درگذشت مام جلال، شکست پروژه اعلام استقلال و به دنبال آن از دست رفتن کرکوک و منابع نفتی و کناره‌گیری مسعود بارزانی دو حزب اصلی اقلیم کردستان را بیش از هر زمان دیگر فرتوت کرده است. گوران – جنبش تغییر هم اعتبار گذشته را ندارد. در چنین فضایی ائتلاف برای عدالت و دموکراسی به رهبری برهم صالح امیدوار است مخرج مشترک رویاهای محقق نشده کُردها در انتخابات پارلمانی عراق باشد.
انتخابات پارلمانی عراق امروز- شنبه ۱۲ می- برگزار می‌شود. اما برخلاف انتخابات پیشین کردها نه انسجامی برای پیروزی دارند و نه تمایلی برای مشارکت.
آنها سپتامبر سال گذشته تنها چند گام با تحقق رویای تشکیل «کردستان» فاصله داشتند. حکومت اقلیم توانسته بود مناطق مورد مناقشه با بغداد، از جمله کرکوک و منابع نفتی آن را به کنترل خود درآورد. همه‌پرسی استقلال نیز با اقبال عمومی روبرو شد تا اربیل امیدوار باشد در مذاکره با بغداد برگ‌های بیشتری برای بازی دارد.
امید به استقلال اما چندان دوام نیاورد، ارتش عراق و شبه نظامیان نزدیک به ایران به کرکوک حمله کردند، پیشمرگ‌ها عقب نشستند تا مناطق پس گرفته شده از دولت اسلامی – داعش- به تصرف بغداد درآید و دو حزب اصلی و صاحب قدرت در اقلیم کردستان یکدیگر را به «خیانت» و «همکاری با بغداد و تهران» متهم کنند.
رنگ باختن رویای استقلال، تحریم اقتصادی و بانکی اربیل و سلیمانیه از سوی دولت مرکزی عراق معترضان در شهرهای مختلف اربیل را باردیگر به خیابان بازگرداند تا این‌بار بلندتر از پیش خواستار کناره‌گیری خانواده بارزانی و طالبانی از قدرت شوند.
مسعود بارزانی از قدرت کناره گرفت و اداره امور را به نیچروان سپرد، در آن سو نیز فرزندان طالبانی تلاش کردند میراث‌دار مام جلال باشند و به سرعت از توافق برای برگزاری انتخابات پارلمانی و مذاکره با بغداد برای حل اختلاف خبر دادند.
هیچ‌یک از این وعده‌ها اما از اعتراض‌های مردمی نکاست و مایه امید بستن به اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان نشد. آنگونه که حالا هیچ یک از این دو حزب که از زمان خودمختاری اقلیم قدرت در اقلیم را در دست داشتند، امیدی به موفقیت در انتخابات ندارند.
در این وضعیت برهم صالح که سال گذشته از اتحادیه میهنی جدا شد و ائتلاف برای عدالت و دموکراسی را بنیان گذاشت امید بیشتری از این دو و حتی جنبش تغییر – گوران- که به ائتلاف پیوسته است، دارد. بر اساس نتایج آخرین نظر سنجی فاصله ائتلاف به رهبری برهم صالح با حزب دموکرات که همچنان بخت اول پیروزی در اقلیم کردستان به شمار می‌رود، ۴ تا ۶ کرسی است.
برپایه این نظرسنجی‌ها حزب دموکرات شانس پیروزی برای ۲۲ تا ۲۴ کرسی را دارد و ائتلاف هم ۱۸ تا ۲۰ کرسی را به دست خواهد آورد. این در حالی است که پیش‌بینی شده نامزدهای اتحادیه میهنی حداکثر ۱۵ کرسی به دست آورند.
ناامیدی عمومی: رای نمی‌دهیم
کردستان عراق بعید است که بار دیگر حضور پرشور در پای صندوق‌های رای، همانند آنچه که سپتامبر سال گذشته برای رفراندوم رخ داد، را تجربه کند. طی ماه‌های گذشته بارها معلمان و کارکنان دولت به خیابان آمدند. حکومت اقلیم پس از توافق با بغداد برای لغو تحریم‌های بانکی و مالی سیستم پرداخت دستمزد را اصلاح کرد.
معترضان اما از این وضعیت رضایت ندارد. حکومت همچنان سطح دستمزدها را کاهش داده و حالا با چالشی بزرگتر روبرو است: از دست رفتن منابع مالی ناشی از صادرات نفت و تجارت مرزی. موضوعی که اقلیم را بیش از گذشته به بغداد وابسته می‌کند.
میل به مشارکت در انتخابات پارلمانی عراق در اقلیم کاهش یافته است. در گزارش‌هایی که رسانه‌های محلی اقلیم کردستان و رسانه‌های بین‌المللی منتشر کردند، مصاحبه شوندگان به آشکارا می‌گویند: تمایلی برای حضور در انتخابات ندارند چرا که دولت اقلیم کاری برای آنها انجام نداده و به وعده‌هایش عمل نکرده است.
طاها سولی ۹ می/ ۱۹ اردیبهشت در یادداشتی که «آوینه» منتشر کرد، خطاب به خوانندگان نوشت که رای ندهند. بنار مصطفی هم یک روز بعد در همین رسانه مردم را به بایکوت انتخاب فراخواند.
تمرین ریاست اقلیم
نتیجه انتخابات هرچه که باشد، هر یک از احزاب کردستان بتوانند نمایندگان بیشتری به مجلس بفرستند تفاوت زیادی نخواهد کرد. همه آنها در مرحله نخست باید با بغداد برای حل و فصل اختلافات و گرفتن سهم بیشتر از درآمدهای نفتی متحد شوند تا شاید کمی از اعتراض‌ها به کاهش و تاخیر دستمزدها کاسته شود.
اما پیروزی در این انتخابات می‌تواند مقدمه پیروزی در انتخابات پارلمان اقلیم کردستان هم باشد. انتخابات پارلمان از ۲۰۱۳ به بعد برگزار نشده است. مسعود بارزانی به بهانه وضعیت جنگی پارلمان را تا چند ماه پیش تعطیل و از ورود رئیس پارلمان که به اربیل جلوگیری کرده بود.
انتخابات پارلمان کردستان عراق که قرار بود سال گذشته پس از برگزاری همه‌پرسی انجام شود به تاخیر افتاده است. نیچروان بارزانی که این روزها کمپین تبلیغاتی حزب دموکرات را رهبری می‌کند موعد برگزاری انتخابات را ۳۰ سپتامبر اعلام کرده است.
او امیدوار است که با پیروزی در انتخابات پارلمانی عراق کرسی ریاست اقلیم را که از ابتدا در اختیار بارزانی‌ها بوده، از دست ندهد. اما فساد گسترده و شکست رویای استقلال که در همه سال‌های گذشته برگ برنده بارزانی‌ها بوده در کنار افزایش نارضایتی‌های مردمی بیش از هر زمان دیگر جایگاه او و خانواده بارزانی را با تهدید روبرو کرده است. به ویژه آنکه برهم صالح و ائتلاف شعار و برنامه اصلی خود را مبارزه با فساد اعلام و تلاش کرده‌اند و هنوز خوشنام‌تر از نامزدهای اتحادیه میهنی و حزب دموکرات که چند ماه پیش یکدیگر را به «خیانت» و «فروختن کرکوک» متهم می‌کردند، هستند.
بیشتر بخوانید: