پیش‌نویس طرحی از جمهوری‌خواهان سنای آمریکا محدودیت‌های بیشتری بر توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های ۵ + ۱ اعمال می‌کند. اگر ایران از رعایت آنها سر باز زند، تحریم‌های هسته‌ای واشنگتن علیه تهران که به واسطه «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) تعلیق شده بود، به صورت خودکار باز خواهند گشت. دموکرات‌ها با این طرح مخالفند. از سوی دیگر، مجلس نمایندگان آمریکا نیز هفته آینده به رأی‌گیری درباره تحریم‌های جدیدی علیه برنامه موشکی ایران و حزب‌الله لبنان دست خواهد زد.
دو سناتور جمهوری‌خواه، بابک کورکر از تنسی و تام کاتن از آرکانزاس با همکاری کاخ سفید این پیش‌نویس را تهیه کرده‌اند که خبرگزاری «آسوشیتدپرس» به نسخه‌ای از آن دسترسی یافته.
طرح جمهوری‌خواهان سنا در راستای استراتژی جدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده علیه ایران است که ۱۳ اکتبر در یک سخنرانی آن را علنی کرد. ترامپ در آن سخنرانی بر خلاف دیگر طرفین توافق در گروه ۱+۵ و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پایبندی ایران به برجام را تأیید نکرد و ارزیابی توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی را به کنگره آمریکا سپرد.
اگرچه پیش‌نویس طرح سناتورهای جمهوری‌خواه به‌خودی خود نقض برجام نیست، اما ایران را ملزم به رعایت شرط‌های اضافه‌ای را به موازات برجام می‌کند که در گفتگوهای هسته‌ای به آنها پرداخته نشده بود.
-
بیشتر بخوانید: ظریف: برجام بر اساس بی‌اعتمادی به آمریکا تدوین شد
بر اساس این پیش‌نویس، تحریم‌های معلق‌شده علیه ایران در برجام به خاطر مواردی از این دست بازخواهند گشت: پرتاب آزمایشی، تولید یا استقرار موشک‌های بالستیک قاره‌پیما با کلاهک جنگی، از جمله هر تلاشی برای بدل‌کردن موشک‌های فضاپیما به قاره‌پیما؛ و «هر تلاشی برای دستیابی مخفیانه به مواد هسته‌ای یا تجهیزات تولید مواد هسته‌ای از خارج ایران».
پیش‌نویس تهیه‌شده با ارائه جزئیات فنی راهکاری ارائه داده که حداقل زمان دستیابی ایران به مواد هسته‌ای مورد نیاز برای ساخت یک بمب اتم را به طور ثابت به یک‌سال بدل کند. این پیش‌نویس برای رسیدن به چنین هدفی عملاً ضوابط جدیدی را به توافق هسته‌ای درباره ذخیره و غنی‌سازی اورانیوم و به کار انداختن برخی سانتریفیوژهای ویژه می‌افزاید.
به علاوه، امتناع ایران از فراهم‌کردن «دسترسی کافی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به هر مکانی، از جمله پایگاه‌های نظامی» نیز به بازگشت خودکار تحریم‌ها خواهد انجامید.
ترامپ از کنگره و دیگر قدرت‌های گروه ۱+۵ خواسته بود تا سریعاً به آنچه او «عیب‌ونقص‌های پرشمار» برجام می‌خواند، بپردازند. او تهدید کرده بود که در صورت عدم تقویت برجام، به صورت یکجانبه از آن بیرون خواهد رفت.
-
بیشتر بخوانید: ترامپ: حمله به حکومت ایران، به برجام، به سپاه پاسداران
اختلاف جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها بر سر برجام
برجام را مهم‌ترین میراث سیاست خارجی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده از حزب دموکرات می‌دانند. با اینکه اکثر نمایندگان دموکرات در کنگره آمریکا با برجام موافق نبودند، اما اکنون با لغو آن نیز مخالفند.
به گزارش روزنامه «نیویورک‌تایمز»، سناتورهای دموکرات پیش از این گفته اند که با هر اقدامی که موجب «بازنویسی» یا «خنثی‌شدن» معیارهای ذکرشده در برجام برای ارزیابی پایبندی ایران به آن و تعلیق تحریم‌ها علیه این کشور باشد، مخالفند. پیش‌نویس تهیه‌شده از سوی جمهوری‌خواهان عملاً با قراردادن شرط‌هایی خارج از برجام برای ادامه لغو تحریم‌ها دست به چنین کاری زده‌اند.
کریس مورفی، از اعضای دموکرات کمیته روابط خارجی سنای آمریکا به نیویورک‌تایمز گفته است که «امکان کارکردن بر سیاستی که به کاهش رفتار نابکار ایران در منطقه بینجامد، وجود دارد. اما دموکرات‌ها به عقیده من از تلاش برای بازنویسی ضوابط توافق حمایت نخواهند کرد.»
تیم کین، دیگر سناتور دموکرات نیز گفته است که عقب‌کشیدن واشنگتن از توافق چندجانبه هسته‌ای با تهران، آمریکا را «در مسیری قرار می‌دهد که احتمال عملی‌شدن گزینه‌های نظامی بالاتر و بالاتر می‌رود.»
جمهوری‌خواهان از اکثریت ناچیزی در سنای آمریکا برخوردارند. دموکرات‌ها بدین‌ترتیب می‌توانند با مخالفت یکپارچه خود با توسل به قاعده موسوم به «فیلیباستر» از تصویب طرح جدید جمهوری‌خواهان جلوگیری کنند. هرچند این طرح هنوز در مرحله پیش‌نویس قرار دارد و بین بسیاری از سناتورها پخش نشده است.
دیگر طرفین برجام تا کنون بارها به آمریکا هشدار داده‌اند که موجبات لغو این توافق را فراهم نیاورد. ایران نیز گفته که آغازگر لغو برجام نخواهد بود، اما نسبت به اقدام‌های احتمالی آمریکا علیه آن واکنش نشان خواهد داد.
تحریم برنامه موشکی و حزب‌الله در مجلس نمایندگان
مجلس نمایندگان آمریکا نیز هفته آینده تحریم‌های جدیدی را در راستای استراتژی جدید واشنگتن علیه تهران به رأی خواهد گذاشت.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، این تحریم‌ها علیه برنامه موشکی بالستیک ایران و نیز گروه شیعی «حزب‌الله لبنان» که تحت حمایت تهران است، طراحی شده اند.
کوین مک‌کارتی، رهبر اکثریت جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان گفته است که این تحریم‌ها ناقض برجام نخواهند بود.
او به همراه اد رویس، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در بیانیه‌ای مشترک راجع به این طرح به رویترز گفت که کنگره برای توقف «رفتارهای سرکشانه» ایران وظیفه دارد تا با کاخ سفید به همکاری بپردازد.