حمله مشترک ایالات متحده و بریتانیا و فرانسه علیه اهدافی نظامی در سوریه به جبهه‌بندی بین‌المللی انجامیده است. ایران و روسیه، حامیان اصلی دولت دمشق به تندی از آن انتقاد کرده‌اند و متحدان آمریکا، از جمله اتحادیه اروپا، ترکیه، قطر و اسرائیل به حمایت از آن برخاسته‌اند.

تصویری از حمله شنبه‌صبح به سوریه ـ منبع: توئیتر

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا ساعت ۲۱ روز جمعه ۱۳ آوریل / ۲۴ فروردین به وقت واشنگتن دی‌سی اعلام کرد که دستور حمله به پایگاه‌های سلاح‌های شیمیایی بشار اسد در سوریه را صادر کرده است. این حمله با مشارکت فرانسه و بریتانیا علیه یک مرکز پژوهش و توسعه سلاح‌های شیمیایی در نزدیکی دمشق و دو پایگاه تولید و ذخیره سلاح‌های شیمیایی در نزدیکی حمص روی داد. در این حمله بیش از ۱۰۰ موشک از جنگنده‌های بریتانیایی و فرانسوی و آمریکایی و نیز یک ناو جنگی آمریکا پرتاب شدند.

اطلاعات دقیقی از میزان تأثیرگذاری این حمله یا خسارت‌های احتمالی آن در دست نیست. برخی رسانه‌ها از زخمی‌شدن سه تن در نزدیکی حمص خبر می‌دهند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل طرفین درگیری‌ها در سوریه را به خویشتن‌داری فراخوانده و سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی نیز گفته است که کمیته حقیقت‌یاب در دوما، غوطه شرقی به کار خود برای یافتن واقعیت ادامه خواهد داد.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه، یک گروه ناظر بر جنگ سوریه در گزارشی از حملات هوایی سه عضو ناتو مدعی شد که سیستم دفاع ضدموشکی سوریه بیش از ۶۵ موشک شلیک‌شده را ردگیری و منهدم کرده است. این گروه ناظر در عین حال اصابت موشک‌ها به اهداف مهم را تأیید کرد.

به گفته این گروه حقوق بشری، ارتش سوریه هنوز در حالت آماده‌باش است و تجهیزات و نفرات خود را از بسیاری از پایگاه‌های نظامی مهم تخلیه کرده.

نقشه‌ای از محل حمله‌های صورت‌گرفته به سوریه

آخرین واکنش‌ها به حمله هوایی آمریکا و بریتانیا و فرانسه به سوریه را در زیر می‌خوانید:

مخالفان حمله

  • تهران

▪ علی خامنه‌ای، رهبر ایران شنبه در دیدار با شماری از مسئولان حکومتی و سفیران کشورهای اسلامی به مناسبت روز «بعثت» پیامبر اسلام، حمله هوایی به سوریه را «جنایت» خواند و گفت:

«بنده صریحاً اعلام می‌کنم رئیس‌جمهور آمریکا، رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیر انگلیس جنایتکارند و جنایت کردند؛ طَرفی هم نخواهند بست، سودی هم نخواهند برد؛ همچنان‌که در سال‌های گذشته در عراق، سوریه،‌ افغانستان حضور پیدا کردند و از این قبیل جنایات انجام دادند و سودی هم نبردند».

او سخنان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که گفته بود واشنگتن توانست گروه «دولت اسلامی» (داعش) را در سوریه شکست دهد، «دروغ» خواند: «چنین چیزی نیست،‌ آنها هیچ دخالتی نداشتند.» خامنه‌ای ایالات متحده و عربستان را به دست‌داشتن در به وجود آمدن داعش متهم کرد.

▪سپاه پاسداران ایران در بیانیه‌ای شدیداللحن حمله سه عضو ناتو به سوریه را «جنایت آشکار و انکارناپذیر» خواند و ادعای حمله شیمیایی به دوما در غوطه شرقی را «حقه، فریب و ادعای دروغین» دانست. سپاه پاسداران در این بیانیه به «عاملین و حامیان» حمله چنین هشدار داد:

«آتش این جنایت دامان عاملین و حامیان آن را خواهد گرفت، برخی کشورهای اسلامی که در قبال جنگ تروریست های تکفیری علیه ملت‌های منطقه به ویژه جنایت سحرگاه حمله موشکی به سوریه از محکومیت سرباز زده و یا سکوت و در مواردی متأسفانه اظهار خرسندی کرده‌اند بدانند در پیشگاه امت اسلامی و تاریخ هیچ پاسخی نخواهند داشت و نزد مردم سوریه نیز منفور تر از گذشته خواهند بود»

خامنه‌ای و روحانی در مراسم روز بعثت با حضور سفرای کشورهای اسلامی به تندی از حمله به سوریه انتقاد کردند. رهبر ایران سران فرانسه و بریتانیا و آمریکا را «جنایت‌کار» خواند

▪ حسن روحانی،‌ رئیس‌جمهوری ایران نیز در مراسم بعثت پیامبر اسلام در حضور علی خامنه‌ای به انتقاد از حمله هوایی به سوریه پرداخت و گفت:

«تجاوزهای آمریکا در منطقه ثمری جز نابودی و ویرانی نخواهد داشت… آنها امروز از اینکه تروریست‌های تحت حمایت‌شان در غوطه شرقی شکست خورده‌اند، عصبانی هستند.»

روحانی شنبه با بشار اسد، رئیس دولت دمشق تماسی تلفنی برقرار کرد تا درباره تحولات اخیر به رایزنی بپردازد. او در این تماس تلفنی حمله آمریکا و بریتانیا و فرانسه را شدیداً محکوم کرد. محمد جواد ظریف،‌ وزیر خارجه ایران نیز با همتای سوری خود به صورت تلفنی گفتگو کرد.

▪ حسین دهقان، مشاور نظامی رهبر ایران امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و دونالد ترامپ را «جنایتکار» خواند و هشدار داد که «سوریه قطعا پاسخ حملات آمریکا را می‌دهد.»

▪علی‌اکبر ولایتی، دیگر مشاور عالی‌ رهبر ایران که به او در امور بین‌الملل مشاوره می‌دهد، با محکومیت حمله آمریکا و بریتانیا و فرانسه به پایگاه‌هایی در سوریه نسبت به عواقب منفی آن «در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» هشدار داد.

▪ یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران نیز در گفت‌و‌گو با خبرگزاری حکومتی «فارس» مدعی شد که «آمریکا باید منتظر عواقب حمله به سوریه باشد». به گفته او، «اقدام آمریکا و کشور‌های انگلیس و فرانسه در حمله به سوریه یک تجاوز آشکار است و مشروعیت ندارد. خصوصاً در شرایطی که قرار بود کمیته حقیقت‌یاب ادعای آمریکا مبنی بر استفاده ارتش سوریه از سلاح شیمیایی را بررسی کند و دمشق نیز زمینه را فراهم کرده بود.»

▪حسن هاشمی، وزیر بهداشت ایران نیز در پیام‌هایی جداگانه به وزیر بهداشت دولت دمشق و مسئول دفتر منطقه‌ای سازمان جهانی بهداشت از آمادگی ایران برای ارسال کمک‌های پزشکی مورد نیاز در پی حمله به سوریه خبر داد و این حمله را محکوم کرد.

▪علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران با محکوم‌کردن حمله به سوریه هشدار داد که «اگر آمریکایی‌ها بخواهند این بازی را ادامه بدهند، تردید نکنند که با عکس‌العمل هایی مواجه خواهند شد که قطعا به ضرر امنیت منطقه خواهد بود.»

▪ وزارت خارجه ایران نیز در بیانیه‌ای از حمله هوایی به سوریه به سختی انتقاد کرد. در این بیانیه آمده است که:

«بی شک آمریکا و متحدانش که بدون وجود هیچگونه سند و مدرک اثبات شده ای و پیش از اعلام نظر نهایی سازمان منع و گسترش سلاح های شیمیایی علیه سوریه اقدام نظامی کرده و خود را در جایگاه قاضی و پلیس جهانی فرض کرده اند، مسئول تبعات و عواقب منطقه ای و فرامنطقه ای این ماجراجویی هستند و باید پاسخگوی پیامدهای آن باشند.»

تهران در این بیانیه به انتقاد از سرکوب فلسطینیان به دست اسرائیل پرداخت و حمله آمریکا به سوریه در عین حمایت از اسرائیل را نشانه «استاندارد دوگانه» این کشور خواند.

  • مسکو

▪ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه حمله به سوریه بدون مجوز شورای امنیت را «نقض قوانین بین‌المللی» دانست و آن را «به جدی‌ترین شیوه ممکن» محکوم کرد. شورای امنیت جمعه از دستیابی به راه‌حل برای مسئله حمله شیمیایی در دوما بازمانده بود.

پوتین همچنین حمله به سوریه را «تجاوز به یک کشور مستقل در خط مقدم مبارزه با تروریسم» توصیف کرد. او بار دیگر حمله شیمیایی به دوما را «صحنه‌سازی» خواند.

▪مسکو همچنین مدعی شده که مدارکی از دست‌داشتن بریتانیا در «اشاعه ادعاهای شیمیایی در دوما» در دست دارد. بریتانیا پیش‌تر این اتهام را «مضحک» خوانده بود.

▪روسیه خواستار تشکیل جلسه فوری شورای امنیت در واکنش به حمله هوایی به سوریه شد. این کشور پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شورای امنیت مطرح کرد که حمله نظامی سه عضو ناتو به سوریه را ناقض منشور سازمان ملل متحد می‌خواند و محکوم می‌کند.

پوتین بار دیگر حمله شیمیایی به دوما را «صحنه‌سازی»‌ خواند و گفت که مسکو درخواست تشکیل جلسه فوری شورای امنیت را داده است.

▪ آناتولی آنتونوف،‌ سفیر روسیه در آمریکا پس از حمله هوایی به سوریه در بیانیه‌ای هشدار داد که «مسئولیت تمام عواقب آن با واشنگتن و لندن و پاریس است.»

او همچنین با انتفاد از سخنان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا علیه نقش مسکو در حمایت از دمشق گفت که «توهین به رئیس‌جمهوری روسیه پذیرفتنی نیست.»

▪ویاچسلاو ولودین، رئیس مجلس دومای روسیه حمله به سوریه را «باعث درگیری کل جهان در یک جنگ» دانست.

▪کونستانین کوزاچف، رئیس کمیته امور بین‌الملل مجلس اعلی روسیه نیز حمله به سوریه را «نقض قوانین بین‌المللی» خواند و آن را تلاشی برای مانع‌تراشی بر سر راه کارشناسان سازمان بین‌المللی منع گسترش تسلیحات شیمیایی دانست که به تازگی بررسی‌هایشان را در شهر دوما آغاز کرده اند.

▪وزارت دفاع روسیه مدعی شده است که ۷۱ موشک از ۱۰۳ موشک شلیک‌شده از سوی ایالات متحده و بریتانیا و فرانسه به تأسیسات مرتبط به تسلیحات شیمیایی سوریه، ردگیری و منهدم شده‌اند. این وزارتخانه همراه با ستاد نیروهای مسلح روسیه گفته است که در واکنش به این حمله واگذاری سیستم دفاع موشکی اس‌ـ‌۳۰۰ به سوریه و برخی دیگر کشورها را در دستور کار قرار می‌دهد. مسکو همچنین ادعا کرده که آمریکا از پایگاه هوایی «التنف» در عراق برای حمله به سوریه استفاده کرده است

  • دیگر منتقدان

▪دولت چین در بیانیه‌ای به انتقاد از حمله آمریکا و متحدانش به سوریه پرداخت و نوشت:‌ «هر اقدام نظامی خارج از شورای امنیت سازمان ملل نقض قوانین بین‌المللی است.»

▪احمد اویحیی، نخست‌وزیر الجزایر از حملات هوایی به سوریه انتقاد کرد و گفت که «الجزایر تنها می‌تواند به خاطر این حملات تأسف بخورد».

▪مقتدا صدر، روحانی سرشناس شیعه نیز به مخالفت با این حمله پرداخت و از هوادارنش خواست تا در همه استان‌های عراق برای تظاهرات به خیابان بیایند و پرچم سوریه را بالا ببرند.

▪شبه‌نظامیان شیعه تحت حمایت ایران در عراق موسوم به حشد شعبی نیز در بیانیه‌ای اعلام کردند که برای مقابله با هر رویداد غیرمترقبه‌ای و در واکنش به حملات هوایی به سوریه، در مرز این کشور در حالت آماده‌باش قرار دارند.

▪محمد علی الحوثی، رئیس شورشیان حوثی یمن که تحت حمایت ایران قرار دارند، حمله به سوریه را محکوم کرد و مدعی شد که بهترین راه پاسخ به آن، «بمباران عربستان و اسرائیل» است.

▪برخی نمایندگان سنای آمریکا از جمله الیزابت وارن، سناتور سرشناس دموکرات نیز ساعاتی پس از این حمله به انتقاد از آن پرداختند و گفتند که دولت باید برای هر حمله نظامی در سوریه از کنگره مجوز بگیرد.

▪جرمی کوربن، رئیس حزب کارگر، حزب اپوزیسیون بریتانیا نیز گفت که ترزا می، نخست‌وزیر این کشور باید موافقت پارلمان را برای این حمله جلب می‌کرد.

مدافعان حمله: اسرائیل و ترکیه و قطر و اروپا

▪دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا شنبه در تازه‌ترین واکنش به حمله هوایی به سوریه آن را «بی‌عیب‌ونقص»‌ توصیف کرد و با ستایش از ارتش‌های فرانسه و بریتانیا گفت که «مأموریت با موفقیت انجام شد.»


▪اسرائیل حمله آمریکا و فرانسه و بریتانیا به سوریه را عمل به «خط قرمز» تعیین‌شده برای بشار اسد، رئیس‌جمهوری دولت دمشق در مورد استفاده از تسلیحات شیمیایی دانست.

رجب طیب اردوغان گفته بود که ویدئویی از حملات شیمیایی را برای پوتین فرستاده است.

یک مقام اسرائیلی به «رویترز» گفت که «سوریه هنوز دست به اقدامات جنایتکارانه می‌زند و پایگاهی برای چنین اقداماتی، به ویژه از سوی ایران فراهم ▪کرده. این اقدامات است که نیروها و رهبری سوریه را با تهدید مواجه کرده است.»

اسرائیل بارها از حضور نظامی ایران در سوریه ابراز نگرانی کرده است.

▪وزارت خارجه ترکیه نیز شنبه در بیانیه‌ای از عملیات نظامی بریتانیا و فرانسه و ایالات متحده علیه سوریه حمایت کرد. در این بیانیه آمده است که:

«ترکیه اقدام نظامی آمریکا، انگلستان و فرانسه را پاسخی علیه رژیم سوریه می داند. این عملیات اقدامی در برابر حمله ضدانسانی و خلاف وجدان شیمیایی در شهر دوما است که به احتمال زیاد رژیم مرتکب شده و از آن استقبال می کنیم.»

رجب طیب اردوغان،‌ رئیس‌جمهوری ترکیه جمعه گفته بود که ویدئوهای حمله شیمیایی در سوریه را به هیأت اعزامی از سوی مسکو داده تا آنها را به دست ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه برسانند.

▪علی‌رغم حمایت وزارت خارجه ترکیه از این حمله، بن‌علی ییلدریم، نخست‌وزیر این کشور لحنی انتقادی به خود گرفت و گفت که برای حل بحران سوریه کارهای بیشتری از این حملات لازم است. او از بی‌عملی نسبت به وضعیت سوریه در گذشته نیز انتقاد کرد:

«هفت سال است که در سوریه انسانهای بی گناه قتل عام می شوند، تا به امروز کجا بودید؟»

▪ماهیر اونال،‌ سخنگوی حزب عدالت و توسعه ترکیه گفت که پیش از حمله به این کشور خبر داده شده بود.

▪ قطر نیز در بیانیه‌ای حمایت این کشور از حملات سه عضو ناتو به سوریه را اعلام کرد و از شورای امنیت سازمان ملل خواست که برای پایان‌دادن به «جنایت‌های دمشق» دست به کار شود.

▪دولت بحرین نیز در بیانیه‌ای از حمله هوایی به سوریه دفاع کرد.

▪ آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با حمایت از حمله موشکی به سوریه گفت که این اقدام «ضروری» و «متناسب» بود.

▪ مارک روته، نخست‌وزیر هلند در واکنش به این حمله گفت که دولت او اقدام نظامی علیه سوریه را «درک می‌کند» زیرا «استفاده از سلاح‌های شیمیایی جنایتی جدی است که جامعه بین‌الملل نمی‌تواند آن را بپذیرد.»

▪ ناتو نیز در بیانیه‌ای از این حمله حمایت کرد.

▪ اتحادیه اروپا نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که اعضای آن از حمله سه عضو ناتو به سوریه حمایت می‌کنند.

در همین زمینه