در آستانه برگزاری دو انتخابات مهم در افغانستان، توزیع تذکره‌های الکترونیکی به دلیل اختلافات قومی و نزاع سیاسی بر سر کلمه «افغان» و در شرایطی که افغانستان همچنان با تهدیدات و حملات طالبان مواجه است به تأخیر افتاد.
رئیس جمهور افغانستان اسفند سال گذشته فرمانی برای تغییر قانون ثبت احوال صادر کرد. محمد اشرف غنی دستور داده بود در تذکره‌های الکترونیکی در توضیح ملیت شهروندان افغانستانی واژه «افغان» ثبت شود. جنجال بر سر ملیت و قومیت از زمانی آغاز شد که در مجلس ملی افغانستان قانون ثبت احوال نفوس به بحث گذاشته شد. اکنون خبرگزاری رویترز گزارش می‌دهد که این مجادلات یک بار دیگر افغانستان را پرتنش کرده است. اختلافات بین محمد اشرف غنی که از پشتون‌هاست با عطا محمد نور، والی بلخ که تاجیک‌تبار است، دامنه تنش‌ها را وسیع‌تر کرده است.
سیاستمداران پشتون معتقدند که در تذکره‌های الکترونیکی می‌بایست ملیت شهروندان افغانستان «افغان» ذکر شود. مخالفان اما این واژه را اسم اصلی قوم پشتون می‌دانند و می‌گویند تعمیم آن به همه شهروندان به معنای تحمیل نمادهای فرهنگی یک قوم بر دیگر اقوام افغانستان است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، فرهاد صدیقی یکی از نمایندگان تاجیک در مجلس ملی افغانستان می‌گوید:
«تعلق قومی ما هویت ماست. تذکره‌های الکترونیکی با عنوان “افغان” را ما هرگز نمی‌پذیریم و سر این موضوع هم مصالحه نمی‌کنیم. ترجیح ما این است که در تذکره‌ها به عنوان ملیت، جمهوری اسلامی افغانستان ذکر شود.»
به دلیل بالا گرفتن این اختلافات، محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان توزیع شناسنامه‌های الکترونیکی را به تعویق انداخت.
صاحب خان، یک نماینده پشتون در سخنانی در مجلس ملی افغانستان هشدار داده که پشتون‌ها با هر کس که با کلمه «افغان» مخالفت کند تا دم مرگ می‌جنگند:
«من تا آخرین قطره خونم از هوبت افغانم دفاع می‌کنم و هویت من هم باید در تذکره‌ام ذکر شده باشد.»
پشتون‌ها در روزهای گذشته در کابل با برگزاری تجمعاتی از دولت افغانستان خواسته‌اند به خواسته اقوام دیگر این کشور تن ندهد. سال‌هاست که سرشماری در افغانستان برگزار نشده. با این‌حال تصور می‌شود که تاجیک‌‌ها و پشتون‌ها از اکثریت برخوردار باشند. هزاره‌ها، ازبک‌ها، ترکمن‌ها، ایماق‌ها، بلوچ‌ها، نورستانی‌ها، پشه‌ای‌ها، قزلباش‌ها، براهویی‌ها و پامیری‌ها از دیگر اقوام افغانستان‌اند.
محمد اکبری، نماینده هزاره‌ها در مجلس ملی افغانستان گفته است که به کارگیری واژه «افغان» برای توضیح ملیت شهروندان افغانستانی در تذکره‌های الکترونیکی به معنای تحمیل هویت ملی پشتون‌ها به سایر اقوام است:
«این کشور به همه ما تعلق دارند و نه فقط به پشتون‌ها.»
پادشاه پیشین افغانستان و رئیس جمهور پیشین و کنونی این کشور همه از پشتون‌ها بودند. از سال ۲۰۰۱ که طالبان سقوط کرده تاجیک‌تباران افغانستان موفق شده‌اند پست‌های مهمی در نهادهای نظامی و اطلاعاتی و حکومتی افغانستان به دست بیاورند.
در سال ۲۰۱۴ در رقابت بین محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله بر سر ریاست جمهوری افغانستان با پادرمیانی دولت وقت ایالات متحده آمریکا توافقی شکل گرفت: توافق‌نامه حکومت وحدت ملی. اختلافات دولت مرکزی افغانستان با ولی تاجیک‌تبار بلخ این توافق‌نامه را شکننده کرده. مجادلات اخیر بر سر ملیت هم به این اختلافات دامن زده است.
سال آینده انتخابات مجلس ملی و ریاست جمهوری افغانستان برگزار می‌شود. تذکره‌های الکترونیکی میزان تخلفات انتخاباتی را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
افغانستان ؛ برای مهاربحران هویت، به یک همه پرسی برای نام همه پذیرگزینی نیازدارد!
پشتونیست های افغان که حکومت پوشالی شان نه براراده مردم بلکه برسربیضه های استعمارزنده است ؛ بجای کوشش درجهت رفع بحران هویت ، به عمق آن می افزایند! ازاین رو، به آن ها می گویم که حکومت های سیاه کار پد ران قبایلی وخود فروخته تان، دربیشترازدوسده ای گذشته ، یا ازشرکت هند شرقی تا کنون، برسربیضه های کهنه ، سرخ استعمارگری، طالبان سالاری پاکستان زنده مانده بود؛ واکنون ، برسربیضه های سربازان ناتو زنده می باشد. وابستگی ذلت باری که ناشی ازاقلیت بودن قوم تان درجامعه چند قومی افغانستان می باشد. بنا برآن، بهتراست که مانند دوره های امارتی- شاهی متکی برهند بریتانیا وجمهوری متکی بر شوروی، نام قوم ها درشناسنامه / تذکره درج شود. بعدازآن ، برای رفع بحران هویت ، لازم است که نام های زیر: آریا نا، خراسان وافغانستان به همه پرسی گذاشته شوند.اگرازنام های یاد شده ، هرکدام حد اقل51 درصد حمایت کمای کرد، شود نام کشورچند قومی افغانستان. درغیرآن، نام افغانستان را که هند بریتا نیا وروسیه تزاری درپا یان دوره ای بازی بزرگ درسال 1880 میلادی ، برخلاف رضایت مردم ، بجای خراسان گذاشته اند ،نام تحمیلی می باشد.ازاین سبب، بزوراستعمارواستبداد تحمیل وادامه ادامه یافته است. زیراکه، قابل پذیرش 70% مردم افغانستان نبود ومی باشد. درواقع، مخالفت بیشتراز70% مردم با نام افغان،مهرتایید برهمه پرسی می گذارد. درغیرآن، ادامه بحران هویت به شکل کنونی به نفع هیچ قومی حتا پشتوزبان ها نمی باشد.
ابراهیم ورسجی / 08 February 2018
یعنوان یک فارسی زبان ایرانی، به مردمان افغانستان توصیه دلسوزانه می کنم، در چاهی که بسیاری از کشورهای خاورمیانه افتادند یعنی افراطی گری مذهبی و یا قومی نیفتید. این افراطی گری مذهبی یا قومی و گاه هر دو باهم!، جز بدبختی و بیچارگی برای کشورهای منطقه ما نداشته است.
حقیقت تلخ این است با وجودی که این مرزها نتیجه حکومت استبدادی و دخالت اجانب امپرالیستی استف اما این مرزها .واقعی هستند. الان یونان با مقدونیه سر اسم مقدونیه مشکل دارد. این مشکل فقط به دنیا عقب مانده خاورمیانه و منطقه ما این مسائل نیست. در اروپای به اصطلاح متمدن و دموکراتیک هم الان مسائل قومی وملی مشکل ساز شده، استقلال طلبی باسک، اسکاتلند،کرس، کاتالونیا… این مسائلی نیست که بشود فقط با زور و یک روزه حل کرد.
خراسان / 09 February 2018
اما دنیا تجارب موفقی دیگری هم دارد، نمونه اش سوئیس یا حتی آمریکا.
نام کامل کشور آمریکا، ایالات متحده امریکا است، اما می گویند ملیت آمریکایی، از این واضح تر، نام کشور سوئیس است که کنفدراسیون سوئیس است، اما می گویند ملیت سوئیسی به فارسی و در زبانهای دیگر هم شبیه این است، پس نام جمهور ی اسلامی افغانسنان برای اسم ملیت کاری نادرستی است مانند نام افغان!
ذکر نوع حکومت بعنوان ملیت معقول نیست. ممکن است بعد مردم این قید اسلامی که معضلی برای برخی کشورهای منطقه است ،الان نام رسمی سوریه حکومت مرکزی دمشق گذاشته “جمهوری عربی سوریه”! است، و همین ذکر قید عربی معضلی شده برای انسجام و وحدت مردمان کشور سوریه!، و مردمان غیر عرب زبان را مرکزگریز و واگرا کرده نسبت به ملیت سوریه ای!
تعریف و نامگذاری ملیت نبایست بر اساس شاخص های تفاوت انسانی مانند مذهب یا قومی و یا نژادی و امثالهم باشد. ملیت نام وحدت آفرین مردمان یک کشور بایست باشد یعنی یک نام که برآیند احترام به تمام تفاوت ها باشد و در عین حال همه را به یک چشم و برابر به بیند، همان طور که امریکایی ها و سوئیسی ها و غیره به این درک مترقی از هویت ملی رسیدند.
خراسان / 09 February 2018
بر اساس قواعد دستوری زبانهای ایرانی و از جمله در فارسی و پشتو و امثالهم، منطق نامگذاری ملیت (ناسیونالیتی) نام رسمی کشور است.
بر طبق یک تلقی، ملیت همان اتباع و شهروندان یک کشور هستند، در اسناد شناسایی ملی/کشوری نبایست شاخص های تفاوت تفرقه افکنانه یا نژادپرستانه یا تبعیض آمیز ذکر شود، مانند دین و مذهب، قومیت و نژاد (در کل هویت اتنیکی)، اینها موجب سوءتفاهم و حتی تبعیض و نزاع می شود.
اساسا انسانها هویتهای این چنینی را از بدو تولد ناخواسته و اجباری می گیرند، اما دلیل ندارد تا ابد این مجبور باشند این هویتها داشته باشند هامن طور حق هویت داشتن مهم است حق تغییر هویت هم مهم است ، با ذکر نکردن این تفاوتها در اسناد شناسایی، در واقع ما به آزادی انتخاب هویت احترام میگذاریم.
خراسان / 09 February 2018
نام افغانستان در زبانهای ایرانی و از جمله فارسی دری، تشکیل شده از افغان+ستان است. کلمه افغان به تنهایی هر چیزی می خواهد باشد ، اما بیانگر ملیت (تابعیت، شهروندی، سیتی زن) نیست، بهترین شیوه نام گذاری به نظر من، اضافه کردن پسوندنسبت “ی” به نام کشور است به عنوان نام ملیت . همان طو ر ما می گوییم ایرانی، اما نمی گوییم ایری یا آریایی! هر چند ایر را برابر با آریا برخی می گرند، اما ملیت خودمان را ایرانی می گوییم و نه ایزی یا آریایی چرا همه مردم ایارن که خودشان آریای نمی دانند، می خواهد اریای هر چیزی باشد ولی این حقیقت است بخش بزرگی از مردم ایران خودشان اریابی نمی دانند و نبایست انهارا مجبور پذیرفتن این قید کرد!
یعنی نام کشور+ی پسوند نسبت، ملیت/تابعیت/شهروندی /سیتی زنی ترکیه هم ترکیه ای است و نه ترک، تاجیکستانی هم ملیتشان تاجیکستانی است و نه تاجیک، ازبکستانی و ترکمنستانی و الخ… این روش معقول است.
وقتی راه حلی به این سادگی و منطقی است چرا بی خودی مردمان یک کشور زخمی و دردمند مثل افغانستان را به تنش و تفرقه بیشتر می کشانند؟!
خراسان / 09 February 2018