طرح توسعه «حرم شاهچراغ» در شیراز زیر نظر مستقیم رهبر جمهوری اسلامی برای توسعه معارف شیعه در جنوب ایران انجام می‌شود. در چارچوب این طرح بیش از ۹۰۰ پلاک تاریخی در بافت قدیمی شیراز تخریب شده. از این تعداد بیش از ۱۵ پلاک جزو بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی بودند. از عهده مسئولان میراث فرهنگی استان شیراز هم کار چندانی برنمی‌آید. انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس در نظر دارد از تخریب‌گران شکایت کند.

خانه شمس سلیمی (دوره قاجار، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه منتصریان، پلاک ۳۵، با شماره ثبت ۸۹۹۸ در فهرست آثار ملی ایران) تخریب شد

در روزهای گذشته خانه شمس سلیمی (دوره قاجار، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه منتصریان، پلاک ۳۵، با شماره ثبت ۸۹۹۸ در فهرست آثار ملی ایران) و خانه یدالله منتصری (دوره قاجار، محله گود عربان، کوچه منتصریان، پلاک ۲۹، و شماره ثبت ۸۹۷۵   در فهرست آثار ملی) تخریب شدند. هدف از این تخریب‌ها گسترش حریم شاهچراغ، به عنوان مرکز رواج شیعه‌گری در جنوب ایران است. در این طرح که زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی اجرا می‌شود احداث یک زائرسرا، ساختمان‌هایی برای ارائه خدمات به زائران و چندین مجموعه مذهبی پیش‌بینی شده. به دستور علی خامنه‌ای، هیأت امنایی هم با حضور نماینده ولی فقیه در استان فارس بر تخریب بناهای تاریخی برای توسعه حرم نظارت می‌کند.

توسعه حرم شاهچراغ

چهره‌های اصلاح‌طلب و همسو با دولت روحانی در شورای شهر شیراز دست بالا را دارند. اگر در دوره پیشین، شورای شهر شیراز توسعه حرمین احمدی و محمدی را به عنوان فرصتی برای گردشگری مذهبی جلوه می‌داد، اکنون حفظ بناهای تاریخی در بافت سنتی شیراز در دستور کار شورای شهر قرار گرفته. اما آن‌ها در برابر اسدالله ایمانی نماینده ولی فقیه در استان فارس قدرت چندانی ندارند. زیر نظر او، طرح گسترش حرم شاهچراغ انجام می‌شود.
نخستین بار مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو پادشاه فارس در سال ۷۴۵ ه. ق بر مقبره احمد بن موسی گنبد بلند و وسیعی ساخت. در دوران شاه اسماعیل صفوی اما «شاهچراغ» توسعه یافت و به مرکز گسترش شیعه‌گری در جنوب ایران بدل شد. سپس نادر شاه افشار بعد از پیروزی بر افغان‌ها نذر خود را با توسعه حرم به جای آورد.
در دوران پهلوی، گنبد قدیمی آرامگاه را تعویض کردند. در دوران زمامداری خامنه‌ای اما توسعه حرم یک بار دیگر بر گرته دوران صفوی در دستور کار قرار گرفت. زمانی که حمید بقایی، ریاست سازمان میراث فرهنگی را به عهده داشت، تخریب بافت تاریخی شیراز، برای توسعه شیعه‌گری با سرکوب فعالان میراث فرهنگی انجام شد. اکنون اما شورای شهر شیراز که عملاً قدرتی ندارد، دست به دامان سازمان‌های مردم‌نهاد شده است. آن‌ها مخالف توسعه حرم نیستند. می‌گویند از ۵۷ هکتار تجاوز نکند و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی هم انجام گردد.
بنابراین شورای شهر شیراز  بر خلاف دوستداران میراث فرهنگی الزاما در پی حفظ خانه‌های تاریخی نیست. بلکه چالش اصلی بر سر سلطه دولت در برابر اراده خامنه‌ای و منصوبان اوست.

مسعود منیعاتی، رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس درباره شیوه تخریب بافت تاریخی شیراز برای توسعه پروژه مورد نظر خامنه‌ای به خبرگزاری‌های داخلی گفته است:

«این خانه‌ها را آجر به آجر و کاشی به کاشی تخریب می‌کنند و به شکل نیمه‌مخروبه درمی‌آورند و در نهایت اسکلت نهایی را در یک شب تخریب می‌کنند. وقتی می‌خواهند بنایی را تخریب کنند، آن بنا را ابتدا مأمن دزدان و معتادان می‌کنند، از این فضا فیلم می‌گیرند و به نهادهای قضایی می‌گویند این مکان مرکز فساد و تخلف شده و به همین دلیل باید تخریب شود. یکی از پیش‌بینی‌های ما برای تخریب‌ها حضور معتادان است، وقتی می‌بینیم در یک محدوده‌ای معتادان رفت و آمد دارند، حدس می‌زنیم که در این محدوده قرار است پروژه‌ای ساخته شود یا به زودی این بنا تخریب می‌شود.»

خانه‌های تاریخی اکبری و پورنواب در سال ۹۳ به این شیوه تخریب شد. این دو بنا هم که در دوران پهلوی و قاجار ساخته شده بودند، در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده بودند. در سال ۹۲ هم خانه ارزشمند «تومانی» را همراه با چند بنای تاریخی دیگر به این بهانه که «منقل‌خانه» شده تخریب کردند.

۷ اسفند سال جاری شورای شهر شیراز برای بررسی دور تازه تخریب بافت تاریخی شیراز برای توسعه حرم شاهچراغ تشکیل شد. ابتدا ۱۵ هکتار به توسعه حرم اختصاص داده شده بود. اما به زودی حرم ۵۷ هکتار از بافت تاریخی شیراز را در برگرفت.

عبدالرضا نصیری، معاون میراث فرهنگی استان فارس در جلسه یاد شده از توسعه خزنده و «فراقانونی» طرح توسعه مرکز گسترش شیعه‌گری در جنوب ایران پرده برداشته است:

«ما در حال حاضر با اجرای طرحی که موسوم به طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم است مواجه نیستیم، اتفاقی در حال وقوع است که ما از آن بی‌خبریم، طرحی اجرا می‌شود که عملاً روی کاغذ نیامده است و اگر هم آمده ما از آن خبر نداریم.»

مهدی حاجتی، نماینده شورای شهر شیراز در این جلسه اعلام کرد که مسئولان طرح توسعه حرم، شبانه و اغلب در روزهای تعطیل معابری در بافت سنتی شیراز را نرده‌کشی و با این تمهید تصرف می‌کنند.  از یگان حفاظت میراث فرهنگی کار چندانی برنمی‌‌آید. ابراهیم صبوری، نایب رئیس شورای شهر شیراز اعلام کرده که جز استمداد از افکار عمومی راه دیگری باقی نمانده است.

انجمن دوستداران میراث فرهنگی که از مسئولان میراث فرهنگی استان فارس نومید شده‌اند، با انتشار فراخوانی برای اعلام جرم علیه تخریب‌کنندگان بافت تاریخی شیراز از وکلای مجرب کمک خواسته‌اند. تاکنون شش وکیل اعلام همکاری کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

ادامه تخریب‌ها در بافت تاریخی شیراز برای توسعه حرم شاهچراغ