هم باز یک نمایش خصوصی داشتیم. اما راستش بعضی‌ها همچنان فکر می‌کنند که برای پرداختن به این مسئله خیلی زود بود و آنچه نشان داده شده کمی زیاد و یا کم است. اما در ‌‌نهایت شما باید به غریزه خودتان برای تشخیص درستی کارتان اعتماد کنید.”
 

تام هنکس، بازیگر شناخته‌شده آمریکایی در این فیلم نقش پدر اسکار را بازی کرده است. او در ارتباط با بازی در نقش یکی از قربانیان حادثه ۱۱ سپتامبر می‌گوید: “به عنوان یکی از شخصیت‌های فیلم، من قاعدتاً نباید در ارتباط با ماجرای ۱۱ سپتامبر چیزی می‌دانستم. این چیزی بود که دایم باید به خودمان یادآوری می‌کردیم. وقتی بازی می‌کردم، دائم می‌گفتم الان ۹ سپتامبر است و ما نمی‌دانیم چه اتفاقی قرار است بیفتد. اما به هرحال نمی‌شد از تأثیر جدی آن روز غافل شد و فرار کرد. ما با بازمانده‌ها و قربانیان حادثه صحبت کردیم. مطالب خیلی زیادی برای خواندن و تماشا کردن درباره آن روز وجود دارد و همه این‌ها به یاد آدم می‌آورند که واقعاً چه اتفاقی افتاد.”
 

ساندرا بولاک، دیگر بازیگری است که یکی از نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده است. او مراحل آماده شدن خود و دیگر بازیگران فیلم را اینگونه توضیح می‌دهد: “ما تمرینات زیادی کردیم. با آدم‌هایی که عزیزانشان را از دست داده بودند صحبت کردیم. من آن روز اینجا بودم و همه چیز را دیدم. ما تحقیق و تمرین‌های زیادی کردیم تا بفهمیم این مادر کیست؟ چطور خانواده‌ای هستند؟ رابطه او با همسرش چگونه بوده؟ رابطه‌اش با بچه‌اش چگونه بوده؟ ما توانستیم به پیغام‌های تلفنی که آدم‌های گیر افتاده در برج‌های دوقلو برای خانواده‌هایشان گذاشته بودند گوش دهیم. چیزی که خیلی من را تحت تأثیر قرار داد این بود که در آن لحظه وقتی آن آدم‌ها به این نتیجه رسیده بودند که دیگر نجات نخواهند یافت، پیغام‌هایی پر از امید و عشق برای عزیزانشان به جا گذاشته بودند. انگار می‌خواستند هدیه‌ای به کسانی که از دست می‌دهند داده باشند. چیزی که خیلی من را شگفت‌زده کرد انسانیتی بود که از دل آن اتفاق غیر انسانی بیرون آمده بود.”

“بسیار بلند و خیلی نزدیک” در برخورد با منتقدان و تماشاگران نظرات متفاوتی دریافت کرده است. از سویی برخی فیلم را ستوده‌اند و حتی فیلم توانست در فهرست نامزدهای نهایی بهترین فیلم سال جوایز اسکار وارد شود و از سوی دیگر برخی از منتقدان آن‌چنان فیلم را دوست نداشته‌اند. راجر ایبرت منتقد “شیکاگو سان‌تایمز” با دادن تنها دو و نیم ستاره از چهار ستاره همیشگی خود به فیلم، مشکل اصلی فیلم را داستان آن می‌داند که به گفته او دلیلی برای گفتنش وجود ندارد. منتقد وب‌سایت “دیلی روتیشن” نیز با بیان اینکه فیلم بهتر از انتظار او بوده است می‌افزاید مشکل اصلی فیلم کشدار بودن داستان آن است. اما از نکاتی که بیشتر منتقدان بر آن تأکید کرده‌اند بازی خوب بازیگران به‌ویژه بازی بسیار خوب نوجوان نابازیگر فیلم است. ماکس فون سیدو، بازیگر کهنه‌کار سوئدی نیز امسال برای بازی در این فیلم نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شده است.

“بسیار بلند و خیلی نزدیک” با زمان ۱۲۹ دقیقه و بودجه‌ای حدود ۳۰ میلیون دلار ساخته شده و محصول سال ۲۰۱۱ کشور آمریکا است.
 

مشخصات فیلم
 

بسیار بلند و خیلی نزدیک
Extremely Loud and Incredibly Close
نویسنده: اریک راث (فیلمنامه)، جاناتان سفران فوئر (رمان)
Eric Roth (Screenplay)، Jonathan Safran Foer (Novel)
کارگردان: استفن دالدری
Stephen Daldry
بازیگران: تام هنکس، ساندرا بولاک، توماس هورن، ماکس فون سیدو، ویولا دیویس
Tom Hanks، Sandra Bullock، Thomas Horn، Max Von Sydow، Viola Davis
 

در همین زمینه:
::برنامه رادیویی “اکران” از مجتبا یوسفی‌پور::
 

ویدئو: پیش‌پرده فیلم “بسیار بلند و خیلی نزدیک”