ایرج ادیب‌زاده – سینمای ایران همچنان خبرساز است. جشنواره‌ی سی‌ام فیلم فجر از پنج‌شنبه ۱۳ بهمن دیروز در حالی آغاز شد که بسیاری از شخصیت‌های معتبر سینمای جهان ازجمله سینماگران فرانسوی که به این جشنواره دعوت شده بودند، با اعتراض به وضعیت سینماگران زندانی و تأیید حکم زندان جعفر پناهی آن را تحریم کردند.
بسیاری از کارگردانان و اهالی سینمای ایران هم به دلیل بستن «خانه‌ی سینما» در جشنواره‌ی امسال حضور ندارند، اما در خارج از مرز‌ها افتخار‌ها برای سینمای ایران ادامه دارد. همه در انتظار خبر بردن جایزه اسکار فیلم «جدایی نادر از سیمین« اند. این فیلم به بخش اصلی نامزدهای امسال اسکار راه یافته است.
افتخار دیگر برای سینمای ایران دوشنبه شب گذشته، در شهر «ونسن» حومه‌ی پاریس نصیب سینمای ایران شد. اهدای جایزه‌ی معتبر «هانری لانگ لوآ» یکی از چهره‌های برجسته‌ی تاریخ سینما و از بنیان‌گذاران سینماتک فرانسه به فاطمه معتمد آریا. گزارش این رویداد فرهنگی و هنری را از رادیو زمانه هم زمان با برگزاری این مراسم شنیدید.
خبر دیگر در مورد خانم معتمد آریا کنارگذاشته شدن فیلم «پری‌ناز» از جشنواره‌ی امسال فجر بود که او بازیگر اصلی این فیلم است. «پری‌ناز» به نقد مسئله‌ی خرافه‌پرستی می‌پردازد. اما فضای شکل‌گرفته علیه این فیلم به گفته‌ی بیانیه مشترک کارگردان آن بهرام بهرامیان و تهیه‌کننده‌ی آن نجیبی به عکس‌هایی مربوط می‌شود که از گریم فاطمه معتمد آریا در این فیلم در رسانه‌ها چاپ شده است.
در این بیانیه آمده: «انتشار عکسی از تست گریم سرکار خانم فاطمه معتمد آریا در رسانه‌ها به فضای شکل‌گرفته علیه این فیلم دامن زده. در حالی که این عکس مربوط به تست‌های اولیه است و خانم معتمد آریا هیچ‌گاه با این گریم مقابل دوربین نرفته است.»
به‌هرحال نام فاطمه معتمد آریا با اهدای جایزه‌ی هانری لانگ لوآ در گرامیداشت سال‌ها فعالیت سینمایی و نقش‌آفرینی این بازیگر ایرانی در بیش از ۴۰ فیلم، در تاریخ جشنواره‌ی بین‌المللی «ونسن» فرانسه ثبت شده است. در جریان اهدای جایزه‌ی هانری لانگ لوآ با خانم شبنم طلوعی بازیگر، کارگردان و نویسنده‌ی تئا‌تر درباره‌ی جایزه‌ی هانری لانگ لوآ به فاطمه معتمد آریا گفت‌وگو کرده‌ام. یادآوری می‌کنم شنبم طلوعی به دلیل اعتقادش به مذهب بهایی مجبور به ترک ایران شده و در فرانسه اقامت دارد.
از خانم شبنم طلوعی درباره‌ی این شب و اهدای این جایزه‌ی معتبر به فاطمه معتمد آریا به عنوان یکی از بازیگران زن در سینمای ایران پرسیدم:
شبنم طلوعی – خیلی اتفاق مهمی‌ست و من هنوز خیلی تحت تأثیر احساساتم هستم و اینکه الان خانم معتمد آریا این جایزه را گرفتند و همه‌ی سالن به احترام ایشان بلند شدند و تحت تأثیر قرار گرفتند. من هم همچنان تحت تأثیرم. به‌هرحال اتفاق خیلی مهمی‌ست و اصولاً مجموعه‌ی این اتفاقاتی که پیرامون سینمای ایران می‌افتد، اهمیت دارند. ما که در خارج از ایران به سر می‌بریم، از فاصله‌ی دورتری به کشورمان نگاه می‌کنیم. زشتی‌هایی که از سیاستمداران ایران متأسفانه به ما منتقل می‌شود، شاید ما را مجبور کند که بابت آن جواب پس دهیم، در حالی‌که سینماگران ما باعث می‌شوند که سرمان را بگیریم بالا و همچنان بگوییم که کشور ما کشوری‌ست که هنوز فرهنگ‌ساز است و هنرمندانش قدم‌های بزرگی برمی‌دارند.
شما خودتان در سینما سال‌ها زندگی کرده‌اید و در چند سال اخیر به خاطر مشکلاتی که برایتان پیش آمد، مجبور شدید به تبعید بیایید. الان وضع سینمای ایران را از دور تعقیب می‌کنید؟
از طریق هر چیزی که اینجا در سینما اکران می‌شود، فیلم‌ها را می‌بینم. ولی همه‌مان حتی اگر بخواهیم چشم‌هایمان را ببندیم و گوش‌هایمان را هم بگیریم، اخبار تلخ آن‌قدر بزرگ و عجیب و غریب است که طبیعتاً نمی‌توانیم تعقیبش نکنیم. مثل بسته شدن خانه‌ی سینما، مثل آسیب‌هایی که بازیگر‌ها اخیراً دارند می‌بینند، مثل حرکت زشتی که یکی از سایت‌های تند ایرانی کرده بود و به بازیگر‌ها تلفن کرده بود بابت عمل بسیار شخصی و اختیاری یک بازیگری که در ایران بوده و دلش خواسته بیاید بیرون و خواسته رفتاری کند که سلیقه‌ی شخصی‌اش بوده و همه را شروع کردند به بازپرسی کردن به شکل علنی. بله، این‌ها را طبیعتاً دنبال می‌کنم.
می‌خواهید راجع به گلشیفته یک‌مقدار بیشتر صحبت کنید؟
ببینید، عملی که ایشان انجام داده – به‌عنوان کسی که مثل همه از بیرون دیدم – فکر می‌کنم یک انتخاب بسیار شخصی و نه یک حرکت اسطوره‌ای‌ست و نه نماد مظلومیت زن ایرانی. برای اینکه ایشان خودشان این را اعلام نکرده، مگر اینکه اعلام بکند، و در داخل ایران هم این کار را نکرده. به یک کشور آزاد آمده، انتخاب کرده، وارد صنعت سینما شده، وارد فضای فرانسوی شده، وارد فضای تبلیغات شده که اکثر بازیگرهای سینمای اینجا، فرانسوی‌ها، واردش می‌شوند و تبلیغی کرده برای یک انگشتر و بعد وارد فیلمی شده که فیلم تبلیغ مراسم بسیار مهم سزار است که گلشیفته‌ی فراهانی فکر می‌کنم اولین بازیگر ایرانی‌ست که دارد کاندید می‌شود برای این مراسم.
این‌ها همه اتفاقات مهم است و ایشان انتخاب کرده که در یک روندی خودش را به آن شکلی که دلش می‌خواهد نمایش دهد. به نظر من نه این عمل، عملی که یک کسی انتخاب می‌کند چگونه لباس بپوشد یا نپوشد، عمل اسطوره‌ای مهمی‌ست، چون در جهان آزاد آدم‌ها انتخاب می‌کنند هرجور می‌خواهند زندگی کنند، و نه عملی‌ست که می‌تواند بازیگر‌ها را در ایران زیر سئوال ببرد که دولت ایران از این مسئله سوء استفاده می‌کند. نه چیزی‌ست که صحه بگذارد بر تعطیلی خانه‌ی سینما و نه چیزی‌ست که حرکت جنبش سبز را، آنهایی که حتی نگران این ماجرا هستند، ببرد زیر سئوال.
جنبش سبز یک حرکت خودجوش مردمی‌ست که بعد از سال‌ها در دل مردم نهادینه شد و با این تقلبی که در انتخابات شد زد بیرون. گلشیفته‌ی فراهانی یک نفر است که حتماً طرفدار این حرکت مردمی بوده و امروز دلش خواسته این‌گونه عمل کند. تمرین دموکراسی حتی برای بچه‌های جنبش سبز به نظر من این است که بدانند روی هیچ فردی قرار نیست قضاوتی شود، بر مبنای حرکت یک فرد در مورد یک حرکت جمعی. یک فرد حق دارد هر جور می‌خواهد عمل کند. حرکت جمع حرکتی‌ست که فارغ از تمام این صحبت‌هاست.
اگر ممکن است چند کلمه هم راجع به فاطمه معتمد آریا بگویید.
خانم فاطمه معتمد آریا یا آن طوری که دوستانشان صدایشان می‌کنند «سیمین معتمد آریا» از بازیگران صاحب سبک ایرانی هستند. در آن سال‌هایی که سینما خیلی به ستاره‌سازی توجه نمی‌کرد، سال‌هایی بود که سعی می‌کرد به خلاقیت‌های هنری بیشتر بهاء دهد، خانم معتمد آریا در آن دوره بود که شروع کردن به دیده شدن، رشد کردن و در واقع نوع نگاه هنری را با خودشان رشد دادن. به نظر من ایشان الان جزو یکی از اسناد فرهنگی ـ هنری سینمای ایران هستند. این قدر ارزشمندند. ما با فیلم‌های ایشان بزرگ شدیم، در حالی که خیلی فاصله‌ی سنی ندارند؛ ایشان یک نیم نسل از من بزرگترند. ولی نسل من زندگی کرده، از ایشان یاد گرفته و به نظر من ایشان بعد از سوسن تسلیمی یکی از اسطوره‌های بازیگری زن ایرانی‌ست.
یک تک گویی از شما روی صحنه آمد و خیلی هم مورد توجه قرار گرفت. الان چه برنامه‌ای دارید، چه‌کار می‌کنید؟
راستش در ادامه‌ی آن کار «رقص پاییزی» ما دوباره در ۱۸ فوریه اجرای این نمایش را داریم، ساعت هشت شب در «مرکز فرهنگی پویا» و ۲۵ و ۲۶ فوریه در شهر پراگ در جمهوری چک. باز صحبت‌هایی برای جاهای دیگر شده که چون هنوز قطعی نشده، فعلاً نمی‌توانم اعلام کنم.
و پایان‌بخش این برنامه سخنان فاطمه معتمد آریاست، پس از دریافت جایزه‌ی سینمای هانری لانگ لوآ که گفت، مهم نیست که سیاستمداران چه چیزی را بین هم تقسیم می‌کنند. مهم این است که ما به زبان سینما صلح و عشق و زیبایی را نثار هم می‌کنیم:
به همه سلام می‌کنم. می‌دانم که همه‌ی ما دلیلی برای اینجا بودن باهم داریم. دلیلی برای اینکه بدون اینکه فکر کنیم چه زبانی داریم، از چه کشوری آمده‌ایم و در کجای جهان زندگی می‌کنیم دور هم هستیم. بدون اینکه فکر کنیم سیاستمدارانمان در کشور‌هایمان چه چیز را بین خودشان تقسیم می‌کنند، ما عشق، مهربانی و دوستی را بین همدیگر تقسیم می‌کنیم و سهم خودمان را هم برمی‌داریم. ما عشق را، دوستی را و محبت را تقسیم می‌کنیم. بی‌آنکه فکر کنیم چه رنگی هستیم، چه زبانی داریم، چه مذهبی داریم و با این عشق یاد می‌گیریم که ما انسان‌ها همدیگر را دوست داشته باشیم، دوست داشته باشیم و همه جا با هم باشیم.
ایمیل گزارشگر:
عکس‌ها: ایرج ادیب‌زاده، اختصاصی زمانه
در همین زمینه:
::جایزه هانری لانگ لوا به فاطمه سیمین معتمد آریا رسید، بخش خبر، رادیو زمانه::