از آغاز بحران سوریه، طرح‌های متعددی به ابتکار گروه‌های مختلف بین‌المللی ارائه شده، که هیچ‌یک در برقراری یک صلح پایدار موفق نبوده‌اند؛ کثرت بازیگران متعدد خارجی و داخلی، اختلاف نظر گسترده طرف‌های درگیر، ناتوانی نهادهای بین‌المللی و فقدان اراده جهانی و منطقه‌ای، و در نهایت فرسایشی شدن جنگ و عمیق‌تر شدن زخم‌ها از جمله موانع اصلی برقراری صلح در سوریه بوده‌اند؛ همزمان با اجرای طرح آتش‌بس روسیه-آمریکا، و باز شدن روزنه کوچکی از امید گزیده‌ای از اقدامات دیپلماتیک ۵ سال گذشته را مرور می‌کنیم .
طرح‌های عربی
۲ نوامبر ۲۰۱۱: اتحادیه عرب طرحی برای توافق ارائه کرد مبنی بر توقف خشونت، آزادی بازداشت‌شدگان و خروج ارتش از شهرها؛ و البته هیچ یک از بندهای مذکور محقق نشد. در هفته‌های بعد، اتحادیه عرب عضویت سوریه را به حالت تعلیق درآورد، و تحریم‌های بی‌سابقه‌ای را علیه رژیم اسد تصویب کرد.
اوایل سال ۲۰۱۲، دولت سوریه هرگونه راه‌حل عربی را برای حل بحران منتفی دانست و اعلام کرد که مصمم به پایان دادن به آشوب شورشیانی است که اکنون مسلح شده‌اند.
طرح صلح عنان
۱۲آوریل ۲۰۱۲: طرح صلح مشترک سازمان ملل و اتحایه عرب ارائه شد؛ طرحی شش ماده‌ای به پیشنهاد کوفی عنان، مأمور ویژه سازمان ملل متحد در خصوص جنگ داخلی سوریه، برای تشکیل یک دولت وحدت ملی، که البته درعمل چند ساعت بیشتر دوام نیاورد.
۱۴و ۲۱ آوریل ۲۰۱۲، شورای امنیت اعلام کرد که ۳۰ و سپس ۳۰۰ ناظر بین المللی در سوریه مستقر خواهند شد؛ در تاریخ ۱۶ ژوئن، اما رئیس ناظران سازمان ملل گفت این ماموریت به دلیل «افزایش شدت خشونت‌ها» به «تعلیق» درآمده است.
ژنو ۱
ژوئن ۲۰۱۲: در ژنو، هیأتی متشکل از ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه، فرانسه، بریتانیا و برخی از کشورهای منطقه از جمله ترکیه و قطر، در غیاب ایران وعربستان، درخصوص طرحی برای تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه توافق کردند. از طرف‌های درگیر خواسته شد تا با پایان دادن به خشونت‌ها شرایط را برای ایجاد مرحله انتقالی فراهم کنند. آمریکا اعلام کرد این طرح، راه را برای سوریه پسا-اسد باز می‌کند، و روسیه و چین تأکید کردند که سرنوشت سوریه را خود سوری‌ها را باید رقم بزنند. طرح به دلایلی ازجمله عدم تعیین آتش‌بس و ابهام در مورد آینده اسد شکست خورد و هیچگاه محقق نشد.
۱۷اوت ۲۰۱۲: اخضر ابراهیمی جایگزین کوفی عنان شد.
اجلاس جنبش عدم تعهد
۲۶تا ۳۱ اوت ۲۰۱۲: در شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران، ایران تلاش کرد قطعنامه‌ای برای حل مسأله‌ی سوریه تصویب کند، اما به توفیقی دست نیافت و توافقی حاصل نشد.
توافق آمریکا و روسیه در مورد سلاح‌های شیمیایی
۱۴سپتامبر ۲۰۱۳: آمریکا و روسیه در ژنو درخصوص از بین بردن زرادخانه شیمیایی سوریه به توافق رسیدند. مطابق با این طرح، یک هفته به سوریه فرصت داده شده فهرستی از سلاح‌های شیمیایی خود را ارائه دهد. همچنین مقرر شد بازرسان سازمان ملل برای نابودی سلاح‌های شیمیایی سوریه تا ماه نوامبر وارد دمشق شوند.
ژنو ۲
۲۲تا ۳۱ ژانویه ۲۰۱۴: برای اولین بار، دولت سوریه و مخالفان، تحت فشار آمریکا و روسیه، پشت میز مذاکره نشستند؛ این مذاکرات بدون هیچ نتیجه مشخصی به پایان رسید.
۳۱ مه ۲۰۱۴: اخضر ابراهیمی، مأمور سازمان ملل در روند صلح سوریه، کناره‌گیری کرد، و از ماه ژوئیه استفان دی میستورا جایگزین او شد.
آتش‌بس زبدانی
۲۴سپتامبر ۲۰۱۵: پس از جنگ زبدانی، گروه‌های شورشی با دولت سوریه و حزب الله لبنان درمورد آتش‌بسی موقت درمرز لبنان و سوریه به توافق رسیدند؛ این توافق البته داوم نیاورد و پس ازتبادل آتش میان طرفین شکسته شد.
نشست وین
۳۰ اکتبر ۲۰۱۵: یک ماه پس از شروع مداخله‌ی نظامی روسیه در حمایت از رژیم دمشق، ۱۷ کشور، از جمله روسیه، آمریکا، فرانسه و برای اولین بار ایران در وین احتمالات مختلف را برای حل و فصل بحران، در غیاب مقامات سوری، بررسی کردند. علی‌رغم انتشار بیانه‌ای ۹ ماده‌ای، این نشست به دلیل اختلافات عمیق درمورد سرنوشت سیاسی اسد به توافق نهایی منجر نشد.
قطعنامه صلح سازمان ملل متحد
۱۸دسامبر ۲۰۱۵: شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای در خصوص چگونگی انتقال قدرت در سوریه صادر کرد. بر اساس این قطعنامه مقرر شد، یک دولت «معتبر، فراگیر و عاری از هرشکلی از فرقه‌گرایی» طی شش ماه آینده در سوریه تشکیل شود، و انتخاباتی «آزاد وعادلانه» طی ۱۸ ماه آینده با نظارت سازمان ملل متحد در این کشور برگزار گردد.
ژنو ۳
اول تا سوم فوریه ۲۰۱۶: مذاکرات میان دولت اسد و مخالفین، پس از دو روز از آغاز کار رسمی معلق شد.
توافق ترک مخاصمه
۲۷فوریه ۲۰۱۶: به ابتکار واشنگتن و مسکو، توافقی درخصوص ترک مخاصمه حاصل شد که البته شامل گروه‌های افراطی مثل داعش و جبهه نصرت (که از اواخر ژوئیه خود را جبهه فتح شام می‌نامد) نمی‌شد. این توافق به دلیل نقض مکرر طرف‌های متخاصم دوام نیاورد.
مذاکرات غیرمستقیم
۱۴تا ۲۴ مارس ۲۰۱۶: در مذاکره غیرمستقیم میان دولت و مخالفان، تحت نظارت سازمان ملل، در ژنو هیچ پیشرفت ملموسی حاصل نشد.
۱۳آوریل ۲۰۱۶: مذاکرات در ژنو از سرگرفته شد، اما در تاریخ ۱۸ آوریل، مخالفان با بیان بی‌معنا بودن ادامه مذاکرات درحالی که رژیم اسد همچنان مشغول بمباران «غیرنظامیان» است، گفتگوها را به طور «رسمی» تعطیل کردند. در ۲۷ آوریل، دور سوم مذاکرات بدون هیچ پیشرفتی به پایان رسید.
توافق جدید روسیه و آمریکا
۹سپتامبر ۲۰۱۶: جان کری و سرگئی لاوروف وزرای امور خارجه آمریکا و روسیه به سر طرحی برای آتش‌بس و همچنین آغاز روند صلح در سوریه به توافق رسیدند. این آتش بس ۱۲ سپتامبر، مقارن با عید قربان آغاز و تا شامگاه ۲۱ سپتامبر تمدید شده است، در حالی که گروه‌های متخاصم همدیگر را به نقض آن متهم کرده‌اند.
- مجموعه مقالات و گزارش‌ها در زمانه پیرامون بحران سوریه