بیژن روحانی-ساختن جزیرههای مصنوعی توسط امارات متحده عربی در خلیج فارس نگرانی مقامات سیاسی و نظامی در ایران را برانگیخته است. کارشناسان محیط زیست نیز پیشتر نگرانی خود را در این زمینه اعلام کرده بودند.
بهتازگی یحیی رحیم صفوی، مشاور عالی نظامی رهبر جمهوری اسلامی ایران، به امارات متحده عربی هشدار داد که ساختن جزیرههای مصنوعی در این آبراه بینالمللی به تیرگی روابط دو کشور میانجامد.
هشدار آقای صفوی بیشتر مربوط به اختلافهای مرزی ایران و امارات است.
به گفتهی این مقام نظامی ساختن جزیرهها میتواند باعث طولانیتر شدن روند تعیین مرزهای دریایی شود. رحیم صفوی در سخنان خود در چهارمین کنگرهی ملی جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک در دانشگاه تربیت مدرس گفته است: «باید به این مسئلهی مهم توجه داشت که تقسیم مرزهای بستر خلیج فارس که یک فلات قاره است، بر اساس خط منصف بین ایران، عربستان سعودی، قطر، بحرین و عمان مشخص است، اما با امارات بخشی از آن مشخص شده و قسمتی از آن که روبهروی جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک است، هنوز خط بستر دریا مشخص نشده است.»
مشاور عالی نظامی رهبر جمهری اسلامی ایران ادامه داده است از آنجا که حوزهی ژئوپلتیکی خلیج فارس همچنان تا دهههای آینده کانون توجه، تنش و رقابتهای بینالمللی و منطقهای خواهد بود، هرگونه رقابت میان کشورهای جنوب خلیج فارس و ایران میتواند به کانونی برای تنشهای بیشتر تبدیل شود.
او همچنین افزوده است که امارات متحده عربی در عمل تمام کنوانسیونها و معاهدات بینالمللی مربوط به حقوق دریاها را نادیده گرفته و با کشورهای دیگر حوزهی خلیج فارس هیچگونه هماهنگی در خصوص ساخت جزیرهها به عمل نیاورده است.
امارات متحده عربی از حدود ده سال پیش طرح بزرگی را برای ایجاد بزرگترین جزیرههای مصنوعی جهان در آبهای گرم خلیج فارس آغاز کرده است؛ جزیرههایی به شکل درخت نخل در میان آب که با طراحی ویژه و موقعیت خاص خود میتواند سالانه تعداد قابل توجهی گردشگر جدید را به دوبی سرازیر کند و همچنین بر طول ساحل این شهر کوچک بیافزاید. گرچه احداث این جزایر میتواند تاثیرات نامطلوبی بر سایر همسایگان امارات و به ویژه ایران بر جای بگذارد، اما تاکنون مقامات ایرانی اقدامات یا مذاکرات جدیای با امارات بر سر ساخت این جزایر به عمل نیاورده است. از این رو سخنان رحیم صفوی اکنون دارای اهمیت خاصی تلقی میشود.
او در بخش دیگری از سخنانش افزودهاست: «هرگونه تغییرات عمده در سواحل جنوبی برای دسترسی به اهداف سیاسی، امنیتی و اقتصادی پیامدهای ناگواری بر کل اکوسیستم، مسایل سیاسی، امنیتی و اقتصادی خواهد داشت.»
نگرانی از تغییرات ناخواسته در اکوسیستم منطقه پیش از این از زبان برخی کارشناسان محیط زیست ایران نیز ابراز شده بود. پیشتر مدیرکل محیط زیست اکوبیولوژی دریایی سازمان محیط زیست ایران اعلام کرده بود این سازمان قصد دارد به بررسی خسارتها و عوارض نامطلوب این پروژه بزرگ بر زیست بوم خلیج فارس بپردازد زیرا پروژهی احداث جزایر مصنوعی یکی از عوامل مهم آسیبرسان به محیط زیست خلیج فارس است.
جزایر نخل دوبی در اصل شامل سه جزیرهی بزرگ به نامهای جمیرا، دیرا و جبل علی است. هرکدام از این جزایر مصنوعی به شکل درخت نخل در میان آبهای ساحلی دوبی ساخته میشود. این پروژه با کمک شرکتهای هلندی و بلژیکی که متخصص ایجاد جزایر مصنوعی و خشکاندن زمین هستند در حال اجراست. برای احداث دو پروژهی اول این جزایر در حدود صدمیلیون مترمکعب خاک و سنگ مورد استفاده قرار میگیرد. جزیرهی جمیرا با یک تنهی اصلی و هفده شاخه، در محدودهای به ابعاد پنج کیلومتر در پنج کیلومتر گسترده است.
جزیره دیرا به تنهایی در حدود ۴۶میلیون متر مربع مساحت دارد و به شکل درخت نخلی با 4۱ شاخه طراحی شده است. دیرا خود به تنهایی بزرگترین جزیرهی مصنوعی جهان خواهد بود و توانایی اسکان حدود یک میلیون نفر را خواهد داشت. برای احداث این جزیره یک میلیارد مترمکعب خاک و سنگ استخراج خواهد شد.
این جزایر شامل ویلاها و مناطق مسکونی، صد هتل لوکس، مراکز خرید، تفریحگاه، استراحتگاه و همچنین پارکهای آبی خواهد بود. دوبی با ایجاد این جزایر مصنوعی عظیم قصد دارد بر جاذبههای گردشگری خود بیافزاید. همچنین به این طریق بر طول ساحل شهر دوبی و مساحت آن افزوده میشود.
شیوهی ساخت جزایر به این صورت است که شن و ماسه از بستر خلیج فارس استخراج میشود و سپس جهت ایجاد سطوح مورد نیاز توسط کشتیهای مخصوص با فشار اسپری یا افشانده میشود. ایجاد این جزیرههای بزرگ همراه با تغییرات زیادی در بستر و سطح دریا خواهد بود. تغییراتی که به طور قطع زندگی جانداران و اکوسیستم منطقه را دستخوش تغییرات ناخواسته میکند و باعث از میان رفتن سواحل مرجانی میشود.
همچنین استخراج شن و ماسه از بستر دریا آبهای این منطقه را به لجنزار تبدیل میکند.
بنابر اظهارات مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست ایران، ساخت و سازهای درون خلیج فارس قطعاً برای آبهای ساحلی و برای حمل ونقل دریایی مشكل ساز خواهد بود.