وقتی حجاب زن، نشانه غیرت مرد نیست

هفته پیش و در حالی که حواس‌ها همه به تیتر روزنامه یا لثارات درباره بازیگران و هنرمندان شرکت کننده در جشن حافظ بود که مردان را به خاطر پوشش زنانشان دیوث خوانده بود، چالشی در فضای مجازی شکل گرفت که این بار آشکارا مردان در اعتراض به حجاب اجباری در آن مشارکت داشتند. مردانی از گروه‌های سنی مختلف، برای صفحه آزادی‌های یواشکی عکس‌های باحجاب فرستادند، تا مفهرم غیرت مردانه و طنزی را که در حجاب اجباری برای زنان هست، به چالش بکشند.

حجاب اجباری در ایران علاوه بر پشتوانه مذهبی‌اش در میان اقشار متدین و نقش مهمش در تعریف ایدولوژیک جمهوری اسلامی، از یک استدلال سنتی هم برای ترویج خود استفاده می‌کند: «بی‌حجابی زن، از بی‌غیرتی شوهر اوست.» شوهر، پدر و برادر، حاملان ارزشی هستند که در جامه ایران غیرت خوانده می‌شوند. فرهنگ غیرت هم اگرچه تنها اسلامی نیست، اما اسلام آن را به شکل‌های مختلف تبیین می‌کند و کلمه متضاد آن، دیاثت است. با این تعریف، بی‌غیرت همان دیوث است که به گفته امام صادق که رییس مذهب شیعه خوانده می‌شود، «بهشت بر دیوث (کسی که نسبت به زن و دختر و خواهرش و… بی تفاوت است و غیرت ندارد) حرام است.»

در حدیثی منتسب به پیامبر اسلام هم آمده که «هر مردی که زنش خود را آرایش کند و با آن حالت از منزلش بیرون آید، آن مرد دیوث است و اگر کسی چنین مردان بی‌تفاوت در مقابل همسر و (دختران و خواهران‌شان) را دیوث بنامد، گناهی نکرده است.»

بر اساس همین فرهنگ غیرت‌مدار، تبلیغات جمهوری اسلامی برای زنان، همواره مشارکت مردان را برای کنترل حجاب زنان به همراهی طلبیده و علاوه بر تاکید بر نقش کنترل‌گر آنها نسبت به همسران و دختران و خواهران‌شان، آن گروه از مردان را با ایده حجاب اجباری همراهی نمی‌کنند و به اصطلاح غیرت ندارند، از نظر مردانگی و شرافت زیر سوال برده است.

به پشتوانه این فرهگ سنتی و تبلیغات حکومتی، بسیاری از زنان در ایران نه تنها با خشونت حکومتی در قالب گشت‌های ارشاد، محرومیت از ورود به اماکن محتلف، محرومیت از استخدام و اشتغال به دلیل رعایت نکردن حجاب مورد نظر حکومت مواجه بوده‌اند که در سطحی دیگر، مردان هم به عنوان ابزارهای کنترل‌گر حتی با اعمال خشونت به حجاب و پوشش زنان خانواده و حتی همکلاسیان، همسایگان و غریبه‌ها واکنش نشان داده‌اند.

در چنین شرایطی حضور و همراهی مردان در اعتراض به حجاب اجباری در هر بعد و به هر اندازه‌ای به گسترش گفتمان اعتراضی کمک می‌کند.

مردان، چهره‌های اصلی چالش عکس با حجاب

در مقابل دیدگاه‌هایی که معتقد به طبقه بندی در مسایل زنان ایران هستند و استدلال کرده‌اند که مبارزه با حجاب اجباری دغدغه اول و اصلی زنان ایرانی نیست و زنان مسایل مهم‌تری دارند یا موضوع جاب اجباری تنها مساله زنان طبقه متوسط یا بالای جامعه است، اعتراض به حجاب اجباری روز به روز بیشتر به میان اقشار مختلف جامعه کشیده می‌شود و به نظر می‌رسد تعداد مردانی که در کنار زنان به آن اعتراض می‌کنند بیشتر شده است.

پیش از این هم در کمپین آزادی‌های یواشکی، مردانی بودند که با فرستادن عکس‌های خانوادگی یا دو نفره، از برداشته شدن حجاب همسر، مادر یا خواهر خود حمایت کرده بودند، اما این بار آنها خود سوژه اصلی کمپینی هستند که به گفته مسیح علی‌نژاد، بسیار خودجوش و طبیعی، در میان مردان با استقبال روبه‌رو شده است.

هرچند با توجه به ساختار سنتی و مذهبی جامعه ایران، جمعیت زیاد و نفود فرهنگ غیرت نمی‌توان ابعاد این استقبال را به دقت مشخص کرد و به عنوان یک واقعیت آماری از آن سخت گفت، اما شروع یک حرکت اعتراضی از سوی مردان، حتی در ابعاد کوچک می‌تواند به عنوان قدم‌های ابتدایی برای جلب مشارکت آنها مهم باشد.

یکی از مردانی که عکس با حجاب خود را برای این صفحه فرستاده نوشته است: «آنها ۳۸ سال تلاش كردند با امكانات و دستگاه ها و سيستم بزرگ تبليغات تا بگويند حجاب زن نشانه غيرت مردان اطراف اوست. ما سينه به سينه تكثير كنيم كه غيرت يعني اينكه تک تک افراد جامعه به حق انتخاب هم احترام بگذارند. فرهنگِ حق انتخاب را تكثير خودمان بايد در جامعه تبليغ كنيم.»

ارسال عکس‌های مردانی که روی سر خود شال و روسری انداخته‌اند تا به این ترتیب اعلام کنند که حجاب زنان را نشانه غیرت خود نمی‌دانند، در فاصله کوتاهی با استقبال رسانه‌های جهان روبه رو شده و بسیاری از نشریات مهم دنیا از جمله تایم و ایندیپندنت و روزنامه‌های سوئدی و آلمانی و نروژی، اخبار این چالش جدید در صفحه آزادی‌های یواشکی را پوشش داده‌اند و مخاطبان بسیاری در سراسر جهان روی فیلم‌ها و گزارش‌های مربوط به این موضوع کلیک کرده‌اند.