تنها دستاورد ژنو ۴: توافق بر سر ادامه مذاکرات

چهارمین دور مذاکرات ژنو برای خاتمه دادن به جنگ داخلی سوریه و دستیابی به یک صلح پایدار، جمعه ۳ مارس به پایان رسید. تنها دستاورد ژنو ۴ توافق بر سر ادامه مذاکرات بود: ۱۴ مارس در آستانه پایتخت قزاقستان و ۲۰ مارس مجدداً در ژنو.

هدف از برگزاری مذاکرات آستانه با گروه‌های شورشی مسلح تداوم آتش‌بس شکننده در سوریه است. مذاکرات ژنو اما هدف‌های مهم‌تری را پیگیری می‌کند: تدوین یک قانون اساسی جدید برای سوریه که پیش‌نویس آن به دستور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه توسط هیأتی از کارشناسان روسی تهیه شده، برگزاری انتخابات آزاد زیر نظر سازمان ملل متحد و اقدامات لازم برای مبارزه با تروریسم در سوریه.

مذاکرات صلح ژنو بر اساس قطع‌نامه ۲۲۵۴ سازمان ملل متحد انجام می‌شود. این قطع‌نامه دولت اسد را موظف کرده که قانون اساسی تازه‌ای را تدوین و انتخابات آزاد را زیر نظر سازمان ملل برگزار کند.

هیأت مذاکره‌کننده حکومت اسد به ریاست بشار جعفری در ژنو ۴ به تأکید اعلام کرد که مبارزه با تروریسم پیش‌شرط برگزاری انتخابات آزاد در سوریه است. در همان حال هیأت عالی مذاکرات به سرپرستی ناصر حریری خواهان پایان یافتن نفوذ ایران در سوریه، تشکیل یک دولت موقت و سپس برگزاری انتخابات آزاد شده بود. این اختلاف همچنان ادامه دارد و حل آن به دور بعدی مذاکرات ژنو موکول شده است.

هیأت عالی مذاکرات، پیش از برگزاری مذاکرات اخیر صلح ژنو، در ریاض تشکیل شد و ۲۱ حزب و گروه سیاسی از مخالفان بشار اسد را زیر سقف خود گرد آورد. از این مجمع به عنوان «اپوزیسیون ریاض» یاد می‌شود. این گروه‌ها و احزاب به مبارزه مسلحانه با حکومت بشار اسد اعتقاد ندارند.

در ژنو ۴ وسعت اختلافات تا آن حد گسترده بود که استفان دی‌میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، به طور جداگانه با دو طرف مذاکره می‌کرد.

در جریان مذاکرات ژنو ۴ روزنامه النهار، چاپ لبنان سندی را منتشر کرد که نمایانگر دامنه تنش‌ها بین دو طرف بود. خبرگزاری فرانسه و خبرگزاری رویترز این سند را بازنشر کرده بودند.

بر اساس این سند، استفان دی‌میستورا مانند یک ناظم قواعدی را تعیین کرده بود: مذاکره‌کنندگان اجازه نداشتند تلفن‌های همراهشان را به محل مذاکره بیاورند، آن‌ها اجازه نداشتند صحبت‌های یکدیگر را ضبط کنند و مهم‌تر از همه: حق توهین و دشنام‌گویی به یکدیگر را هم نداشتند.

علاوه بر نمایندگان دولت اسد و گروه ریاض، دو گروه سوری دیگر هم در این مذاکرات شرکت داشتند: گروه قاهره و گروه مسکو. گروه قاهره زیر نفوذ ایران و گروه مسکو زیر نفوذ روسیه و ایران است. گروه ریاض هم چنانکه از نامش پیداست، زیر نفوذ عربستان سعودی و هم‌پیمانان غربی‌اش قرار دارد.

گروه ریاض خواهان برکناری اسد و سپس تدوین قانون اساسی و برگزاری انتخابات آزاد است. گروه قاهره، تدوین قانون اساسی را امری مریوط به خود سوری‌ها می‌داند و با برکناری اسد مخالف است. گروه مسکو  هم خواهان تشکیل یک جبهه واحد از کلیه احزاب اپوزیسیون است، چنانکه همه احزاب با هم برابر باشند. گروه مسکو بر خلاف هیأت مذاکره‌کننده اسد، اعلام آمادگی کرده که درباره مبارزه با تروریسم هم مذاکره کند.

در این میان کردها و زنان سوری در مذاکرات صلح سوریه شرکت داده نشده‌اند.

هیأت مذاکره‌کننده دولت اسد بدون اظهار نظر درباره دستاوردها و شکست‌های ژنو ۴ محل مذاکرات را ترک کرد. ناصر حریری، رئیس هیأت مخالفان دولت سوریه از پیشرفت این دوره از مذاکرات راضی بود اما به این نکته هم اشاره کرد که به نطر او چهارمین دور مذاکرات ژنو بدون دستاورد مشخصی به پایان رسیده است.

بیشتر بخوانید:

ژنو ۴ همچنان پرتنش: مبارزه با «تروریسم» یا برکناری اسد؟