ایران برای افزایش سهم در بازار عراق، فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایجاد می‌کند و چشم به بازسازی موصل دارد.
حجم و ارزش صادرات ایران به عراق در دو سال پیاپی حدود ۳۵۰ میلیون دلار افت کرده و آمار منابع دولتی و اظهارات تجار و مسئولان دولتی از کاهش دوباره سهم جمهوری اسلامی در بازار نزدیک‌ترین همسایه حکایت دارد.
برپایه گزارش گمرک، حجم صادرات ایران در چهار ماه نخست امسال ۴ میلیون و ۱۳۵ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۵۲ میلیون دلار بوده که به نسبت یک‌سال قبل به لحاظ وزنی ۱۳ درصد کمتر و به لحاظ ارزش ۶.۵ درصد بیشتر است.
مصطفی موسوی عضو هیئت مدیره انجمن صادرکنندگان ایران یکشنبه ۱۹ شهریور از وخیم‌تر شدن وضعیت صادرات به عراق خبر داد و گفت که تجار ایرانی امکان رقابت با رقبای ترکیه‌ای را ندارند.
او گفته است که عراق دیگر نیازی به کالاهای صادراتی ایران ندارد.
کاهش صادرات به عراق در حالی رخ داده که اتاق مشترک بازرگانی دو کشور در سال ۸۹ برآورد کرده بود که حجم تجارت دو کشور پس از ۵ سال به ۱۵ میلیارد دلار برسد. در همین رابطه تهران سیاست‌های حمایتی از صادرکنندگان کالا به عراق را به اجراء گذاشت.
به‌رغم اجرای سیاست‌های حمایتی از سوی تهران، عراق تعرفه کالاهای وارداتی از ایران را افزایش داده است.
برپایه گزارش نهادهای دولتی، سیمان اصلی‌ترین کالای صادراتی ایران به عراق است. دولت عراق تعرفه واردات این کالا را ۱۳۵ درصد افزایش داده است.
تهران و بغداد یک‌ماه قبل در باره کاهش تعرفه‌ها گفت‌وگو کردند اما حمید حسینی دبیر اتاق مشترک بازرگانی دو کشور گفته است که این گفت‌وگو‌ها به نتیجه نرسیده است.
در پیوند با همین موضوع واردات اقلیم کردستان عراق از ایران نیز کاهش چشمگیری یافته است.
به گفته عبدالله آکریا مسئول روابط اقلیم کردستان با ایران، ارزش کالاهای صادراتی از ایران به نصف کاهش یافته است. این مقام مسئول واردات اقلیم کردستان از ایران را ۴ میلیارد دلار اعلام کرده است.
چشم ایران به «بازسازی» موصل
آن‌گونه که حسینی گفته ایران در نظر دارد «سیستم تجاری جدیدی» را به منظور افزایش سهم در اقتصاد عراق به کار بگیرد.
او ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه محصولات تولید ایران را یکی از برنامه‌های تهران برای افزایش سهم در بازار عراق اعلام کرده و گفته است که اولین فروشگاه زنجیره‌ای در بصره ایجاد خواهد شد.
«پیدا کردن افراد صاحب نفوذ» و «ایجاد منافع برای بغدادنشیان» از دیگر برنامه‌های جمهوری اسلامی برای رقابت با ترکیه در بازار عراق است. حسینی گفته که در غیر این صورت تجار ایرانی با کارشکنی این افراد روبرو خواهند شد.
علاوه بر این دو راهکار، سیاستمدارن و تجار ایرانی چشم امید به بازسازی مناطق جنگی در عراق دارند.
ایران در حال حاضر بخشی از سیمان و مصالح مورد نیاز بازسازی اماکن مذهبی عراق را تامین می‌کند. حسینی گفته است که این بخش از صادرات خارج از کنترل گمرک صورت می‌گیرد.
حال ایران امیدوار است که پس از آزادسازی موصل و آغاز بازسازی این منطقه بتواند صادرات سیمان به عراق را افزایش دهد.
صادرات رسمی سیمان ایران به عراق پس از آن کاهش یافت که بغداد خواستار ارائه قیمت تمام شده از سوی شرکت‌های ایرانی شد. اما حسینی گفته که ایران از این اقدام خودداری کرده است.
معاون توسعه و تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران، تیر امسال افزایش عوارض گمرکی از سوی عراق را عامل توقف صادرات سیمان به این کشور اعلام کرد.
عراق همچنین بهار امسال مرغ‌های وارداتی ایران را به دلیل آنچه که «آلودگی» اعلام شد، به تهران بازگرداند.
اختلاف تهران و بغداد طی سال‌های گذشته به توقف چند باره کامیون‌های حامل کالاهای ایرانی به عراق انجامیده است.