فقط چند روز قبل از تصمیم‌گیری مجلس نمایندگان آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران با قدرت های جهانی، حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی یکشنبه ۱۲ آذر بندر چابهار را با حضور نمایندگانی از ۱۷ کشور جهان رسماً افتتاح کرد. قرار است این بندر به یکی از بزرگ‌ترین بنادر جهان برای ترخیص کالا تبدیل شود اما برنامه موشکی ایران بر این پروژه عظیم سایه انداخته است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی یکشنبه ۱۲ آذر هنگام افتتاح بندر چابهار در اهمیت این بندر گفت:
«بندر شهید بهشتی چابهار موقعیت و جایگاهی دارد که می‌تواند کریدور جنوب – شمال را در یک مسیر کوتاه قرار دهد و به اقیانوس متصل کند. از طریق این بندر کالاها در زمان کوتاه‌تر و با قیمت مناسب تر در اختیار کشورهای همسایه قرار می‌گیرد.»
حسن روحانی، در تیر ۹۴ در حاشیه اجلاس شانگهای در شهر اوفا در روسیه از نارندرا مودی برای سرمایه‌گذاری ۸ میلیارد دلاری هند در طرح‌های زیربنایی ایران از جمله بنادر، خطوط راه‌آهن و بزرگراه‌ها دعوت کرده بود. در جریان سفر نارندرا مودی به ایران اعلام شده بود که برنامه دهلی‌نو و تهران، تبدیل چابهار به قطب تجاری و انرژی منطقه است. بعد از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، هند طی چند قرارداد متعهد شد که ۵۰۰ میلیون دلار برای گسترش بندر چابهار سرمایه‌گذاری کند و به مدت ۱۰ سال از منافع آن برخوردار شود. هند مایل است با استفاده از بندر چابهار بدون نیاز به پاکستان به بازارهای آسیای میانه دست پیدا کند. از طرف دیگر بندر چابهار دسترسی روسیه به جنوب را هم فراهم می‌کند.
چابهار به جای جوادار
بعد از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ توسعه بندر چابهار سرعت بیشتری یافت. هفته گذشته در جمع گروهی از خبرنگاران جرثقیل‌هایی که از سوئیس وارد شده بود، نخستین محموله گندمی را که از هندوستان وارد شده بود و قرار بود به افغانستان صادر شود، تخلیه کردند. این محموله بخشی از قرارداد ۱.۱ میلیون تنی فروش گندم از هند به افغانستان است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنانش درباره اهمیت سیاسی بندر چابهار گفته است:
«این بندر همچنین کشورهای شرقی مانند افغانستان و کشورهای شمالی مانند آسیای میانه را به جنوب و اقیانوس متصل می‌کند. همچنین از نظر سیاسی دارای اهمیت فراوان است به این دلیل که روابط ایران با کشورهای شرقی و شمالی و حتی اروپایی در آینده متصل می‌کند که این مساله می‌تواند از لحاظ سیاسی برای کشور بسیار حائز اهمیت باشد.»
انبار عظیم کانتینری شهید بهشتی در چابهار که با سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری هند ساخته شده، فقط بخشی از تأسیسات بزرگ بندر چابهار است. این انبار عظیم که فعلاً خالی‌ست در انتظار کالاهایی از اروپا و آسیاست.
«صنایع سنگین شانگهای شینهوا» (ZPMC) که بیش از ۷۰ درصد سهم بازار جرثقیل جهان را در اختیار دارد متعهد شده جرثقیل‌های مورد نیاز را برای افزایش ظرفیت بندر چابهار به میزان ۸۵ تن نصب کند. احداث یک ترمینال چندمنظوره و همینطور احداث یک خط آهن به طول ۶۱۰ کیلومتر از افغانستان به آسیای میانه، بندر چابهار را به یکی از مهم‌ترین نقاط استراتژیک هند تبدیل خواهد کرد.
از بندر جوادار در پاکستان کالاهایی به ارزش ۴۶ میلیارد دلار از هند به آسیای میانه صار می‌شود. قرار است بندر چابهار به زودی جای بندر جوادار پاکستان را بگیرد.
نقض برجام، چشم‌انداز چابهار را تیره می‌کند
احتمال نقض برجام از سوی آمریکا چشم‌انداز گسترش بندر چابهار را تیره کرده است. به غیر از ایالات متحده آمریکا، تاکنون سایر قدرت‌هایی که برجام را امضاء کرده‌اند به آن پایبند مانده‌اند. آمریکا و عربستان سعودی می‌گویند برنامه موشکی ایران، و همینطور تسلیح شبه‌نظامیان شیعه در عراق و یمن و جنوب لبنان، خاورمیانه را بی‌ثبات کرده است. خلع سلاح گروه‌های شبه‌نظامی شیعه در لبنان و عراق و یمن و افزودن مکمل‌هایی به برجام درباره برنامه موشکی ایران، در دستور کار آمریکا و فرانسه قرار گرفته است.
قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه پاسداران بخش مهمی از توسعه بندر چابهار را در دست گرفته. تحریم سپاه پاسداران این فعالیت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در سفر ۲۵ اکتبر خود به هند، در دهلی نو گفته بود:
«تناقضی بین فراخوان آمریکا برای تحریم ایران و برنامه هند برای توسعه بندر چابهار وجود ندارد. هدف واشنگتن این نیست که با فراخوان به تحریم ایران مانع از فعالیت‌‌های اقتصادی قانونی هند یا اتحادیه اروپا با ایران بشود.»
بیشتر بخوانید: