شهرنوش پارسی‌پور – در آمریکا انجمن‌هایی شکل گرفته که در کار بررسی وجوه رمزی قرآن هستند. این جمعیت‌ها که تحت تأثیر راشد خلیفه، قرآن‌شناس مصری هستند، باور دارند که قرآن دارای رمزی عددی‌ست. به این ترتیب که جمع ابجدی آیات قرآن همیشه قابل بخش به عدد ١٩ است.


خود بسم الله الرحمن الرحیم به صورت جمع ابجدی عدد ١٩ را نشان می‌دهد. اعضای این انجمن‌ها که به طور خلاصه “گروه ١٩” نامیده می‌شوند جداً براین باورند که این کتاب مبین درست به همین علت یک کتاب آسمانی‌ست. در عین حال روشن است که محاسبه رمز عددی قرآن تنها در عصر کامپیو‌تر امکان‌پذیر بوده است؛ چرا که رقم‌های نجومی را باید محاسبه کرد. البته افرادی که به فلسفه ریاضیات علاقمند هستند به خوبی می‌دانند که در زمان‌های قدیم میان اعداد و حروف ارتباط تنگاتنگی وجود داشته است. اعداد در حقیقت ارگان‌های زنده‌ای به شمار می‌رفتند. می‌توان این رمزهای عددی را در یی‌جینگ، یعنی کتاب تحولات چینیان نیز پیدا کرد. در این کتاب اعداد یک و دو و سه و به دنبال آن‌ها اعداد شش و هفت و هشت و ۹ از اهمیت معنایی بسیار والایی برخوردارند.

حقیقتی‌ست که من کوچک‌ترین اطلاعی از این مفاهیم رمزی عددی ندارم. کل دانش من محدود می‌شود به خواندن کتابی به نام فلسفه ریاضیات، که کتاب بسیار جالبی‌ست و من آن را در زندان خواندم. با این گروه ١٩ نیز از طریق یک دوست و یک خویشاوند آشنا شدم. آن‌ها کتاب راشد خلیفه و روایت قرآنی راشد خلیفه را در اختیار من گذاشتند؛ که خواندمشان و به فکر فرو رفتم. البته من بسیار دورم از پذیرش این اندیشه که این کتاب از آسمان نازل شده؛ یا به عبارت بهتر بگویم بسیاری از کتاب‌ها آسمانی هستند، چون نبوغ قابل تأملی در آن‌ها به کار رفته است. از جمله این کتاب‌ها می‌توان از دیوان حافظ نام برد. شعر حافظ به‌راستی ملکوتی‌ست. اما آنچه که اینجا در مد نظر من است این پرسش بنیادی‌ست: آیا دیوان حافظ نیز همانند قرآن دارای رمز عددی‌ست؟
 

سید محمد علی باب رمز‌شناس بسیار بزرگی بود. او برمبنای رمز عدد ١٩ شمار ماه‌های دوازده گانه را به ١٩ ماه ١٩ روزه رسانید و موفق شد از شمار پنج روز و چند ساعت اضافی دایره چرخش زمین به دور خورشید یک روز را کم کند.

می‌دانیم که حافظ به این نکته اشاره می‌کند: که “قرآن ز بر بخواند در چهارده روایت” پس بنا بر نص صریح خود دیوان حافظ، شاعر ما آشنایی بسیار گسترده‌ای نسبت به قرآن داشته است. در عین حال دیوان حافظ در یک ویژگی به قرآن شبیه می‌شود. یعنی‌‌ همان‌طور که آیات قرآن هریک مستقل از دیگری‌ست و ارتباط منطقی میان آن‌ها وجود ندارد؛ غزلیات حافظ نیز از ابیاتی شکل می‌گیرد که هر یک مستقل از دیگری‌ست. شاعر ما قرآن را به ۱۴روایت از بر می‌خوانده است؛ و در عین حال در جایی در گفت‌وگو از منصور حلاج می‌فرماید: “عیبش این بود که اسرار هویدا می‌کرد.” پس می‌توان باور داشت که حافظ از مجموعه انسان‌های واقف به اسرار است که روش پنهان کردن راز را به خوبی می‌دانسته است. پس اکنون این پرسش پیش می‌آید که آیا دیوان حافظ نیز رمز عددی دارد؟
 

احساسی به من می‌گوید که دیوان حافظ نه تنها باید رمز عددی داشته باشد، بلکه با احتیاط می‌توان گفت که دیوان حافظ ما روکشی‌ست بر یک کتاب مخفی دیگر. به‌راستی امکان ندارد کسی که این اشعار ملکوتی را می‌سراید اسرار کارش را با خود به گور برده باشد. البته می‌دانیم که حافظ در دوران بسیار سختی زندگی می‌کرده است: دوران ترکتاری‌های تیمور لنگ که از کله بریده پشته می‌ساخت. ظاهر ایالت فارس با تکیه بر عقل مردانی همانند حافظ موفق شد باج فراوانی به پادشاه خون‌ریز بدهد و از یورش او ایمن بماند.

معروف است که می‌گویند تیمور لنگ به فارس می‌آید و حافظ را طلب می‌کند. شاعر به دیدار او می‌رود. تیمور می‌خواند که “اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را”، و از حافظ می‌پرسد من این همه خون ریختم تا این دو شهر را بگیرم و تو به خال هندویی آن را می‌بخشی؟ و حافظ می‌گوید برای همین است که این‌همه فقیرم.
 

پس شاعر ما در دوران سختی زندگی می‌کند و امثال شیخ مگس او را احاطه کرده‌اند و آزارش می‌دهند؛ و زمانه‌ای‌ست که به هیچ‌کس نمی‌توان اعتماد کرد. پس هشدار می‌دهد که سر یار بدین دلیل به دار رفت که اسرار هویدا می‌کرد. پس حافظ اسرار را پنهان می‌کند، اما کجا؟ من شک ندارم که این اسرار در دیوان خود شاعر ذخیره شده است. چرا؟ به این علت ساده که او مردی فقیر است. امکانات و مال و منالی ندارد که بتواند در جایی اسرارش را مخفی کند. علاوه بر اینکه به طور حتم به خوبی می‌دانسته است که دانشش را هر کجا پنهان کند عاقبت لو خواهد رفت. پس بهترین جا پنهان کردن آن در میان اشعاری‌ست که آن قدر زیبا هستند و آنفدر مست‌کننده که خود به خود خواننده را ارضاء می‌کنند. او کمتر ممکن است به فکر رمز‌شناسی بیفتد. حالا اگر افرادی که دانش دارند کوششی در این زمینه به خرج دهند که رمز عددی حافظ را بگشایند شاید به نتایجی برسیم.
 

شاید کسانی که از قرآن رمز‌شناسی می‌کنند روزی دریابند که در شکم این کتاب کتاب دیگری وجود دارد. اینک کسانی که با حافظ کار می‌کنند درست ممکن است به همین نتیجه برسند. البته شاید در جریان تاریخ و در طی این ۷۰۰ سال افرادی به فکر رمز‌شناسی عددی حافظ برآمده باشند، اما من تا به حال در جایی برنخورده‌ام به این معنا که در این زمینه کاری انجام شده باشد. اطلاع داریم که سید محمد علی باب رمز‌شناس بسیار بزرگی بود. او برمبنای رمز عدد ١٩ شمار ماه‌های دوازده گانه را به ١٩ ماه ١٩ روزه رسانید و موفق شد از شمار پنج روز و چند ساعت اضافی دایره چرخش زمین به دور خورشید یک روز را کم کند. اهمیت کار او به گونه‌ای بوده است که بهائیان ماه‌های ١٩ گانه را باور دارند. می‌توان از همین یک مثال نتیجه گرفت که انجام کارهایی از این دست و مطالعات ریاضی در ایران بسیار گسترده بوده است. اما روشن است که شاید کسی به فکرش نرسیده است که حافظ یک کتاب در شکم کتاب خود مخفی کرده باشد، چرا که کتاب او آن چنان در خود کامل است که چنین ادعایی را به بوته فراموشی می‌اندازد. اما تکرار می‌کنم که حافظ باید “اسرار” خود را در جائی پنهان کرده باشد.
 

ایران کشوری‌ست که از نظر جغرافیایی بدخیم به نظر می‌رسد. این کشور همیشه دچار حملات و یورش‌ها بوده است. وضع به گونه‌ای‌ست که گریه کردن یکی از اجزای اصلی مذهب رسمی آن را تشکیل می‌دهد. این واقعیت در عین حال نشان می‌دهد که چرا بناهای تاریخی در ایران تا این حد کم است. مردم همه چیز را به طور موقت سامان می‌داده‌اند. جالب است که همتای یی جینگ چینیان که یک کتاب است و معادل شطرنج هندوان که یک دستگاه است؛ ایرانیان رمل را اختراع کرده‌اند که به راحتی می‌توان آن را در مشت مخفی کرد. یعنی دستگاه ورزش ذهنی‌ات را گوشه لباده‌ات جا بده و رونده باش. پس حافظ نیز عمارت بنا نکرده تا همانند اهرام مصر اسرار خود را در آنجا مخفی کند. او احتیاطاً از ساده‌ترین روش استفاده کرده است: کتابی در شکم کتابی، به مدد رمز عددی.
 

می‌گویند آرزو بر جوانان عیب نیست. ۶۵ سال از عمرم می‌رود و هنوز ریاضیات نمی‌دانم. حالا با این ادعایی که در مورد دیوان حافظ دارم وسوسه می‌شوم که باقی عمر را صرف آموختن علوم مخفی بکنم. اما حالا تا من بیایم یاد بگیرم، شما دانسته‌های خود را به کار بیندازید. شاید رمز عددی حافظ را کشف کنید. خودتان فکرش را بکنید که اگر چنین کنید دچار چه حالت شعفی خواهید شد.
 

در همین زمینه:

::برنامه‌های رادیویی شهرنوش پارسی‌پور در رادیو زمانه::
::وب‌سایت شهرنوش پارسی‌پور::