اهدای دومین جایزه اسکار به نماینده سینمای ایران، فیلم «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی، بسیار پر بازتاب بوده و شخصیت‌های سیاسی فرهنگی ایران در کنار کاربران شبکه‌های اجتماعی به اهدای این جایزه واکنش نشان دادند.

خانم انوشه انصاری در حال دریافت جایزه اسکار به نیابت از اصغر فرهادی
خانم انوشه انصاری در حال دریافت جایزه اسکار به نیابت از اصغر فرهادی

صفحه فارسی توییتر  وزارت امور خارجه آمریکا در توییتری نوشته: «کسب اسکار بهترین فیلم خارجی توسط فیلم فروشنده در مراسم جوایز اسکار را به آقای اصغر فرهادی، دست اندرکاران این فیلم و مردم ایران تبریک می‌گوییم.»

سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم پیام تبریکی به مناسبت جایزه اسکار برای فیلم فروشنده در هشتاد و نهمین مراسم اسکار منتشر کرد.

صالحی امیری با تبریک به اصغر فرهادی، فیلم او را «پیام صلح جویی ایران و ایرانی خوانده که با زبان گویا و بیان رسای هنر، پیام صلح جویی را فراتر از مرزهای جغرافیایی طنین انداز کرده است.»

صالحی نوشته: «حرکت نمادین غیبت جنابعالی در مراسم اهدای جوایز اسکار به نشانه اعتراض به سیاست های تنگ نظرانه و نژادپرستانه سیاستمداران تازه کار آمریکا در وضع قوانین غیر انسانی مهاجرتی، بسیاری از وجدان‌های بیدار را در سراسر جهان حاضر کرد و نقاب از چهره دروغین کسانی که شعارهای حقوق بشری سر م ی­دهند، برداشت و همزمان سیمای حقیقی ایرانیان فرهنگ دوست را به نمایش گذاشت.»

به گفته صالحی امیری، فرهادی «نگاه ایرانیان به دردهای بشر عصر حاضر را به نگاه مشترک جهانیان گره زده و پیام امروز او پیام همدردی، همنوایی و همگرایی» بوده است.

جواد مجابی، شاعر و نویسنده هم در پیامی به اصغر فرهادی، دریافت این جایزه را به او تبریک گفته است. جواد مجابی در پپام خود نوشته: «در این شرایط دشوار، از خشونت و تبعیض فرهنگی و اجتماعی رایج زمانه پرده برگرفتی و نشان دادی که فرهنگ مردم ایران در راستای عقلانیت مدرن معاصر، بر مدارا و عشق و زیبایی استوار است و به یگانگی انسانی بر این سیاره می‌اندیشد و می‌کوشد.»

کانون کارگردانان، شورای‌عالی تهیه‌کنندگان خانه سینما و انجمن عکاسان سینما هم در پیام‌های جداگانه کسب دومین جایزه اسکار را به اصغر فرهادی تبریک گفتند.

در پیام کانون کارگردانان سینمایی  ایران آمده است: «ما نیز چون شما باور داریم که در این دنیای پر از آشوب سینما می‌تواند محملی برای تقویت مشترکات انسانی باشد نه نفرت‌پراکنی.»

شورای عالی تهیه‌کنندگان سینما نیز به مناسبت دریافت جایزه اسکار توسط اصغر فرهادی پیامی منتشر کرده و گفته که دریافت جایزه اسکار توسط اصغر فرهادی، ضمن تاکید دوباره بر ارزش‌های سینمای ایران و توانایی‌های اصغر فرهادی و تیم سازنده فیلم سینمایی فروشنده، ثابت می‌کند در جهان معاصر جایی برای نژادپرستی و افکار فاشیستی وجود ندارد و دیگر افکار عمومی جهان نمی‌پذیرد که به دلیل جغرافیا، مذهب و نژاد، افراد را از هم جدا کنند و کسانی را بر سایرین ترجیح دهند.»

خانه سینما هم با تبریک دریافت این جایزه، گفته «به زودی برای سپاس گرد هم می‌آییم.»

انجمن عکاسان سینمای ایران نیز در پیام تبریک خود آورده است: «اصغر فرهادی با هنر خود ثابت کرد زمین یک کره آبیِ رنگ بدون مرز است و صلح در قامت هنر از تمام مرزهای جهان می‌گذرد.»

در واکنشی دیگر، زنان کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، طیبه سیاوشی، پروانه سلحشوری و فاطمه ذوالقدر، اهدای جایزه اسکار را به اصغر فرهادی تبریک گفته و تولید فیلم سینمایی فروشنده را در تلخی‌های دنیای امروز، مایه مسرت و شادباش تمام کسانی دانسته‌اند که برای مفاهیم انسانی ارزش قائل هستند.

واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی

در شبکه‌های اجتماعی کاربران از روزهای گذشته مشغول بحث درباره احتمال دریافت جایزه از سوی اصغر فرهادی بودند و محور اصلی گفت‌وگوها، «سیاسی‌ بودن» اهدای این جایزه بوده است. منتقدان می‌گفتند که به دلیل موضع‌گیری قبلی فرهادی و شرکت‌نکردنش در مراسم اسکار، احتمال گرفتن این جایزه برای او بیشتر شده چون آکادمی اسکار هم با این انتخاب پیامی سیاسی درباره وضعیت آمریکا صادر می‌‌کند.

در مقابل کاربران دیگر احتمال سیاسی بودن جوایز سینمایی را امری منحصر به اسکار ندانسته‌اند و بسیاری از‌ آنها سیاسی بودن اهدای این جایزه به فیلم اصغر فرهادی را در شرایط امروز جهان اقدامی مثبت دانسته‌اند که به انعکاس تصویری متفاوت از ایران فارغ از حکومت و رفتارهای دولت آمریکا کمک می‌کند.

اما مصطفی عزیزی، تهیه‌کننده ایرانی مقیم کانادا، در پستی فیس بوکی پیش از اهدای جایزه در نقد فرهادی نوشته بود:‌ «در دنیای امروز برای هنرمند مشهور و سلبریتی شدن تنها اشراف و تسلط بر «هنر» مربوطه کافی نیست باید به هنرهای دیگر از جمله بندبازی و شناگری هم آراسته بود. اصغر فرهادی یکی از کسانی‌ست که این شایسته‌گی و آراسته‌گی را دارد. او علاوه بر تسلط بر هنر کارگردانی فن بندبازی و شناگری را هم به کمال می‌داند برای همین توانست در دولت احمدی‌نژاد از طرف دولت فیلم به اسکار بفرستد و قهرمان دشمنان احمدی‌نژاد هم بشود! با پول بانک پاسارگاد که بانک قوه قضائیه و زیرنظر رهبری ست فیلم می‌سازد اما محبوب قلوب سبزهاست و از گورخواب‌ها می‌گوید.»

یکی دیگر از محورهای بحث در شبکه‌های اجتماعی انتخاب انوشه انصاری و و فیروز نادری برای دریافت جایزه بود. در حالی که بسیاری درباره نحوه خواندن پیام اصغر فرهادی در مراسم اسکار بحث می‌کردند، گروهی هم به تحلیل علت این انتخاب مشغول بودند و آن را تلاش این گارگردان ایران برای نشان دادن تصویری متفاوت از ایرانیان به جامعه جهانی دانسته‌اند.

اما مریم میرزا، روزنامه‌نگار انتخاب نمایندگان فرهادی را از زاویه دیگری می‌بیند: «اینکه فرهادی هوشمندانه انوشه انصاری را برای خواندن پیامش انتخاب می‌کند و او بسیار زیبا و فارغ از حجاب اجباری می‌ایستد آن‌جا و بیانیه فرهادی را می‌خواند خودش یک اسکار ارزش دارد. اصلا انوشه انصاری خودش بخشی از پیام فرهادی است. فاصله کلان او از تصویر رادیکال از چهره آدمی از کشوری مسلمان، شکست کلیشه‌های تولیدی سیستم‌هایی نظیر دولت ترامپ است. از سوی دیگر فرهادی پیام همبستگی‌اش را به زنی بی‌حجاب می‌دهد تا بخواند. او این تصمیم را در ایران می‌گیرد که از اسلام مطلقا هم‌سو با سیاست‌های سرکوب نظام سیاسی استفاده می‌شود، خصوصا سرکوب زن. فرهادی باهوش است و می‌داند چطور از این هوش برای ساخت فیلم استفاده کند و پای پیام دادن که می‌رسد ظاهرا می‌داند چطور پیام بدهد، در رد سیاست‌های همه طرف‌های سرکوب.»

بیژن صف سری، نویسنده اما با دیدگاه متفاوتی نوشته است: «صرف نظر از همه این ذوق زدگی‌ها باید به تبعات سوء استفاده رژیم از این جایزه هم فکر کرد، به عملکرد فرهادی که می‌توانست از این جایزه که برای بار دوم نصیب او شد، به نوعی بلند گوی مردم وطنش برساند و صدای مردم ایران را به گوش جهانیان می‌رساند، اگرچه فرهادی به دلیل زندگی در کشور معذوراتی دارد اما ایا نمایندگانی که برای گرفتن جایزه اش انتخاب کرده بود هم دجار معذورات بودند که حتی یک کلمه از اختناق داخل کشور به زبان نیاوردند؟»

فرهادی اولین جایزه اسکار را در سال ۲۰۱۲ برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» دریافت کرد. «گاردین» در واکنش به اسکار دوم این کارگردان ایرانی نوشت که جایزه دوم او را در دسته نخبگان دواسکاره از جمله فدریکو فلینی و اینگمار برگمن قرار می‌دهد.

«فروشنده» داستان زندگی زن و شوهری به نام رعنا (ترانه علیدوستی) و عماد (شهاب حسینی) را نشان می‌دهد که مجبور می‌شوند به طور موقت در خانه‌ای غیر از منزلشان سکونت کنند. رعنا مورد تعرض قرار می‌گیرد و بحرانی در زندگی زناشویی آن‌ها به وجود می‌آید.

رقبای فیلم اصغر فرهادی در مرحله نهایی اسکار، فیلم‌های «تونی اِردمان» ساخته مارن آده از آلمان (برنده جایزه بهترین فیلم سال اروپا)، «سرزمین مین» ساخته مارتین زاندولیت از دانمارک، «مردی به نام اوو» ساخته هنس هُلم از سوئد و «تانا» به کارگردانی بنتلی دین و مارتین باتلر از استرالیا بودند.

«فروشنده» برنده اسکار شد