در جنگ‌های طولانی مدت در خاک افغانستان، افراد بسیاری جان خود را از دست داده‌اند یا بی‌نام و نشان شده‌اند، اما نام احمدشاه مسعود ورد زبان‌ها افتاد و تا به حال که ده‌سال از کشته شدن او می‌گذرد، همچنان نزد مردم منطقه محبوب است.
نام احمدشاه مسعود به‌عنوان قهرمان ملی در یادها مانده است. هرچند هستند کسانی که او را در کشته شدن هزاران نفر در طول مقاومت‌های درازمدتش مقصر می‌دانند.
در روزهای گذشته، به مناسبت دهمین سالگرد کشته شدن او (نهم سپتامبر) نام او دوباره بر سر زبان‌ها افتاد و در افغانستان و همینطور در کشورهای همسایه مراسم یادبود او برگزار و کارنامه او دوباره مرور شد.
در داشنامه اینترنتی ویکی‌پدیا احمدشاه مسعود چنین معرفی شده است:
“احمدشاه مسعود ملقب به شیر پنجشیر از فرماندهان تاجیک بود که سالها باارتش شوروی سابق که افغانستان را اشغال کرده بود جنگید و پس از آن هم درگیری‌های داخلی افغانستان سهم به‌سزایی داشت. وی روز۱۸ شهریورماه ۱۳۸۰ برابرنهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ میلادی، بر اثر انفجار انتحاری دو تروریست عرب مظنون به ارتباط با شبکهالقاعده که خود را خبرنگار معرفی کرده بودند، در خواجه بهاوالدین ولایت تخار افغانستان کشته شد.“
خبر کشته شدن احمد شاه مسعود دو روز تیتر اول رسانه های جهان بود و با حمله به برج‌های دوقلو فراموش شد.
فیلم‌های احمدشاه مسعود
درباره احمدشاه مسعود فیلم‌های مستند زیادی ساخته شده، اما آنچه در یوتیوب تحت عنوان “مسعود” از “مردمی فیلم” منتشر شده است، اطلاعات روشن و دقیقی از برنامه‌ها و گفت‌وگوهای احمدشاه مسعود می‌دهد. او در این فیلم بی‌پرده از واقعیت‌های موجود میگوید. تصاویری از دوران جنگ با ارتش روسیه و بعد با طالبان یکی از ارزش‌های این فیلم است.
راوی در فیلم “مسعود” از تولد تا آخرین لحظه احمدشاه مسعود را روایت می‌کند. در این فیلم گفته میشود که “اینجا تاریخ با خون مردان نوشته میشود”.
تهیه‌کننده این فیلم یک شرکت فیلم افغانی در آمریکاست که با مدیریت نذیر مردمی در سال 2010ساخته شده است.
فیلم یادشده در چند قسمت روی یوتیوب در دسترس عموم قرار دارد. از روی نظرهای منتشر شده برای این فیلم می‌توان حدس زد که اگرچه همه بینندگان از نگاه فیلمساز راضی نبوده‌اند، اما روی هم رفته کم نیستند آن‌هایی که به احمدشاه مسعود به عنوان یک قهرمان ملی نگاه می‌کنند.یکی دیگر از فیلم‌های مستندی که درباره احمد شاه مسعود ساخته شده است و دوربین پابه‌پای او تا مناطق جنگی می‌رود، فیلم فرانسوی Massoud L’Afghan است که سال 1998 فیلمبرداری شده است. در این فیلم نیز صحنه‌های جنگ با طالبان و همینطور شرایط مبارزه احمدشاه مسعود و گروه او را می‌بینیم.
این فیلم نیز در یوتیوب قابل دسترس است و افراد علاقه‌مند می‌توانند با دیدن آن حافظه خود را پیرامون روند درگیری با طالبان و راه دور و دراز مردم افغانستان تا رسیدن به امروز به نسبت آرام‌تر را مرور کنند.
قهرمان تاجیک
در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان نیز مراسم گرامیداشت احمدشاه مسعود بسیار باشکوه برگزار شد. در این مراسم که همزمان با بیستمین سالگرد استقلال تاجیکستان بود، نمایندگان کشور های ایران و افغانستان شرکت کردند.
گلرخسار صفی، شاعره نامی تاجیک نیز در این مراسم حضور داشت و از احمدشاه مسعود یاد کرد.
خانم گلرخسار در مراسم یاد شده گفت: “احمدشاه نماینده همه مردم و همه ملت‌های آزاردیده در طول چندین هزارسال بود، اما وی مثل رستم بود که تنها جنگید و تنها درگذشت. اگر شب و روز تلاش کنید و بگویید که احمدشاه مسعود تنها نبود و عاشقان و طرفداران زیادی داشت، باور نخواهم کرد.”
عبدالغفور آرزو، سفیر افغانستان در تاجیکستان که در این مراسم شرکت داشت گفت: “اگر پشتیبانی تاجیکان نبود افغانستان کاملاً تحت حکومت طالبان قرار می‌گرفت.” آقای آرزو همینطور از سهم احمدشاه مسعود در مبارزه علیه تروریسم و برقراری صلح در تاجیکستان سخن گفت.
با اینهمه بسیاری معتقدند که احمدشاه مسعود چون دو روز قبل از حمله به برج‌های دوقلویمرکز تجارت جهانی در شهر نیویورک کشته شد، کارنامه او آنطور که باید و شاید تحقیق و بررسی نشد و هنوز پرسش‌های فراوانی درباره این شخصیت وجود دارد که به آنها پاسخ داده نشده است، با این حال اما نوشته‌های متعددی از نویسندگان مختلف به چاپ رسیده است و در این نوشته‌ها کسانی که با احمدشاه مسعود در تماس بوده‌اند، تلاش کرده‌اند تا دیده و شنیده‌های خودرا به گوش دیگران برسانند تا واقعیت‌های پوشیده و پنهان در کوه‌های پنجشیر برای جهانیان نیز روشن‌تر شود.
یکی از این نویسنده‌ها راجر پلانک، میانجی بین‌الملی است که در مقاله خود به نام “صبحانه با مسعود” از رویکرد انسانی و آرزوهای احمدشاه مسعود نوشته است. او در بخشی از متن خود نوشته است: “وی بسیار ساده لباس می‌پوشید و آرزوهای بزرگ داشت.” آقای پلانک نویسنده کتاب “محافظ سرگردان صلح” است و معتقد است بعد از مرگ مسعود در افغانستان دیگر صلح این است که “سرگردان” مانده است.
حقیقت همیشه خلاف آنچه است که از طرف قدرت حاکم و گروههای قدرتمند تبلیغ میشود. احمدشاه مسعود برای ده یا پانزده تای که توسط او به نان و نام رسیده اند، برای گروه های خارجی که در جستجوی مزدوری در افغانستان بوده اند و یا سادیست های که کارهای او برایشان لذت می داده است، شاید قهرمان باشد، اما برای مردم ستمدیده ی افغانستان هیولای وحشی کابوسهای شبهای تیره و وحشتبار زندگی شان است. هیولای که از تپه ی مشرف بر شهر بمب و راکت می اندازد و از فروریختن خانه های مردم کشورش لذت می برد. کودکی را که در آغوش مادرش خفته است- سیلی میزند و میگوید : روزی این کودک نیز حق خواهد خواست. سربازانش انداختن دختران جوان را در چاه آب خانه شان و زیر چرخ تانگ کردن کودکان در حال گریز را وظیفه شان می داند. پس مسعود واقعا قهرمان بوده است قهرمان که اگر قدرت هتلر می داشت ده برابر او جنایت می کرد .
علی عادلی / 18 September 2011
ممنون از نشر اين گزارش
اما،اگر چهره ي مسعود را دركابل، بيرون از دسته هاي كوچك تاجك ها، درميان بقيه اقوام به شمول بخش از تاجك ها به روشني ببينيم او يك قاتل ويك تباني گر چيره دست بوده است. او موفقيت هايش را مديون كوهپايه ها و موقعيت جغرافيايي افغانستان است كه درآن مي جنگيد. مزيد براين بخش اعظم از موفقيت هاي مسعود حاصل تباني وآتش بس او با روسها و هم چنان همكاري بخش اعظم ازنيروهاي تاجك دردرون ارتش دكتر نجيب االله است، همان جنرالان كه اكنون زنده اند ومقام هاي كلاني را نصيب شده اند همه در ويراني كابل سهم داشته اند . مسعود كسي بود كه بخش زيادي از روشنفكران دره پنجشير،تخار، پروان وكاپيسا را ازميان بُرد، واين همه سبعيت تنها به دليل اينكه اونها با خشونت لايتناهي مسعود مخالف بودند صورت گرفت . مسعود كابل را ويران كرد، هزاران هزار انسان را ازميان بُرد وزمينه ساز راديكاليسم اسلامي، خشونت وتروريسم درافغانستان ومنطقه شد. اين همه نا بساماني كنوني ناشي از تك روي مسعود بود. تاريخ افغانستان روزي بي هيچ دخل وتصرف، آنگونه كه روي داده نوشته خواهد شد ونقش مسعود درويراني اين كشور آشكار خواهد شد.
اين همه هياهو وتبليغ رسانه اي براي چيست، اصلا چرا آگاهي دهي نمي كنيد درمورد نقش هركسي كه درمنطقه مان ايران، تاجيكستان، افغانستان وپاكستان راه تحقق آزادي هاي مدني – سياسي ، حقوق بشر، دموكراسي ومدرنيته را سد كرده اند. مسعود درنهايت يكي از خشين ترين موجودات روي زمين بود كه هرگز به ارزش هاي جديد انساني معتقد نبود.
افغان / 18 September 2011
نویسنده ای محترم:
اکر در تعریف – و توصیف غلو باشد، می شود، هرکس رستمی، هر فرد پیام بر- امام- خلیفه روز خود باشد، اگر نظرات و نوشته ها از چشمه های نژاد پرستی آب نخورد و اگر واقعیت ها تحلیلی بر عینیت های یک جامعه باشد، اثر و نوشته از هر فرد باز گو کننده ای تاریخ همان دیار بوده و هم قهرمانان شهنامه ای- از صفحه تاریخ محو و قهرمان واقعی که دل مردم همان دیار در پرستش و در یادش داد ونوا سر دهد محدود خواهد بود. ماننده محمود درس نخوانده، اگر تصور نا درست، تحلیل از بینش های و احساسات درونی بر مبنایی من گرایی ها عده نویسندگان دل تاریخ را آلاینده نباشند، حق انسان ذبح شده، طفلی سربریده، زن سینه دریده، و دختر تجاوز شده در تمام صفحات تاریخ داد فریاد سر خواهد داد..
بیایید! چشم شسته، زبان دراز نموده اثر از خود به جا بگذاریم… .. اگر صدام قهرمان است، در طرف دیگر کور دسته جمعی قهرمانی اش را ثبوت می کند واقعاً شخص در کشتار دست جمعی قهرمان بوده ومهارت جنگی و تاکتیک نظامی اش نشان است که صدام قهرمان است. بلی دقیق و من با اطلاعات کامل قبول دارم که مسعود قهرمان است.. قهرمان کشتن انسان ها، ذبح انسان ها، تجاوز به ناموس هزاره در افشار، به رگبار بستن پشتون ها در دره های پنچشیر… ..
شما، می توانید، به واقعیت نزدیک شوید. اما به عنوان یک انسان کاملاً بی طرف و غیر مغرضانه.. تحقیق از ویدیو های ثبت شده در آوان جنک داخلی و کشتن مردم غریب توسط رهبران جهادی حقایق را بررسی نمایید . ولی اگر شخصی بگوید که امریکای چیز بنام ناموس وجود ندارد به یقین شما باور دارید؟؟؟؟
بیاید .. تحقیق انسانی نموده، دو طرف جنک را در نظر گرفته قهرمانان را توصیف کنیم.. اگر مسعود قهرمان است باید طالبان نیز از مسعود قهرمان تر اند، زیرا مسعود در یک رهبر جهادی در جنک داخلی کشور افغانستان بود. و طالبان فعلاً در مقابل امریکایی ها جهاد می کنند( به قول خود شان جهاد علیه ظلم).. ما از ظالم قهرمان، نسازیم… .. ؟
به عنوان یک فرد خیلی با مهارت در تاکتیک نظامی، من خودم، به مسعودحق میدهم که نامش در تاریخ نظامی افغانستان باشد. نه یک قهرمان ملی .
هائد- کابل / 18 September 2011
خوب است كه خانم سمرقندي خودشان گفته اند آنچنان كه بايد تحقيق شود در مورد احمد شاه مسعود نشده است. بلي تحقيق آن چناني نشده است. حقيقت مسعود هنوز در هاله از ابهام است. مسعود با آنكه فلم ها و تصوير هايش در سراسري دنيا وجود دارد اما باز هم ناشناخته مانده. اما مسعود دروغ نبود. او شير برفي نبود. اگر دره پنجشير موقعيت خوب جنگي را برايش فراهم ساخته بود. وقتي كابل آمد پاكستان از طريق حكمتيار بسيار تلاش كرد چرا نتوانست او را براند؟ تا اين كه جهان را با خود هماهنگ كرد و خودش تحت نام طالب وارد شد و توانست كه او را براند اما نابود نتوانست. اگر او يك اسطوره و يك رستم زمان نبود. چرا چون شغاد از عقب خنجر زدند و در ميدان مبارزه حذف نتوانستند؟ بلي مسعود اشتباهات داشت و خودش به اين اشتباهات معترف بود و همين اعتراف بر اشتباه، او را بزرگ تر ساخته همانند كه مي گويد: طبعاً هركس كه عمل مي كند اشتباه هم مي كند. فردا و فردا هاي تاريخ قضاوت مي كند كه بلي او يك قهرمان بود و دروغ نبود. مسعود نام از ازادي و عشق است و در دل انسان هاي آزاد و مبارز هميشه زنده خواهد بود
احمد قاصاني / 19 September 2011
مسعود يعني شاعر و آدم حساسي كه زنده گي نامروت او را مجبور ره نظامي گري كرد. اي مرد را خيلي دوست دارم، مردي نازنيني بود و حيف كه زود از ميان ما رفت. به قول برادران افغان مان: آمر صاحب دوستت داريم.
نسترن حسيني / 19 September 2011
او تنها قهرمان تاجيك ها نبود او قهرمان همه اي آدم هاي كه به حقوق بشر و آزادي هاي فردي فكر مي كنند بود. او چه گواراي افغانستان بود و قهرمان همه جهان
شهلا حبيبي / 19 September 2011
احمدشاه مسعود برای مردانش همانقدر قهرمان و قابل تمجید و پذیرفتنی بود که مثلاً هیتلر برای نازی ها، یا پول پوت برای خمرهای سرخ، یا سلوبدان میلاسویچ برای طرفدارانش و یا حتا در نوع خودش آیت الله خامنه ای برای پیروانش. محققین قهرمان پرست و اسطوره پردازان متعصب نیز معمولا از پشت سر «قهرمانان» و از روی شانه های آنان به جهان و حوداث آن می نگرند و از این رو هیچگاه نمی توان به قضاوت آنها اعتماد کرد و یا برای آن بهایی قائل شد. در آشفته بازار هیاهوی بیهوده این محققین، تنها گذر زمان است که هر کس را به جای واقعی خودش می نشاند و خطای دید و ناتوانی ما را در تشخیص جایگاه «قهرمانان» و قضاوت در مورد آنان آشکار می کند.
مسعود هنوز از چشم یاران اسطوره پرست و محققان قهرمان پرداز دیده می شود و تقدیس می گردد. آشفته بازار تبلیغات رسانه ای و جنگ هویتی قومی و قبیله ای در افغانستان، هنوز مجال قضاوت دقیق و بی غرض را در مورد او نداده است. مسعود هنوز شخصیت یکدست و واحد و یگانه ای نیافته است؛ او هنوز تکه پاره است: پاره هایی از او بزرگ و برجسته می شوند و پاره هایی دیگر به فراموشی سپرده می شوند. ما هنوز توان آن را نیافته ایم که مسعود را در تمامی دوره های زندگی اش بشناسیم. یا تنها مسعود مبارز در مقابل ارتش سرخ را می بینیم و یا تنها فرماندهی را که به قتل عام یک شهر دستور می داد. بگذار فرصت یابیم جنگجوی دره های پنجشیر در مقابل ارتش سرخ را در کنار سیاست مدار خودپرست و شوونیست دوران حکومتش در کابل و فرمانده جبهه شمال در مقابل طالبان بگذاریم و جنگجوی شکست ناپذیر و سیاست مدار بی مایه و خودپرست را در یک چهره ببینیم، وانگهی امکان قضاوت منصفانه را خواهیم یافت.
حسین از کابل / 19 September 2011
کابل را وحشی های مذهب زده قشری عمومن پشتون تخریب کردند خواستگاه قومی طالبان ،پشتونها و عرب -افغانها بودند بحث اینکه مسعود قهرمان بود یا نبود ارتباطی به مسایل که همه امروز می دانند و می دانیم ندارد شما هم که طالبان راتایید و برتر از مسعود می دانید همینقدر روشن است که اگر مانده بودند به اینترنتی دسترسی نداشتید که نظراتتان را اینجا بیان کنید الان در روضه سخی برای اندازه گرفتن ریشتان به خط شده بودید اگر مسعود بواسطه ی موقعیت جغرافیایی در دو دهه پیروزی های نظامی شگرفی کسب کرد و در عرصه ی سیاسی چهره ی متعادل تری از افغان ها به نمایش گذاشت پشتونها یک تاریخ 100 ساله فرصت داشتند واخرش طالبان تولید دستشان بود شما حتی به دکتر نجیب که پشتون بود و میان کمونیست ها چهره ی معتدل تری بود رحم نکردید اراجیف ضد امریکایی نگویید همه می دانند که روسها را با اسلحه و پول وحمایت اطلاعاتی امریکا شکست داده اید حالا که مسعود استراتِزی میانه ای با توجه به توانایی نیروهایش گرفته است او شده خائن.پس شما دروغگویان که اینهمه سال از حمایت امریکا برخوردار بودید را چه باید نامید ضعفها وتواناییهای مسعود قابل تحلیل و بازگویی است چون اینسوی ادمهای منصفی هستند که چندی سکوت کنند و حرفهای دیگران را بشنوند جنایت در رفتارها و مناسک شما ست به جای این اسمان و ریسمانها از مناسک با شکوهتان بگویید از “بچه بازی” بگویید از رفتارتان مهوع تان با زنان بگویید زنان تاجیک تحصیل کرده ترند یا زنان پشتون؟ در اگر بر پاشنه ی تحلیل قومی بچرخد اوضاع خیلی نیاز به بررسی دارد
کاربر مهمان / 20 September 2011
خلاصه اینکه مسعود بواسطه ی یک جغرافیای خاص و با اتکای به مزیتهای ان ،تاریخ افغانستان و خاورمیانه را ورق زد ودولت طالبان را به گور فرستاد و پشتونها بعنوان حکمرانان سیاسی افغانستان ،در یک تاریخ 100 ساله جغرافیای افغانستان را نابود کرده اند
کاربر مهمان / 20 September 2011