پژمان اکبرزاده − نخستین‌بار در سال ۲۰۰۳ بود که «روز جهانی مبارزه با حکم اعدام» گرامی داشته شد. در آن سال، ائتلاف جهانی علیه حکم اعدام، نهادهای غیردولتی، انجمن‌های وکیلان، اتحادیه‌ها و بسیاری از دولت‌ها را گردهم‌آورد و در پی همایشی به همین منظور در استراسبورگ (فرانسه)، چنین روزی ثبت شد.
«روز جهانی علیه حکم اعدام» امسال روی جنبه «غیر انسانی» حکم اعدام تمرکز کرده و همچنین روی کشوری که هر سال به عنوان مرکز توجه در این روز برمی‌گزیند. در این رابطه با یان وتزل، رایزن دفتر اصلی سازمان عفو بین‌الملل در لندن گفتگویی داشتیم.
یان وتزل به کشور بلاروس به عنوان مرکز توجه برنامه‌های این روز در سال ۲۰۱۱ اشاره می‌کند و می‌گوید:
«گزینش بلاروس برای امسال به دو دلیل بوده؛ یکی اینکه بلاروس آخرین کشور اروپایی است که همچنان حکم اعدام صادر می‌کند و دوم اینکه محکومان اعدام در این کشور، تنها لحظاتی پیش از اجرای حکم از سرنوشت‌شان آگاه شده‌اند. خانواده و وکیل آنها نیز از حکم با خبر نشده‌اند و حتا جنازهء اعدام‌شدگان به بازماندگان برای مراسم یادبود تحویل داده نشده است. در بسیاری موارد هم خانواده‌ها چندین ماه پس از اعدام از موضوع آگاه شده‌اند.»
این رایزن دفتر مرکزی سازمان عفو بین‌الملل در رابطه با برنامه‌ها برای نهمین روز جهانی مبارزه با حکم اعدام می‌گوید: «امسال برنامه‌ها و نشست‌های گوناگونی توسط بخش‌های محلی سازمان عفو بین‌الملل سازماندهی شده، در آسیا، اروپا و آمریکا. همچنین چندین تظاهرات در برابر سفارت‌خانهء کشورهایی که هنوز از حکم غیرانسانی «اعدام» در کشورشان استفاده می‌کنند.»
ولی سازمان عفو بین‌الملل در رابطه با کشورهایی مانند چین و ایران که از بابت اعدام شهروندان خود دارای رتبه‌ای جهانی هستند به چه طرح‌هایی اندیشیده است. یان وتزل، از «توجه ویژهء» سازمان عفو بین‌الملل به این کشورها سخن می‌گوید و طرحی به نام «پنجاه کمپین».
او می‌گوید: «امسال همزمان با پنجاهمین سالگرد فعالیت‌های سازمان عفو بین‌الملل است و ایران یکی از اصلی‌ترین موضوع‌ها در این کمپین است. ایران پس از چین بیشتر تعداد آمار اعدام در دنیا را داراست. ما اسناد محکمی در اختیار داریم که در یک سال حدود چهارصد اعدام در ایران صورت گرفته ولی مقام‌های ایران تنها نیمی از این از تعداد را تایید می‌کنند.»
ولی آیا سازمان عفو بین‌الملل هیچگاه تلاش کرده تا با مقام‌های دولت ایران مستقیماَ تماس بگیرد یا از نهادهای جهانی برای اعمال فشار بر این کشور در جهت توقف احکام اعدام کمک بگیرد؟ یان وتزل می‌گوید: «ما بارها چنین تلاشی کردیم ولی مقام‌های ایرانی زمانی که می‌خواهیم با آنها مستقیماَ صحبت کنیم از ما فاصله می‌گیرند. با اینها هرگاه موقعیتی بدست آمده مسایل مربوط به ایران را در نشست‌های جهانی مطرح کرده‌ایم مانند جلسه یک ماه پیش در سازمان ملل که اطلاعات گسترده‌ای درباره اعدام‌ها در ایران را در اختیار دیپلومات‌ها قرار دادیم.»
ولی علیرغم همه این تلاش‌ها از سوی فعالان حقوق بشر در گوشه و کنار دنیا، اعدام‌های پنهانی و علنی همچنان در ایران رایج است و به نظر می‌رسد نهادهای حقوق بشری، چندان موفقیتی برای بهبود وضعیت در ایران بدست نیاورده‌اند. در چنین شرایطی باید چه کرد؟ آیا سازمان‌هایی مانند «عفو بین‌الملل» باید در عملکرد خود تجدیدنظر داشته باشند؟ یان ویتزل می‌گوید:
«تنها کاری که سازمان‌هایی مانند “عفو بین‌الملل” می‌توانند انجام دهند، تلاش برای جلب پشتیبانی افکار عمومی است. نوشتن نامه، برگزاری بحث‌های عمومی در این رابطه مانند کارهایی که برای امروز سازماندهی شده است. از سوی دیگر امیدواریم که افکار عمومی در ایران، پیام ما را دریافت کند، ایرانیانی که در داخل و خارج از ایران زندگی می‌کنند؛ پیامی که از دولت ایران می‌خواهد در قوانین خود برای کاربرد حکم اعدام، تجدیدنظر و در نهایت آنرا متوقف کند.»
* ایمیل تهیه کننده: [email protected]
ویدئوی منتشر شده از سوی «عفو بین‌الملل» برای نهمین روز جهانی مبارزه با اعدام
در جوامعی مثل ایران حکم اعدام اثر بازدارنده دارد. با حذف اعدام تعداد جرایم خشونت آمیز رشد تصاعدی خواهد یافت.
میم / 11 October 2011
در جواب میم: اگر حکم اعدام لغو بشه و بعد آمار جنایت افزایش پیدا کنه حرف شما ممکنه درست باشه. ولی من فکر میکنم اگه تمرکز دولت بر بهبود بهداشت روانی مردم باشه و فرهنگ سازی بشه و افراد ضعیف توسط قانون پشتیبانی بشن اون موقع جرم و جنایت کاهش پیدا می کنه. نه با اعدام افراد. اگه قرار بود با اعدام افراد جنایت کم بشه با این همه اعدام ها تو ایران باید آمار جرم و جنایت به صفر می رسید.
ممد / 13 October 2011
برای تایید اینکه حذف اعدام میزان جنایتهای خشونت آمیز را افزایش داده و اجرای دوباره آن باعث کاهش جرایم شده مثال روشن و واضحی وجود دارد. در برخی از ایالتهای آمریکا بعد از لغو سراسری اعدام در دهه 70 دوباره اعدام را از سر گرفته اند. در این ایالتها به روشنی دیده می شود که بعد از حذف اعدام جرایم افزایش یافته و پس از اجرای دوباره، جرایم به شدت کاهش پیدا کرده. در واقع استدلال مخالفان اعدام فقط یک استدلال ایدئولوژیک است.
میزان جرم وجنایت فعلی در ایران هم نشان دهنده بی اثر بودن اعدام نیست. مطمئناً با حدف اعدام میزان قتل و تجاوز به عنف در ایران ده ها برابر میزان فعلی خواهد شد.
در ایران بر خلاف بقیه کشورها ولی دم و خانواده مقتول می توانند مجرم را عفو کنند. اگر واقعاً مردم ایران مخالف اعدام باشند، عملاً اعدام لغو می شود. چون اولیاء دم قاتلین را عفو خواهند کرد. با این حال اگر مردم ایران موافق اعدام باشند، عفو نخواهند کرد و اعدام پابرجا خواهد بود. این اتفاقاً خیلی هم دموکراتیک است و برای حذف اعدام در ایران نیازی به تغییر قانون نیست. فقط باید فرهنگ سازی کرد که مردم از خون عزیزانشان بگذرند.
میم / 13 October 2011
میم جان خوب که شما در ایران کاره ای نیستی وگرنه احتمالا ایران از چین هم پیشی می گرفت در اعدام افراد!
بابک / 12 October 2011