گرانی دلار در ایران؛ سایه «ترامپ» و سیاست دولت

قیمت دلار در بازار ارز غیردولتی ایران از مرز ۳۸۰۰ تومان گذشت. برخی کارشناسان اقتصادی می‌گویند که دلار در مرز ۴۰۰۰ تومان آرام می‌گیرد.

حسن روحانی از نخستین سال قرار گرفتن در مسند رئیس قوه مجریه وعده کرد که سیاست «یکسان سازی» نرخ ارز را اجرایی کند. این سیاست البته هر سال به بهانه‌ای مانند «کمبود ارز»، «تحریم‌ها» و یا «عدم آمادگی بازار» به تاخیر افتاد.

سال گذشته پس از آنکه توافق هسته‌ای با غرب به نتیجه رسید و بخشی از تحریم‌ها علیه ایران لغو شد و یا کاهش یافت، ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی گفت که «زمان عملی شدن یک‌سان سازی نرخ ارز فرا رسیده است».

سیف تابستان امسال «کمبود منابع ارزی» را دلیل عدم اجرای یکسان‌سازی نرخ ارز در سال گذشته دانست و گفت که پیش از پایان امسال این سیاست «اجرایی خواهد شد».

در همین راستا هم بانک مرکزی پس از چند دهه محدودیت مبادله ارزی بانک‌ها را لغو کرد تا به گفته سیف، زمینه را برای تعیین قیمت ارز توسط «مکانیزم بازار» فراهم کند.

بازار هم حالا در آستانه ارائه لایحه بودجه ۹۶ به مجلس راه را برای افزایش قیمت دلار و در برابر آن کاهش ارزش برابری ریال باز کرده است. پیش از آنکه دولت در لایحه بودجه نرخ برابری دلار را پیشنهاد کند، قیمت دلار از مرز ۳۸۰۰ تومان گذشته است.

بانک مرکزی سیاست سکوت را در پیش گرفته و تنها به این نکته بسنده کرده است که نمی‌گذارد بازار دچار نوسان شود. تحلیل‌گران اقتصادی در ایران هم با توجه به دوری و نزدیکی‌شان به دولت و سیاست‌های اقتصادی آن، افسارگسیختگی قیمت دلار را تحلیل می‌کنند.

اقتصاددانان همراه دولت، همانند سعید لیلاز، افزایش قیمت را «طبیعی» می‌دانند و معتقدند که دولت باید «زودتر سیاست یکسان‌سازی را اجرا کند. منتقدان دولت در جبهه اصول‌گرایان هم دولت و بانک مرکزی را عامل این وضعیت می‌دانند و می‌گویند که عمل نکردن به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و وابستگی به دلار این وضعیت را به وجود آورده است.

در این میان برخی نیز «افزایش تقاضا به دلیل اربعین» و « ترامپ» را عامل گران شدن دلار می‌دانند و می‌گویند که بازار تحت تاثیر «عوامل روانی» قرار گرفته و موج افزایش قیمت پس از یک دوره فروکش خواهد کرد و دلار عقب‌نشینی می‌کند.

دست دولت و سایه ترامپ در بازار ارز

دولت باید تا چند روز آینده لایحه بودجه را به مجلس بفرستد. در میان مفاد قانونی و تبصره‌های متعدد بودجه قیمت پیشنهادی نفت و نرخ برابری دلار در اقتصاد نفتی ایران تاثیر بیشتری در مناسبات بازار دارد.

خبرگزاری‌های ایران به نقل از منابع آگاهی که نامشان افشاء نشده، از نرخ ۴۰ دلاری نفت و ۳۳۰۰ تومانی دلار خبر داده‌اند. مقام‌های دولتی اما هیچ یک از این دو گزاره را تائید و یا تکذیب نکرده و گفته‌اند که قیمت دلار و نفت هنگام ارائه لایحه مشخص خواهد شد.

آنچه که سخنگوی دولت و رئیس کل بانک مرکزی بر آن تاکید کرده‌اند، اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز در سال آینده است و پیش‌بینی منابع مورد نیاز برای آن در لایحه بودجه. بر همین اساس می‌توان و باید انتظار داشت که نرخ برابری دلار در لایحه بودجه از آنچه که تا پیش از نوسان آخر بازار ارز بر بازار حاکم بود، بیشتر است و این یعنی گران شدن دلار.

همزمانی تاکید دولت یازدهم بر اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز با انتخاب ترامپ که تهدید کرده است به توافق با ایران پایبند نخواهد بود، التهاب در بازار را افزایش داده است.

اگرچه هنوز مشخص نیست که ترامپ در مسند اجرایی آن‌گونه که پیشتر گفته، تحریم‌ها علیه ایران را از سرخواهد گرفت یا نه، اما تمدید تحریم‌های امریکا علیه ایران نشانه خوشایندی برای اقتصاد و بازار ایران نیست.

همین هم سبب شده است که بازار با افزایش تقاضا روبرو شود. در اقتصاد بحران زده ایران که سرمایه‌گذاری در تولید «مقرون به صرفه» نیست و مشوق‌های گوناگون نتوانسته سرمایه‌های سرگردان خارج شده از نظام بانکی را جذب کند، دلار و طلا دو مقصد مطمئن برای سرمایه‌گذاری و یا حداقل حفظ دارایی‌ها است.

---

در همین زمینه

رئیس کل بانک مرکزی خبر داد: افزایش پنج درصدی قیمت ارز

سیاست ارز تک‌نرخی در ایران کلید خورد