اعتراض به حجاب اجباری: سفید، سبز یا بنفش؟

ابراهيم حسينی، امام جمعه ساوه، در نماز جمعه هفته پيش شهرش چیزهایی گفت که واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها برانگیخت. او گفته بود: «نماد شال سفيد مانند نماد سبز و بنفش جريان فتنه و مانند پرچم روسپي‌گری بر در خانه‌های روسپی‌های دوران جاهليت است.»

اشاره او به سه نماد است: شال سفید، نماد سبز و بنفش. دو تای آخر نمادهای انتخاباتی حامیان میرحسنی موسوی در انتخابات دهم ریاست جمهوری و حسن روحانی در انتخابات دوازدهمین دوره بوده‌اند اما اولی، به یک جنبش نوظهور اشاره می‌کند: «چهارشنبه‌های سفید.» به نظر می‌رسد معترضان به سخنان امام جمعه ساوه، در داخل ایران، اولی را نادیده گرفته‌اند و تنها به بخش مربوط به نمادهای سبز و بنفش واکنش نشان داده‌اند.

تنها سه هفته از زمانی می‌گذرد که گروهی از زنان ساکن ایران تصمیم گرفتند با بر تن کردن لباس سفید، شال سفید یا دستبند سفید، هر چهارشنبه به حجاب اجباری در ایران اعتراض کنند.

این گروه، ابتدا از واکنش تعدادی از زنان به تجمعات زنان محجبه در اعتراض به بدحجابی حاضران در جشن‌های انتخاباتی شکل گرفت. چند روز بعد از اعلام نتایج انتخابات، ویدئویی از یک زن چادری منتشر شد که در آن، او زنان بدحجاب شرکت کننده در جشن‌ها را «بی‌حیا» خواند و زنان دیگر را واداشت که به او پاسخ بدهند. این پاسخ با نشانه‌های سفید، همراه شد: شال و لباس و دستبند سفید.

هنوز معلوم نیست که ابعاد این جنبش چقدر است اما تنها در همین چند هفته، ده‌ها ویدئو و پیام از سوی زنان و مردانی که به این حرکت پیوسته‌اند منتشر شده. شرکت‌کنندگان روزهای چهارشنبه با نماد سفید به خیابان‌ها رفته‌اند، فیلم گرفته‌اند و آن را برای صفحه آزادی‌های یواشکی در فیس بوک فرستاده‌اند یا در شبکه‌های شخصی خود منتشر کرده‌اند. مشارکت‌کنندگان در چهارشنبه‌های بدون اجبار یا چهارشنبه‌های سفید، تنها در میان  زنان نبوده‌اند، بلکه پیام‌هایی از سوی مردان هم منتشر شده است.

کمپین چهارشنبه‌های سفید اما با واکنش تندروها مواجه شد. خبرگزاری تسنیم و چندین کانال خبری محافظه کار از نخستین گروه‌هایی بودند که به آن واکنش نشان دادند.

آنها پیشنهاد دادند که جای چهارشنبه‌های سفید، کمپین چهارشنبه‌های فاطمیون راه اندازی شود و با هشتگ «من حجاب را دوست دادم»،‌ در مقابل معترضان به حجاب اجباری بایستند.

عشرت شائق، نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی، یادداشتی در خبرگزاری تسنیم نوشت و گفت: «باخبر شدیم ضدانقلاب با همراهی رسانه‌های معاند، کمپینی را راه‌اندازی کردن به نام #چهارشنبه_های_بدون_حجاب، یا چهارشنبه‌های سفید. برنامه‌شان این است که در روزهای چهارشنبه با #پوشیدن_شال_یا_دستبند_سفید اعتراض‌شان را به قانون حجاب در کشور نشان بدهند و یک نافرمانی مدنی را شکل دهند.»

او در ادامه نوشت که اگر قرار باشد ساکنین یک کشور با توجه به میل و ذوق خود زندگی کنند و قوانین را نادیده بگیرند، شاهد هرج و مرج می‌شوند و هزینه سنگین اجتماعی در بر دارد. شائق با ذکر مثال‌هایی طعنه‌آمیز از دوشنبه‌های بدون محدودیت سرعت در بزرگراه‌ها داخل شهرها و اتوبان‌های بین شهری، سه‌شنبه‌های رانندگی بدون چراغ قرمز، سه‌شنبه‌ها صبح ویراژ موتورها و …  گفته بود: «هیچ تفاوتی بین کسی که از چراغ قرمز رد شده و موجب تصادف زنجیره‌ای شده با کسی که قانون حجاب را زیر پا بگذارد و قانون‌شکنی کند یا در پمپ بنزین به‌دلیل استعمال دخانیات موجب آتش‌سوزی و خسارت به اشخاص بشود، نیست.»

عشرت شائق نوشت: «ما اجازه نخواهیم داد رنگ سفید را هم مثل رنگ بنفش و سبز به انحصار در بیاورند که صدالبته از رنگ بنفش و سبز هم که رنگ‌های خدایی هستند استفاده خواهیم کرد.»

اما واکنش‌های دیگری که در داخل ایران نسبت به گفته‌های امام جمعه ساوه صورت گرفت، با نادیده گرفتن چهارشنبه‌های سفید همراه بود. هر چند امام جمعه ساوه، کلام خود را با نماد شال سفید آغاز کرد و آن را به نمادهای سبز و بنفش پیوند زد، اما فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران داخل ایران ترجیح دادند تنها بر توهین آمیز بودن سخن او نسبت به زنان مشارکت‌کننده در انتخابات بسنده کنند و هیچ اشاره‌ای به موضوع اعتراض به حجاب اجباری نداشته باشند.

عبدالله رمضان‌زاده، فعال سياسي اصلاح‌طلب در تويیتی پرسشی از حقوقدانان پرسید: «آيا امکان شکايت حقوقي زنان از گفته‌های اخير امام جمعه ساوه وجود دارد يا نه؟»

احمد مازني، عضو کميسيون فرهنگی مجلس نيز در کانال تلگرامي‌اش خطاب به امام جمعه نوشت: «کساني که از دست‌بند سبز و بنفش استفاده کرده‌اند حدود ٢٤ ميليون ايراني هستند که به آقای روحانی رأی داده‌اند. بسياري از اين افراد خانواده شهدا، جانبازان و آزادگان و رزمندگان دفاع مقدس هستند. خطبه‌هاي نماز جمعه بخشي از نماز است. گوينده چنين سخنانی از نظر فقهی و قانون مجازات اسلامی مستحق حد قذف است.»

طيبه سياوشي، نايب رئيس فراکسيون زنان مجلس هم گفته در صحن علنی به این موضوع واکنش نشان می‌دهد و تذکر خواهد داد. او گفته زنان ايرانی سزوار نيستند از تريبون‌های نماز جمعه با چنين ادبياتی مورد خطاب قرار بگيرند.

پروانه سلحشوری، ریيس فراکسيون زنان مجلس دهم هم که به این سخنان واکنش نشان داده، پرسیده: «نمي‌دانم چرا مشارکت سياسي زنان تا اين اندازه برخي را نگران کرده؛ نگراني به کنار، چرا توهين می‌کنند؟ چرا الفاظي را به کار می‌برند که حتي بر زبان ما نمی چرخد؟ چرا به زنان کوشای ايراني برچسب‌هايي مي‌زنند که در خور لباس روحانيت نيست؟»

به گزارش روزنامه شرق، فراکسيون زنان مجلس احتمالا درباره اين موضوع تشکيل جلسه خواهد داد. پروانه سلحشوری به امام جمعه ساوه پیشنهاد کرده «تا دير نشده از زنان عذرخواهی کرده و احترام و شأن جايگاه امام جمعه را حفظ کنند» اما او هم اشاره‌ای به نماد سفید نکرده و اساسا به مساله حجاب اجباری نپرداخته است.

به نظر می‌رسد که محافظه‌کاران در ایران، پیام‌های زنان ایرانی را بهتر می‌شنوند و دست کم به آن واکنش روشن‌تری نشان می‌دهند.