جعفر والی، از بنیانگذاران تئاتر نوین در ایران، صبح شنبه ۲۷ آذر در ۸۳ سالگی درگذشت. سطح هوشیاری او به دلیل نارسایی قلبی در شهریور سال جاری کاهش یافت، به بخش سی سی یو بیمارستان پیامبران منتقل شد و سپس در بیمارستان «تهران کلینیک» تحت درمان قرار گرفت. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گزارش داده که جعفر والی در همین بیمارستان چشم بر جهان ما فروبست.
جعفر والی با نقش آفرینی در فیلم «گاو» به کارگردانی داریوش مهرجویی در سال ۱۳۴۸ وارد سینما شد. این فیلم بر اساس تله‌تئاتری ساخته شده بود که والی کارگردانی آن را به عهده داشت.
او از سال ۱۳۳۷ به عنوان کارگردان به استخدام وزارت فرهنگ و هنر درآمد. والی بیش از ۱۰ سال به دوبله فیلم‌های سینمایی پرداخت.
والی پس از ایفای نقش در سریال هزاردستان به کارگردانی علی حاتمی که تا سال ۱۳۶۸ به طول انجامید، تا اوایل سال‌های دهه ۱۳۷۰ به خارج از ایران سفر کرد و با بازیگری در فیلم مسافران دره انار ساخته یدالله نوعصری دوباره به سینمای ایران بازگشت.
او بازی در فیلم‌هایی چون «ناخدا خورشید» ساخته ناصر تقوایی، «گل‌های داوودی» ساخته رسول صدرعاملی، «مردی که زیاد می‌دانست» به کارگردانی یدالله صمدی، «سفر سنگ» و «خاک» ساخته مسعود کیمیایی، «تنگسیر» امیر نادری، و کارگردانی آثار نمایشی کسانی چون یوجین اونیل، غلامحسین ساعدی، بهرام بیضایی، چخوف و بوشنر را در کارنامه خود دارد.
او در سال ۹۱ در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و در زمانی که تئاتر ایران در محاق قرار گرفته بود، نقشی را در نمایش «ویتسک» نوشته گئورگ بوشنر به کارگردانی ناصر حسینی‌مهر به عهده گرفت. مسئولان وقت وزارت ارشاد اما اجرای این نمایش را با کارشکنی‌هایی به تعویق انداختند. والی نامه سرگشاده‌ای در اعتراض به سردرگمی هنرمندان تئاتر به وزارت ارشاد اسلامی نوشت:
«ما گرگ نیستیم اما بسیار از این باران‌ها و طوفان‌ها دیده‌ایم. بسیاری چون شما آمدند و رفتند، شما هم چند روزی مهمان و مزاحم تئاتر خواهید بود. آنچه می‌ماند تئاتر و هنرمندان تئاتر است، و آنچه از شما می‌ماند امیدوارم نیک‌نامی باشد. در تاریخ هنر دنیا و ایران چنین چیزی بی‌سابقه است، از هفت خوان ضحاک باید گذشت. از هزارتوی سانسور و ممیزی باید جان سالم برد، با قرض و نزول وسایل کار را فراهم کرد، دو ساعت مانده به اجرا مجوز بگیری، هر شب با دلهره روی صحنه بروی، چون ممکن است فردا شب جلوی کارت را بگیرند، تازه نمایش می‌خواهد گُل کند باید بروی دنبال گرفتاری‌های پس از اجرا.»
والی در آخرین نقش‌آفرینی خود، در سریال معمای شاه، ساخته رضا ورزی بازی کرد. او اما از ایفای این نقش به دلیل تحریف تاریخ در مجموعه تلویزیونی یاد شده ابراز پشیمانی کرد:
«من در طول عمرم یک کار انجام دادم که خیلی پشیمانم؛ سریال معمای شاه. ما در این دوران زندگی کردیم. والله این‌طور نبود. به خدا این‌طور نبود که این سریال روایت می‌کند.»
جعفر والی در سال‌های گذشته به دلیل بیماری قلبی و نیز زخم معده چند بار در بیمارستان بستری شده بود. اجرای «آی با کلاه، آی بی کلاه» اثر غلامحسین ساعدی در تئاتر سنگلج آخرین آرزوی او بود.
بیشتر بخوانید:
در دوران نو جوانی اجرای نمایشنامه شنل اثر گوگول از او را دیدم که مرا با دنیای تاتر اشنا کرد. یادش به خیر.
شهروند / 17 December 2016