ایران بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی برای حفظ توافق هسته‌ای را انتظار می‌کشید. اکنون حسن روحانی در تماس با آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون این بسته پیشنهادی را مأیوس‌کننده خوانده است. محمدجواد ظریف نیز که قرار است با کشورهای باقی مانده در برجام نشست مشترکی برگزار کند از آن‌ها خواسته است تا «وعده‌های مبهم» ندهند.

حسن روحانی، رئیس جمهوری و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران
حسن روحانی، رئیس جمهوری و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران عصر پنج‌شنبه ۱۴ تیر در تماس تلفنی با آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه به خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اشاره کرد  و گفت: «پس از خروج آمریکا از برجام مشکلاتی در زمینه اقتصادی، روابط بانکی و نفتی ایجاد شده و شرکت‌های سرمایه‌گذار در ایران برای ادامه فعالیتشان دچار تردید شدند.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ۸ مه / ۱۸ اردیبهشت‌ اعلام کرد که ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران خارج می‌شود. این کشور اعلام کرده که برای تحدید نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی و نظارت بر برنامه موشکی سپاه پاسداران سخت‌ترین تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران اعمال خواهد کرد و تاکنون نیز چندین مورد تحریم علیه ایران را به اجرا گذاشته است.

دونالد ترامپ فرمانی را برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران پس از دوره‌های زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه امضا کرده که از ۴ اوت / ۱۳ مرداد، از جمله بخش‌های خودروسازی و تجارت طلای ایران تحریم می‌شوند و سپس از ۶ نوامبر / ۱۵ آبان، بخش انرژی و تراکنش‌های بانکی ایران.

ایران در تلاش است تا با کشورهای باقی مانده در برجام این توافق را حفظ کند و از اروپا خواسته است تا بسته پیشنهادی خود را برای حفظ برجام ارائه کند.

حسن روحانی در تماس تلفنی با مرکل با بیان این‌که «برجام یک تعهد متقابل و دوطرفه بوده و بعد از حدود دو ماه انتظار ارائه یک برنامه روشن از سوی سه کشور اروپایی داشتیم»، بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی در مورد ادامه روند همکاری در برجام را «مأیوس‌کننده خوانده و گفته است: «متأسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود.»

رئیس جمهوری ایران اظهار امیدواری کرده که اجلاس روز جمعه وزرای کشورهای باقی مانده در برجام در وین، «پیام صریح، روشن و امیدوارکننده‌ای برای ادامه برجام به همراه داشته باشد».

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان نیز در این تماس تلفنی، گفته است که در بسته پیشنهادی به ایران موضوعات کلی و اصولی مورد اشاره قرار گرفته و در زمینه جزئیات باید گفت‌وگو‌ها ادامه پیدا کند. او افزوده است: «آن‌چه اهمیت دارد این ‌است که می‌دانیم و یقین داریم می‌خواهیم در برجام بمانیم و معتقدیم باید با آرامش ادامه روند گفت‌وگوها به انجام برسد.»

روحانی در تماس با امانوئل ماکرون همین سخنان را تکرار کرده و گفته است که بسته پیشنهادی اروپا خواسته‌های ایران را برآورده نکرده است.

پس از خروج آمریکا از برجام، حسن روحانی مهلتی به اروپا داد تا با حمایت از برجام این توافق را زنده نگه دارد. بعدتر شماری از مقامات دولتی ایران از ضرب‌الاجلی ۶۰ روزه به اروپا خبر دادند.

اما بنابر جمع‌بندی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، اروپایی‌ها هنوز تضمین لازم درباره جبران خسارات ناشی از خروج آمریکا از برجام را ارائه نکرده‌اند.

حسن روحانی از دوشنبه ۲ ژوئیه / ۱۱ تیر به سوئیس و اتریش سفر کرد تا درباره حفظ توافق هسته‌ای با مقام‌های اروپایی گفت‌وگو کند.

در همین حال محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ساعاتی قبل از آغاز نشست وزرای خارجه پنج کشور باقی مانده در برجام شامل چین، روسیه، بریتانیا، آلمان و فرانسه در وین از آن‌ها خواست به جای وعده‌های مبهم، تعهدات قابل راستی‌آزمایی بدهند.

ظریف در صفحه توئیتر خود نوشت: «برای نشست در سطح وزرا درباره برجام در وین هستم. مأموریت من کاملاٌ روشن است: ایجاد راه‌کارهای عملی. انتظار می‌رود همتایان ما در گروه اتحادیه اروپا/۳+۲ (وزیران خارجه سه کشور اروپایی به علاوه دو کشور دیگر) به جای وعده‌های مبهم و متکبرانه تعهدات قابل راستی‌آزمایی و قابل اجرا بدهند. اشتباه نکنید: تحریم‌ها و پایبندی به برجام، رخدادهای ناسازگارند و [نمی‌توانند همزمان اتفاق بیفتند.]»

دوم تیرماه امسال عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران وعده داده بود بسته پیشنهادی اروپایی‌ها برای حفظ برجام تا ۱۰ روز آینده آماده خواهد شد.

هشت روز بعد، نهم تیرماه نیز خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گزارش داد که اروپا تا دو روز آینده بسته پیشنهادی خود برای حفظ برجام را به ایران ارائه خواهد کرد.

اما بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد «اخبار مربوط به ارائه بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا در حمایت از برجام مورد تأیید نیست».

ایسنا گزارش داده بود که فدریکا موگرینی در حاشیه نشست دو روزه سران اتحادیه اروپا در بروکسل گفته که اعضای اتحادیه اروپا این بسته حمایتی را با ۲۸ رأی موافق تصویب کردند و بر اساس آن بانک‌ سرمایه‌گذاری اروپا موظف است از ایران حمایت کند.

بانک سرمایه‌گذاری اروپا در سال گذشته میلادی، از راه جذب سرمایه‌های بین‌المللی که اکثر آن‌ها آمریکایی بوده، ۵۶,۴ میلیارد یورو به خزانه خود واریز کرد. این بانک می‌گوید که در صورت قرار گرفتن در معرض تهدید تحریم‌های ثانویه آمریکا، خریداران سهامش کنار خواهند کشید.

با خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا قانون «مقررات بازدارنده» را برای مقابله با تحریم‌های آمریکا اجرا کرد. بر اساس این قانون چنانچه دولت آمریکا یا دادگاه‌های این کشور، شرکت‌های اروپایی را به دلیل سرمایه‌گذاری در ایران جریمه کنند، دولت‌های اروپایی غرامت آن را با مصادره دارایی نهادهای آمریکایی به شرکت‌های زیان‌دیده می‌پردازند.

بیشتر بخوانید:

دیپلماسی تهدید و مطالبه در وین: ایران چشم‌انتظار بسته پیشنهادی اروپاست