وقتی پویا، ساکن دهلی نو ۱۵ساله بود، وقتی از مدرسه به خانه که بر می‌گشت، مسیر دورتری را انتخاب می‌کرد که در آن کمتر مورد آزار پسرهایی قرار بگیرد که سر راهش زیر سایه می‌ایستادند.
–من از آن طرف نمی‌رفتم.
به مسیری در خیابان نزدیک خانه‌اش در محله‌ای کارگرنشین اشاره می‌کند. پدر و مادرش کنترلگر بودند و این بر ترس پویا می افزود. آنها اجازه نمی‌دادند که پویا برای ورزش یا دیدار دوستانش بیرون برود.
سه سال بعد، پویا که می‌خواست بازیگر شود، با هنرمندان در ارتباط قرار گرفته بود و به این فکر کرد که چطور برای کاهش میزان آزارهای جنسی در محل زندگی‌اش تلاش کند. پویا حالا در یک تیم راگبی هم بازی می‌کند. آزادی‌های جدید او با عصویتش در برنامه‌ای با نام «شهرهای امن» آغاز شد که به دختران جوان کمک می‌کرد تا امنیت خود را بالا ببرند.
این برنامه از سوی بنیاد «پلن» که یک خیریه مربوط به کودکان است، از سال ۲۰۱۴ در هند راه افتاده و با سازما‌ن‌های محلی و غیردولتی همکاری می‌کند. پروژه شهرهای امن، حدود ۱۰ هزار عضو فعال دارد که ۸۳۰۰ نفر آنها دختر و ۱۴۰۰ نفرشان پسرند و در ۴۰ کلوپ محلی در دهلی فعالیت می‌کنند. کلوپ پویا در مانگولپوری، سه هزار عضو دارد و پویا و دختران دیگر معتقدند که با فعالیت این کلوپ، آزار جنسی در خیابان‌های اطراف محل زندگی آنها به نصف رسیده است.
این آمار یکی تغییر قابل توجه در پایتخت هند است: شهری که در سال ۲۰۱۲ به دلیل خشونت‌های جنسی علیه زنان و به دنبال تجاوز گروهی به یک زن ۲۳ ساله در اتوبوس، یکی از بدترین شهرهای جهان نام گرفت.
در این شهر هنوز امنیت زنان یکی از عمده‌ترین نگرانی‌هاست و بیش از ۹۰ درصد زنان در آن گفته‌اند که در مکان‌های عمومی آن احساس امنیت نمی‌کنند. آزار جنسی در خیابان در بخش‌هایی از شهر مثل مانگولپوری بدتر است، در این محله‌ها مردان زنان را دنبال می‌کنند و این باعث می‌شود که خیلی از پدر و مادرها ترجیح بدهند دخترشان را از مدرسه بیرون بیاورند.
در پنج سال گذشته گروه‌های مدافع حقوق زنان با برنامه‌هایی مانند برنامه شهرهای امن همکاری کرده‌اند تا خشونت علیه زنان با فعالیت‌هایی نظیر تغییر عرف‌های اجتماعی کاهش یابد. شکری کاپور، بنیانگذار بنیادی به نام «سیفتی» که برای تغییر عادت به آزار زنان و خشونت علیه آنها تلاش می‌کند می‌گوید: «خشونت علیه زنان اغلب مشکل خود زنان تلقی می‌شود و مبارزه با آن به تلاش وسیع‌تر جامعه نیاز دارد.»
نقاط ناامن روی نقشه
بخشی از برنامه شهرهای امن برگزاری کارگاه های آموزشی برای پسران و دختران نوجوان است تا در آنها هنجارهای جنسیتی مانند کلیشه‌ای که زنان و دختران را متعلق به خانه می‌داند، شکسته شود.
داوطلبان فعال در این برنامه‌ها، نقاط ناامن و مشکلات موجود در آنها را مثل نور ناکافی معابر، آسفالت‌های خراب و مناطقی که مردان در آنها متلک می‌گویند و زنان را آزار می‌دهند، مشخص می‌کنند. مرحله بعد گفت و گو با پدرو مادرهاو همسایه‌ها و مقامات برای حل این مشکلات است، در مانگولپوری، آنها توانستند مغازه‌داران را راضی کنند تا چراغ و دوربین مداربسته نصب کنند، آنها همچنین مقامات را واداشتند تا به تعمیر آسفالت‌های خراب و چراغ‌های سوخته و شکسته خیابان‌ها بپردازند و توالت‌های کثیف را تمیز کنند.
السا ماری، بنیانگذار شهر امن پلت‌فرمی که روایت‌هایی از آزار جنسی و سوءاستفاده جنسی را در شهرهای مختلف هند جمع می‌کند، می‌گوید: «قرار دادن این نقاط روی نقشه، باعث دیده شدن این مناطق و توجه به مشکلاتشان از زاویه ای دیگر شد. جمع‌اوری اطلاعات از سوی زنان و دختران یک منطقه برای واداشتن پلیس و دیگر به مقامات به اقدامات مناسب، برای تغییر کافی است. با تکیه بر روایت‌های شخصی، برای مردم آسان‌تر است که بفهمند انگشت اتهام را به سمت زنان گرفتن و آنها را به پوشیدن لباس نامناسب، در ساعت نامناسب بیرون از خانه بودن و … متهم کردن، اشتباه است.»
پویا و دوستانش سواتی ۱۷ ساله و روپا ۱۶ ساله، با گردش در محله تغییراتی را که ایجاد شده، نشان می‌دهند؛ از جمله ایجاد یک خانه امن که دختران می‌توانند در صورت آزار دیدن به آن پناه ببرند. آنها همچنین می‌توانند نکات مورد نظرشان را در جلسات ماهانه با مسوولان مطرح کنند.
سواتی اغلب همراه با ۲۵ نفر دیگر در جلساتی که با پلیس گذاشته می‌شود شرکت می‌کند. او توانسته برای راضی کردن پلیس برای بیرون انداختن الکلی‌ها از پارک محله که بچه‌ها در آن بازی می‌کنند، نقش داشته باشد. این برنامه سواتی را هم تعییر داده است، سه سال قبل، او اطمینان نداشت که پلیس به حرف‌های آنها گوش کند: «ما ترسیده بودیم و عادت داشتیم در ردیف‌های عقبی بنشینیم. اما الان من پر حرف‌ترین آدم جمع‌ام.»
مبارزه با تفکیک جنسیتی
در مانگولپوری، دختران و پسران نوجوان در مدرسه در شیفت‌های متفاوت درس می‌خوانند و از ارتباط با هم منع می‌شوند. ارتباط این دو گروه با هم و حرف‌زدن درباره مسایل جنسیتی دیدگاه آنها را تغیر داده است.
یکی از پسرها می‌گوید: «حالا به دوست‌هایمان می گوییم که نباید دخترها را اذیت کنند و این کار درست نیست. به آنها می‌گوییم اگر کسی شما را این طور اذیت کند، چه احساسی خواهید داشت؟»
سوهینی باتاچاریا رییس موسسه برک‌ترو، که درباره آثار آزار جنسی در محلات دهلی کار می‌کند می‌گوید: «حرف زدن با پسران و مردان درباره آثار آزار جنسی به کاهش آن کمک می‌کند. مردان بیکاری که هیچ کاری برای انجام دادن ندارند، فکر می‌کنند آزار جنسی یک روش وقت گذرانی است و واقعا به مضرات آن که می‌تواند جلوگیری از به مدرسه رفتن دختران باشد، فکر نمی‌کنند.»
در برخی موارد، دختران هم باید یاد بگیرند که جواب پسرها را بدهند. پویا می‌گوید پسرها عادت دارند سر راه مدرسه درباره لباس یا ظاهر دخترها حرف بزنند: «این جور مواقع من مستقیما جوابشان را می‌دهم و آن وقت آنها هم راه‌شان را می‌گیرند و می‌روند.»
موانع بر سر راه تغییر
با اینکه تغییراتی در مانگولپوری اتفاق افتاده، برخی هنجارهای اجتماعی همچنان برجاست. پیریا وادارادایان، بنیانگذار دورگا ایندیا، موسسه‌ای که به دانشجویان کالج برای مقابله با آزار جنسی کمک می کند می‌گوید: «راه حل فوری وجود ندارد.»
پویا، سواتی و روپا از چالش‌هایی که پیش رویشان است آگاهند. آنها می‌بینند که مردم به زنان بی‌احترامی می‌کنند. برخی از همسایه‌ها درباره روابط دخترها با پسرها شایعه‌سازی می‌کنند. اما تغییرات مثبت در رفتار خانواده‌ها آنها را خوشبین نگه می‌دارد.
پویا می‌گوید وقتی مادرش درباره این برنامه شنید، در جلسه اولیا شرکت کرد و برای کمک داوطلب شد. پیش از آن مادرش اجازه نمی‌داد ورزش کند اما الان به او می‌گوید هرجا که می‌خواهد برود.
منبع: الجزیره