مناظره دوم: انتخاب میان «راه و بیراهه»، اما پرهیز از دوقطبی

در مناظره دوم نامزدها به شیوه هفته پیش با هم یک به دو نکردند. لحن‌ها تغییر کرده بود اما به چالش کشیدن دو گروه توسط یکدیگر بیشتر شده بود. چالش اصلی نامزدان اما این بود که چگونه طرف مقابل را به نقد بکشند اما «جامعه را تکان» ندهند. شاید از این رو بود که برخی از آنان به جای مناظره، بیانیه‌خوانی کردند.

محور مناظره دوم مسائل سیاست داخلی و خارجی و نیز مسائل فرهنگی بود.

پیش از آغاز آن، امام جمعه موقت تهران، امامی کاشانی، نامزدان انتخاباتی را از «اظهارات و حرکاتی که این جامعه را تکان می‌دهد» پرهیز داده بود. جلسه مناظره نیز با تذکرات کمیسیون تبلیغات انتخابات درباره بایدها و نبایدها و تاکید بر مجازات متخلفین آغاز شد.

این بار رئیسی و قالیباف و میرسلیم در یک جبهه متحد ظاهر شدند و هر یک عرصه‌هایی از عملکرد دولت را به انتقاد کشیدند.

جهانگیری به جای درافتادن با قالیباف به بیانیه‌خوانی پرداخت و روحانی با حضوری فعال‌تر از دور پیش ظاهر شد. شاه بیت سخنان او این بود: ما بر سر یک دو راهی قرار گرفته‌ایم، انتخاب میان راه و بیراهه. او از مردم خواست انتخاب کنند؛ هر چند که در ابتدای سخنانش از طرف مقابل خواسته بود «دوقطبی کاذب» ایجاد نکند.

پرهیز ار ایجاد «دوقطبی کاذب» بر سر یک دو راهی میان «راه و بیراهه». شاید این چالش انتخابات ریاست‌جمهوری باشد.

گزیده‌ای از سخنان نامزدها:

•  آموزش و پرورش

قالیباف

محموله قاچاق در منزل وزیر آموزش و پرورش. وزیر آموزش و پرورش در واردات غیرضرروی دست دارد. آیا این کار باعث ناامیدی مردم نمی شود؟ اگر بخواهیم پنج میلیون شغل ایجاد کنیم و وضعیت معیشت و اقتصاد را متحول کنیم باید در نظام گمرکی و پولی تحول ایجاد کنیم.

میرسلیم

معلمان ما در شرایط ناهنجاری به سر می‌برند. با این شرایط، چطور می‌توانیم وضعیت آموزش را بهبود بدهیم؟ در دانشگاه‌ها مقالاتی تولید می‌شود که در مجلات خارجی منتشر می‌شود و به درد ما نمی‌خورد. در شرایط رکود تورمی که گرفتارش هستیم جز با پژوهش نمی‌توان با مشکلات مواجه شد.

روحانی

اگر بخواهیم وضعیت فرهنگ را ارتقا دهیم، باید به زیربناها توجه کنیم و اولین زیربنا اخلاق است. نباید حقوق مردم را زیر پا بگذاریم. فرض کنیم کسی تخلف کرده، محکمه باید تصمیم بگیرد این کار تخلف است یا نه. چطور آقای قالیباف قبل از اینکه موضوع روشن شود، در برنامه زنده تلویزیونی به یک وزیر اتهام می‌زند؟ وقتی یک دانشگاه در شیراز نماینده مجلس را دعوت می کنند و دوستان شما (قالیباف) با آجر به او که فرزند شهید مطهری است حمله می‌کنند، چطور می توانیم فرهنگ را ارتقا دهیم؟

هاشمی‌طبا

اعضای علمی دانشگاه‌ها می‌توانند شغل دومی داشته باشند و این نقص است، آنها باید کارشان فقط آموزش و پژوهش باشد.

جهانگیری

لازم است از جمله به معیشت فرهنگیان توجه شود. در دولت یازدهم دریافتی فرهنگیان را مقداری افزایش دادیم اما وضعیت معیشت فرهنگیان مطلوب نیست و نیاز به رسیدگی بیشتر دارد.

• حقوق شهروندی

رئیسی:

انتقاد رمز تضمین سلامت فرد، جامعه و دولت‌هاست. حق شهروندی این است که افراد سخن خود را بگویند. بگذاریم نشاط باشد. حق شهروندی آن کسی دارد که نان ندارد بخورد.

قالیباف:

طوری حرف نزنیم که گویی انقلاب مانع از حقوق شهروندی است. نمی‌دانم منظور آقای روحانی از اشاره به حقوق اقلیت‌ها و اقوام چه بود. من وقتی رئیس پلیس بودم، چندین فرمانده سنی در مناطق گذاشته بودم. امروز در شهرداری تهران از اقوام و مذاهب مختلف حضور دارند. بیش از ۱۳ درصد مدیران شهرداری بانوان و جوانان هستند.

میرسلیم:

ما باید صادقانه پاسخگوی عملکردهای خود باشیم. اگر می‌خواهیم مردم به ما اعتماد بکنند نباید نعل وارونه بزنیم. مردم عملکردها و قول و قرارهای دولت را دیدند.نتایج سختی معیشت و دشواری‌های ناشی از رشوه‌ها و زیر میزی را چشیدند. نمی‌شود با لفاظی مردم را فریب دهیم.

• برجام

رئیسی:

این سند مانند چکی است که باید آن را نقد کرد. معتقدم دولت با ضعفی که نشان داده توانایی نقد کردن این چک را به هیچ عنوان ندارد. آنها این پیام را گرفته اند که تحریم ها نتیجه داده و بنابراین تحریم ها را رها نمی کنند. آقای روحانی قول داده بودند که بعد از برجام تمام تحریمها برداشته می‌شود، اما هیچ تأثیری بر سفره مردم نداشت. آیا مشکل رکود یا بیکاری حل شد؟ چگونه می‌توانید از نقض مکرر توافق هسته‌ای توسط آمریکا و کشورهای غربی جلوگیری کنید؟

قالیباف:

برای اجرای برجام چه کردیم؟ آثارش برای مردم ما چه بوده؟ وقتی برجام در دستور کار بود معنایش این بود که گشایشی صورت بگیرد. مردم به درستی می‌گویند چنین اتفاقی رخ نداده. وقتی قاچاق جلویش گرفته نمی‌شود و در بانک‌ها زد و بند است، باز چهار درصدی‌ها منفعتش را می‌برند.

میرسلیم:

مردم دنیا فهمیدند که ما به دنبال سلاح هسته ای نیستیم. اما سئوال اینجاست که چرا بعد از مذاکرات تحریم‌ها برقرار است اما ما محدودیت بر برنامه هسته‌ای را پذیرفته‌ایم.

روحانی:

اگر برجام مورد قبول است چرا در تهران این همه بیلبورد زدید و فحاشی کردید؟ شماها پشت پرده چه کردید؟ چه حرف‌های نامربوطی برخی زدند، یک عده همپای وهابی‌ها و صهیونیست‌ها و تندروهای آمریکا با مذاکرات مخالف بودند. اگر می‌گویید تحریمی باقی مانده بگویید کدام است؟ تحریم‌های هسته‌ای برداشته شده است. اگر برجام نبود صادرات نفت ایران به ۲ میلیون بشکه نمی‌رسید. امروز ۲۰۰ هزار بشکه هم نبود، آن وقت دیگر شما نمی‌توانستید وعده و وعید بدهید.

هاشمی‌طبا:

ساختمان پلاسکو در زمان کوتاهی فرو ریخت اما در ۲۰ روز آواربرداری شد. وقتی تحریم شده بودیم، عده‌ای سرشان را زیر برف کرده بودند و می‌گفتند تحریم اثر ندارد. اجناس خارجی را در آن هنگام گران‌تر وارد می کردیم که بگوییم تحریم اثر ندارد. چنین میراثی به این دولت رسیده بود.

جهانگیری:

این دولت کارهای بزرگی کرد. ممکن است نواقصی باشد اما برجام یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های تاریخ ماست. تحریم‌های ظالمانه را لغو کردیم و ایران‌هراسی را به ایران‌دوستی تبدیل کردیم. اگر برجام نبود صادرات ایران متوقف می‌شد.

رئیسی:

قرار بود هم چرخ سانتریفوژها بچرخد و هم چرخ اقتصاد. تحریم‌های بانکی هنوز برداشته نشده است. آنها هم می‌گویند تحریم‌های بانکی را برنمی‌داریم.اگر آنها ببینند که با دولتی مقتدر طرف هستند وضعیت عوض می‌شود. نمونه بگویم: حادثه منا که اتفاق افتاد و ۵۰۰ خانواده ما داغدار شدند. چندین روز گذشت و جنازه‌ها را تحویل نمی‌دادند تا اینکه مقام معظم رهبری موضع تندی گرفتند و همه چیز تغییر کرد.

هاشمی‌طبا:

ما همسایگانی داریم که باید با عزت و اقتدار با آنها در تعامل باشیم. ما از هرزه‌گویی، دشنام‌گویی و کلمات و حرکاتی که فقط دل خودمان را خنک می‌کند باید اجتناب کنیم. باید در مقابل کسانی که از صهیونیست‌ها و استکبار دستور می‌گیرند استقامت داشته باشیم. باید با یک استراتژی صحیح مورد تایید نظام تصمیمات لازم را به اجرا در بیاوریم و باید نیروهای دفاعی خود را تقویت کنیم و عناصر فرهنگی در کشورهای دیگر را تقویت کنیم.

اسحاق جهانگیری:

اقشار مختلف جامعه می‌توانند بر تصویر ایران در جهان اثر بگذارند. باید از هنرمندانی که در صحنه جهانی می‌درخشند ستایش کنیم. ما باید قدرت سخت و قدرت نرم خود را تقویت کنیم.

رئیسی:

امروز اولویت اقتصاد مقاومتی است و دیپلماسی باید متاثر از این باشد. دیپلماسی باید بازار برای تجارت خارجی محصولات ما ایجاد کند. ما نقش فعالی برای گرفتن سهم از بازار و ترانزیت کالا در منطقه داشته باشیم. ما با عراق رابطه خوبی داریم اما سهم ترکیه چقدر است و سهم ما چقدر است؟

میرسلیم:

برای جبران ضعف دولت یازدهم و نگرفتن حق ما از افغانستان و هیرمند چه می‌کنید؟ چطور می‌خواهید با قطری‌ها صحبت کنید برای مخزن گازی مشترک؟ ایرانی‌ها را ماموران ترکیه کتک می‌زنند؟ تفلیسی‌ها که زن ایرانی را لخت می‌کنند؟ سیاست خارجی فقط برجام نیست. چهار سال آزگار وقت ما تلف شده و حقوق ما احقاق نشده است.

روحانی:

در این دولت از روز اول از اهرم سیاست خارجی استفاده شد. عده‌ای می‌گفتند حتی اگر موضوع هسته‌ای را حل کنید، اتهامات جنبه نظامی آن باقی می‌ماند اما با قدرت دیپلماسی آن را هم حل کردیم. در سوریه مستشاران نظامی ما خون داده‌اند، اما اگر می‌خواهیم از آن بهره ببریم، بر سر میز مذاکره باید این‌کار را بکنیم چنانکه بعد از جنگ هم دیپلمات‌های ما بودند که از حقوق کشور دفاع کردند.

هاشمی‌طبا:

اگر بخواهیم همه چیز را با هم به طور معجزه‌آسا حل کنیم این یک چراغ جادوی علاالدین می‌خواهد. شعارهای برخی دوستان مبتنی بر این است. اما در حالی که بودجه فعلی کفاف نمی‌دهد خرج‌تراشی می‌کند. اگر تصور کنیم می‌توانیم به سرپنجه معجزه‌آسا همه مشکلات را حل کنیم راه را اشتباه رفتیم. وقتی هر چی داشتیم هزینه کردیم و خوردیم و پز دادیم، آنها [قدرت‌های جهانی] هم با اطلاعاتی که دارند، می‌فهمند.

• امنیت ملی و قدرت دفاعی

جهانگیری:

قدرت فرهنگی ما می‌تواند حتی قدرت‌های مهاجمی مثل اسکندر و مغول را مهار کند. نگاه نادرستی که غالب شد، فرهنگ را به حاشیه برد. باید فرهنگ مدارا و صلح‌طلبی ایران را به دنیا نشان دهیم تا اقتصاد، قدرت دفاعی و سیاست خارجی بهتری داشته باشیم. اگر نکنیم در داخل به جان هم می‌افتیم. باید جلوی ماجراجویی‌های دوباره را گرفت.

رئیسی:

در کشور ما مهم‌ترین مؤلفه امنیت ملی، مردم در صحنه هستند. مردمی که پای انقلاب‌اند و همواره با دلدادگی به خدا در صحنه بوده‌اند. اگر ما از نیروهای مسلح نام می‌بریم و از بسیج نام می‌بریم و مدافعان حرم، اینها امنیت سخت‌اند، در کنار اینها امنیت اجتماعی و فرهنگی می‌تواند جامعه را امن کند. مشکلات اجتماعی، بیکاری و فقر و دانشجویان مدرک به دست بیکار، امنیت را تهدید می‌کند.

میرسلیم:

اقتدار نیازمند تجهیزات و اطلاعات است. چه برنامه‌ای داریم برای اینها؟ اگر امروز در فناوری موشکی حرفی برای گفتن داریم و آمریکا از آن نگران است این محصول ۳۰ سال پژوهش است. شما اعتبار تحقیقات را به زیر نیم درصد کاهش دادید.

روحانی:

امروز در شرایطی هستیم که ایران به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه مطرح است. مهم‌ترین موضوع منطقه یعنی بحران سوریه در حال بررسی بین‌المللی است و ایران و ترکیه بار اصلی را به دوش دارند.

هاشمی‌طبا:

تهدید شدید امنیت داخلی‌مان از ناحیه تهدید سرزمینی مثل مهاجرت و آلودگی و… است. فراموش نکنیم که تولید انرژی اتمی دختر شانزده ساله با زودپز شایسته ما نیست. این حرف‌ها آخر و عاقبتی نداشت.

جهانگیری:

می‌دانم که به جان هم اندختن مردم چه بلایی می‌تواند بر سر این کشور بیاورد. وعده‌های توخالی سبب می‌شود که مردم به کارآمدی نظام بدبین می‌شوند. دو نگاه و دو تفکر در معرض رأی شماست. یک طرف جریانی که سعی داشت با ماجراجویی و جنجال آفرینی ناپختگی خود را پنهان کند. باید به عقب برگردیم و سوابق را ببینیم. مگر در همین تابلوهای خیابان‌های تهران به ظریف و یارانش تهمت زده نمی‌شد؟ حالا با برجام عکس یادگاری می‌گیرند.

• سبک زندگی

روحانی:

باید بدانیم که چگونه می‌خواهیم با مردم رفتار کنیم. آیا می‌خواهیم در زندگی آنها بیشتر مداخله کنیم؟ باید مردم انتخاب کنند: دولتی که می‌خواهد همه چیز را با کمک مردم  حل کند یا دولتی که با مداخله و انحصار می‌خواهد مسائل را حل کند.

هاشمی‌طبا:

اینکه فقط بگوییم سبک زندگی اسلامی کافی نیست. خیلی‌ها می‌گویند داشتن خانه بزرگ و اسب راهوار مستحب است و بعضی دنبال آن می‌روند. برای اینکه به جایی برسیم، باید صداقت و درستی در پیش بگیریم.

جهانگیری:

بپذیریم که تنوع قومی تهدید نیست و کشور را رنگارنگ کرده است. دولت معتقد است که هر قومی باید زبان خود را حفظ کند. این برای زبان آذری و کردی اجرا شد.

رئیسی:

در زندگی اسلامی عمران طبیعت، مصرف بهینه و انسجام اجتماعی و ایثار مورد توجه است. اقدام در این رابطه دولت انقلابی می‌خواهد.

قالیباف:

مردم را از جنگ نترسانیم. اگر کسی قدر صلح را بداند ما هستیم. بهترین دوستان و برادر خود را در جنگ از دست دادیم. اما می‌دانیم که اگر قدرت نداشته باشیم عزت ما را زیر پا می‌گذارند.

میرسلیم:

در دوران شما شاهد رشد دنیاطلبی و حقوق‌های نجومی و مفاسد و اختلاس‌های سرسام‌آور هستیم. آیا اینها با سبک زندگی اسلامی سازگار است؟ کاخ ها ساخته می‌شود و از طرف دیگر عده‌ای در زباله‌ها دنبال غذا می‌گردند.

روحانی:

ما باید این راه امید را ادامه دهیم. ما به مردم وعده دادیم در کنار برجام، هم سرمایه، هم فناوری و هم مدیریت لازم را می‌آوریم. کاری را انجام می‌دهیم و بعد گزارش آن را می‌دهیم. در برابر یک دو راهی قرار داریم: شعار و وعده، یا عمل و اجرا، یا یک دولت آمرانه و یا یک دولت مردمسالار؟

بخش دوم

• از هر دری سخنی
  

جهانگیری:

هنرمندان باید آزادی بیشتری داشته باشند و نباید با محدودیت روبرو شوند. پذیرفته نیست که هنرمند تمام مجوزها را بگیرد برای یک کنسرت،  اما مقامی جلوی او را بگیرد. همه باید به قانون احترام بگذارند. یا سینماگری مجوز بگیرد، اما در عمل با مشکل روبرو شود.

قالیباف:

ما منابع به اندازه کافی داریم و می‌توانیم هم پنج میلیون شغل ایجاد کنیم و می‌توانیم سامانه ملی کارانه را ایجاد کنیم و می‌توانیم یارانه قشر محروم را هم افزایش بدهیم.

هاشمی‌طبا:

فضای مجازی هم فرصت است و هم تهدید. دولت وظیفه دارد که کنترل کند و همینطور بدون پرده‌پوشی کانال‌های مشکل‌آفرین را کنترل کند. اصلا هیچ تناقضی هم با آزادی بیان ندارد.

روحانی:

کسانی لباس ساده می‌پوشند اما بزرگ‌ترین فسادها از همان‌ها نشأت می‌گیرد. دو میلیارد دلار پول ما را آمریکایی ها ضبط کردند به دلیل بی‌توجهی به فرصت. سه یا چهار میلیارد دلار به عنوان دور زدن تحریم از پول مردم مفقود شده که هنوز هم معلوم نیست و دستگاه قضایی باید به مردم پاسخ بدهد.

رئیسی:

در شأن معلم نیست که برود شغل دومی برای تأمین معیشتش داشته باشد. فرهنگیان ما فرهیختگان ما هستند، باید مورد توجه جدی قرار بگیرند.

قالیباف:

ثروت تمام اعضای دولت باید معلوم باشد. اگر چنین شد، فساد از بین می‌رود. می‌خواهیم دست چهار درصدی‌ها را از بیت‌المال کوتاه کنیم. به این ترتیب اختلاف طبقاتی از بین خواهد رفت و مشکلات اجتماعی کاهش پیدا خواهد کرد.

میرسلیم:

باید به تشکل‌های سیاسی بها بدهیم برای نقد دولت. همچنین باید برای صداقت اهتمام بورزیم. توسعه پارس جنوبی را وصل می‌کنند به برجام، در حالی که ربطی ندارد. این صداقت نیست.

---

در همین زمینه

اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری ایران: آبروی «نظام» رفت

نظرسنجی:

انتخابات: تحریم، رأی به کاندیداهای رد صلاحیت شده، ، یا رأی به کاندیدا‌های رسمی؟

بیشتر بخوانید، در صفحه ویژه انتخابات