خدیجه مقدم – سازمان ملل که از دستاوردهای جامعه بشری بعد از جنگ جهانی دوم است و بالاترین هدف آن ایجاد صلح جهانیتعریف شده، تاکنون قطعنامه‌های زیادی برای اسقرار صلح و امنیت در جهانصادر کرده است. از طرف این سازمان ۲۱ سپتامبر روز جهان صلح اعلام شده است. سی‌سال از تعیین چنین روزی برای اندیشیدن به ضرورت صلح می‌گذرد، اما جهانهمچنان به‌طور مستمر در معرض جنگ و خونریزی و حتی تهدید نابودی بوده است.
موضوع امسال این روز، “صلح و مردم‌سالاری” است. پیام آقای بانکی مون، دبیر کل سازمان ملل را می‌خوانم. در پیام او آمده است: “در شرایط صلح نه تنها باید جنگی در کار نباشد بلکه، عدالت و امنیت نیز به عنوان دو عنصر مهم باید مد نظر قرار بگیرد.” در پایان پیام نیز روی “صلح جهانی، روزی که برای دیدن آن باید قوه تخیلی قوی داشت” تاکید شده است.
وقتی به رویدادهای دنیا نگاه می‌کنم با دبیرکلسازمان ملل هم‌عقیده می‌شوم که دیدن چنین روزی شاید تنها رویایی باشد.
خبرها را در آستانه روز جهانی صلح مرور می‌کنم: “رئیس شورای عالی صلح افغانستان کشته شد”، “قتل و کشتار و بمبگذاری از خاورمیانه تا آفریقا”، “اعدام سی‌نفر در سی‌روز در ایران”، “زندانی شدن و شکنجه بسیاری از آزادیخواهان در کشورهای عربی و نیز در ایران” و ادامه مبارزات مردم برای دست یافتن به برابری و آزادی.
کابوس رادیواکتیو
به‌جز چند وبلاگ شخصی طرفداران محیط زیست و صلح در ایران و وب‌سایت مادران صلح هیچ خبری از روز جهانی صلح نیست. همه را می‌خوانم. مطالب بسیار زیبا و درست و به‌جا به نگارش درآمده‌اند ولی دریغ از هشدار خطر بزرگی که در کمین صلح جهانی است. حتی در پیام دبیر کل سازمان ملل اشاره‌ای به آن نشده است. امنیت و عدالت در جهان در سایه بمب‌های اتمی آن‌قدر دور از ذهن است که به واقع قدرت تخیلی قوی می‌خواهد که روزی صلح در جهان را ببینیم.
در حالی که مواد رادیواکتیو، دانشمندان هسته‌ای و هواداران صلح و محیط زیست را دچار کابوس وحشتناکی کرده است، رهبران سیاسی، با صلح‌آمیز خواندن انرژی هسته‌ای با منابع مالی مردم به جنگ با مردم آماده می‌شوند. در کشورهایی که دارای نیروگاه‌های هسته‌ای و مطبوعات آزاد هستند، هواداران صلح و محیط زیست، صلح‌آمیز نبودن این صنعت را حتی اگر هدف ساختن بمب اتم هم نباشد به مردم منعکس می‌کنند.
هشدار
همایون مهمنش، استاد فیزیک ساکن آلمان، در وبلاگ شخصی خود در 30 آذر1386 به مناسبت تحویل نخستین محموله سوخت نیروگاه بوشهر در مورد اثرات مخرب این صنعت نوشته است: “وجود مواد رادیواکتیو برای انسان غیر محسوس است. تابش بعضی از مواد رادیواکتیو میلیون‌ها سال ادامه دارد … ابتلای کودکان به سرطان و سرطان خون بسیار مهم است.”
مردم هیروشیما و ناکازاکی ژاپن که هدف دو بمب هسته‌ای آمریکا، در پایان جنگ دوم جهانی در اوت 1945بودند پس از نیم قرن، هنوز هم با عواقب این بمب‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. ساکنان خزر بعد از گذشت 20 سال از حادثه چرنوبیل با مشکل آلودگی دریای خزر، انقراض بسیاری از ماهیان و عدم کوچ بسیاری از پرندگان در سواحل دریای خزر و همچنین آلودگی بسیاری از محصولات کشاورزی در این منطقه روبه‌رو هستند.
وی همچنین درباره استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای که همواره مایه فخر دولتمردان ایران بوده است، می‌نویسد: “در حالی که بمب‌های هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی، قدرت انفجاری 13 کیلو تن داشتند، قدرت انفجاری بمب‌های هسته‌ای جدید بالغ بر 25 مگا تن یعنی دوهزار برابر آن است. یعنی امروزه چند بمب هسته‌ای برای نابودی کل بشریت کافی است. حتی استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای با خطراتی فاجعه‌بار روبه‌رو است.”
خدیجه مقدم
زباله‌های اتمی
همانطور که از تلاش‌های هواداران محیط زیست در اخبار جهان منعکس می‌شود، تاکنون راه حلی برای بازیافت زباله‌های اتمی یا دفن بی‌خطر آن پیدا نشده است. این زباله‌ها هر کجا که باشند، در بیابان‌ها یا در قعر دریاها و اقیانوس‌ها، به شکل یک نیروگاه فعال اتمی عمل می‌کنند و اورانیوم فرسوده یک نام عوام‌فریبانه است که سودجویان هسته‌ای بر آن گذاشته‌اند.
اخبار حوادث هسته‌ای که تاکنون در مطبوعات آزاد جهان منتشر شده حاکی از این است که در اثر سوء مدیریت، سهل‌انگاری و خطای انسانی- هرچه که نامش را بگذاریم فرقی نمی‌کند- زندگی میلیون‌ها انسان و موجود زنده روی زمین نابود شده است. علاوه بر این حوادث طبیعی یا بلایای طبیعی نیز مانند سیل، رانش زمین، آتشفشان، زلزله و… که از کنترل انسان خارج‌اند (مثل زلزله‌ای که در مارس 2011 در ژاپن به وقوع پیوست و موجب آتش‌سوزی در یکی از مجهزترین نیروگاه‌های هسته‌ای جهان شد)، غیر قابل پیش‌بینی و ناعلاج‌اند.
مدیریت بحران هسته‌ای
سئوال اینجاست که آیا ایران به حدی از پیشرفت رسیده است که این همه خطرات را که پیشرفته‌ترین کشورها نتوانسته‌اند از بین ببرند، مدیریت کند؟
ایران کشوری با آفتابی تابان و طبیعتی چهارفصل را چه نیازی به سرمایه‌گذاری در انرژی هسته‌ای است؟ صنعت هسته‌ای با سرمایه‌گذاری‌های کلان، از توجه به سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک که میزان اشتغال‌زایی بالایی هم دارند کاسته است.
در پایان سخن، باید گفت هم‌اکنون در کشور فرانسه، ژاپن، هندوستان، روسیه، استرالیا مشغول ساختن نیروگاه‌هایی با استفاده از “توریوم” هستند.
دانشمندان این کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که توریوم عنصری است که به مقدار فراوان در پوسته زمین وجود دارد و بیشتر از اورانیوم در دسترس است. منبع انرژی پاک هسته‌ای است. یک تن توریوم به اندازه 200 تن اورانیوم و 3/5 تن زغال سنگ انرژی تولید می‌کند و صاحب‌نظران علمی برجسته دنیا ازجمله رابیای ایتالیایی، برنده جایزه نوبل در رشته فیزیک اتمی 1984، ثابت می‌کند که توریوم در راکتورهای اتمی بسیار بی‌خطر‌تر از اورانیوم است. چون ضایعات آن بسیار کم‌خطرتر از اورانیوم است و راکتورهای توریوم، کوچک‌تر و کم‌هزینه‌ترند و احتیاج به نگهدارنده‌های آب فشار قوی ندارد. ایجاد سلاح هسته‌ای از توریوم نیز غیر ممکن است.
برای سرمایه‌گذاری حتی در انرژی هسته‌ای باید از جدیدترین پدیده‌های علمی استفاده کرد یا حداقل بررسی و مطالعه کرد و شتابزده در صنایع از رده خارج‌شده جهان اموال و دارایی‌های مردم و طبیعت را به باد نداد.