چه نیروهایی علیه داعش در موصل می‌جنگند؟

یکی از وجوه نبرد برای بازپس‌گیری شهر موصل از دست گروه «دولت اسلامی» (داعش)، حضور نیروهای مختلف در آن است. در این گزارش گروه‌ها و کشورهایی که نقشی در این حمله دارند به‌شکل اجمالی معرفی شده‌اند.

برای نخستین و آخرین بار، حدود دو سال پیش بود که در پی تصرف موصل، دومین شهر بزرگ عراق توسط گروه «دولت اسلامی» (داعش)، ابوبکر بغدادی، رهبر این گروه به شکل علنی در مسجد بزرگ این شهر ظاهر شد و خود را خلیفه مسلمانان خواند و آن‌ها را دعوت کرد تا در مبارزه با کفار شرکت کنند.

اکنون با گذشته بیش از دو سال از آن ماجرا حمله بزرگ برای بازپس‌گیری موصل آغاز شده است. انتظار می‌رود این نبرد طولانی شود.

ژنرال حیدر فاضل، فرمانده نیروهای مبارزه با تروریسم عراق گفته است بیش از ۲۵ هزار سرباز در این عملیات شرکت دارند. حدود چهار هزار داعشی مستقر در موصل باید در برابر این سربازان مقاومت کنند. تخمین زده می‌شود که مردم غیرنظامی باقی مانده در موصل بیش از یک میلیون نفر باشند. موضوع دیگر در این نبرد شرکت نیروها و کشورهای مختلف در آن است.

چه نیروهایی در این حمله گسترده حضور دارند؟

ارتش عراق

آمریکا ارتش عراق را آموزش داده است. این نیروها حمله را رهبری می‌کنند و می‌بایست در خط مقدم جبهه وارد موصل شوند. در عملیات تهاجم به‌ویژه واحدهای ویژه‌ای شرکت دارند که در نقاط دیگر نیز با داعش جنگیده‌اند. در بین نیروهای ارتش عراق واحدهای پلیس این کشور نیز دیده می‌شوند.

پیش از آغاز حمله، دولت عراق اعلامیه‌هایی را در موصل پخش کرد و از ساکنان شهر خواست تا در جریان حمله در خانه‌های خود بمانند و آرامش خود را حفظ کنند. بدین ترتیب مقامات عراقی می‌خواهند مانع از آواره شدن صدها هزار نفر شوند.

سازمان ملل تخمین زده است که با حمله به موصل تا ۷۰۰ هزار نفر به جمعیت پناهجویانی که به کمک‌های انسانی نیازمند خواهند بود، افزوده خواهد شد.

پیشمرگه‌ها

نیروهای منطقه خودمختار کردستان شمال عراق بخش بزرگی از مناطق اطراف موصل را در کنترل خود دارند. آن‌ها در پی مذاکره با دولت عراق از عملیات پشتیبانی می‌کنند اما وارد موصل نمی‌شوند.

پیشمرگه‌های کرد موظفند مناطقی در اطراف موصل را به تصرف خود در آورند. حدود چهار هزار نفر از پیشمرگه‌ها در نبرد آزادسازی موصل شرکت دارند.

پیشمرگه‌ها توسط ارتش‌های ترکیه و آلمان آموزش نظامی دیده‌اند.

ائتلاف جهانی

جنگنده‌های کشورهای غربی و عربی در ائتلاف جهانی علیه داعش به‌رهبری آمریکا بیش از دو سال است که در عملیات عراق شرکت دارند. این جنگنده‌ها با حملات هوایی حمله زمینی نیروهای عراقی را پشتیبانی می‌کنند.

شبه‌نظامیان سنی

در کنار ارتش عراق هزاران نفر از شبه‌نظامیان سنی محلی و واحدهای قبیله‌ای نیز می‌جنگند. آن‌ها از جمله توسط ارتش ترکیه آموزش دیده‌اند.

شبه‌نظامیان شیعه

این نیروها نیز در عملیات بازپس‌گیری موصل شرکت دارند. با این حال حضور آن‌ها در این نبرد می‌تواند تنش‌زا باشد چرا که موصل یکی از مراکز اصلی سنی‌ها در عراق است و پس از سرنگونی رژیم صدام حسین در سال ۲۰۰۳ حکومت برآمده، با اکثریت شیعیان، شکاف میان سنی‌ها و شیعیان کشور را تشدید کرد.

به‌منظور جلوگیری از تنش بیشتر میان این دو دسته، در حمله به موصل شبه‌نظامیان شیعه از شهر دور نگه داشته می‌شوند و وظیفه تأمین امنیت را برعهده خواهند داشت. هنوز روشن نیست که این نیروها عملیات خود را در همین حد حفظ کنند. در صورتی که شبه‌نظامیان شیعه پا را فراتر از محدوده عملیاتی خود قرار دهند نه تنها موجب فروپاشی اتحاد شکل گرفته‌شده خواهند شد بلکه حتی ممکن است سبب شورش در موصل هم بشوند.

ایران

ایران با حضور نظامی خود در عراق، بیشتر شبه‌نظامیان شیعه را تقویت می‌کند و به آن‌ها و نیروهای ارتش عراق آموزش نظامی می‌دهد.

در یک سال اخیر بارها تصاویری از قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران با شبه‌نظامیان شیعه و فرماندهان عراقی در این کشور منتشر شد که نشان از حضور نظامی گسترده ایران در این کشور داشت.

رسانه‌های نزدیک به محافل نظامی ایران نیز از همان آغاز حمله به موصل خبرهای مربوط به شبه‌نظامیان شیعه را برجسته‌تر می‌کنند.

ترکیه

ارتش ترکیه نیز به فاصله نه چندان دور از موصل سربازان خود را برای آموزش شبه‌نظامیان سنی و پیشمرگه‌ها مستقر کرده است.

دولت عراق خواستار خروج یگان‌های ترکیه از خاک کشورش شده اما آنکارا این درخواست را رد کرده است.

بغداد نیز به‌نوبه خود درخواست آنکارا برای شرکت مستقیم در حمله به موصل را رد کرده است. این در حالی است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نزدیک به دو هفته پیش در سخنانی در جلسه پارلمان این کشور گفت: «نیروهای ما در عملیات آزادسازی شهر موصل شرکت خواهند کرد و هیچ کسی نمی‌تواند مانع مشارکت نیروهای ما در این عملیات شود.»

اردوغان روز شنبه نیز در اظهارنظری گفت عراق به تنهایی نمی‌تواند حمله به شهر موصل برای بیرون راندن تروریست‌های داعش را مدیریت کند.

پ‌ک‌ک

در شمال غرب موصل همچنین نیروهای حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) مستقر هستند. ارتش ترکیه با این نیروها در حال جنگ است. آنکارا نگران آن است که پ‌ک‌ک بتواند در نبرد آزادسازی موصل شرکت کند و از پسِ آن به مطالبات خود در ترکیه نزدیک شود. پ‌ک‌ک تاکنون در این نبرد شرکت نداشته اما آمادگی خود را نشان داده است.