توضیح:

این مقاله ابتدا با تیتر ” انسان باستانی زاگرس‌نشین و افسانه نژاد آریایی” منتشر شده است. آنچنانکه از تیتر اولیه برمی‌آید در مقاله میان تحقیق صورت گرفته توسط یک تیم بین‌المللی به سرپرستی پارین‌ژن‌شناسان دانشگاه ماینتس (آلمان) در باره ژنوم دهقانان در ناحیه زاگرس در عصر سنگ با موضوع مفروض مهاجرت قومی که “آریایی” خوانده می‌شود، ارتباطی دیده شده که در اصل پژوهش مطرح نیست. از این نظر گزارش خبری زمانه به درستی مورد انتقاد عده‌ای از خوانندگان قرار گرفته است.

ضمن پوزش از خوانندگان، در این متن علاوه بر تغییر تیتر، جملاتی نیز که پژوهش را به قضیه “آریایی”ها ربط داده، حذف شده‌اند. بقیه جملات را چندان تغییر ندادیم . به لحاظ تضمین دقت به نظر می‌رسید که لازم بود کل خبر را حذف می‌کردیم. اما ما به خاطر انتقال این توضیح انتقادی از حذف آن خودداری کردیم.

تحریریه زمانه


پژوهش‌های مشترک موزه ملی ایران، موزه تاریخ طبیعی پاریس و دانشگاه ماینس آلمان روی «دی ان ای» باستانی و ایزوتوپ نمونه‌های استخوان انسان از تپه عبدالحسین در شهرستان نورآباد که پیشینه‌اش به عصر نوسنگی می‌رسد و غار وزمه در شهرستان اسلام‌آباد در استان کرمانشاه اطلاعات تازه‌ای درباره تبار، مشخصات ظاهری و نوع تغذیه کشاورزان ایرانی غرب زاگرس به دست داده است. اقوام جنوب آسیا از تبار ایرانی‌ها در عصر نوسنگی‌اند و ایرانی‌ها در آن زمان از نظر ظاهری تفاوت چندانی با امروز نداشتند. ما با افغانستانی‌ها و پاکستانی‌ها از یک تباریم.

یکی از پژوهشگران انسان باستانی زاگرس‌نشین (عکس: دانشگاه ماینس)
یکی از پژوهشگران انسان باستانی زاگرس‌نشین (عکس: دانشگاه ماینس)

در این پژوهش ۳۲ متخصص ژنتیک، باستان‌شناس و باستان جانورشناس از کشورهای ایران، آلمان، فرانسه، انگلستان، سویس، ایرلند و سوئد مشارکت داشته‌اند. فرناز بروشکی از دانشگاه ماینس آلمان، مرجان مشکور از موزه تاریخ طبیعی پاریس، فریدون بیگلری از موزه ملی ایران، کامیار عبدی از دانشگاه کالیفرنیا و حسین داودی از دانشگاه تربیت مدرس‌ در این پژوهش شرکت داشتند.

پژوهشگران پنج نمونه از استخوان‌های به دست آمده در تپه عبدالحسین و غار وزومه را که پیشینه‌شان به ۱۰ هزار سال پیش در عصر نوسنگی می‌رسد بررسی کرده و موفق شده‌اند ژنوم کامل انسان‌هایی که در آن دوران می‌زیستند را استخراج کنند.

استخوان‌های به دست آمده از عصر نوسنگی
استخوان‌های به دست آمده از عصر نوسنگی

دهقانان دامنه زاگرس از کهن‌ترین فرهنگ‌های شناخته‌شده در جهان‌اند. آن‌ها موفق شدند در عصر نوسنگی کشاورزی را ابداع کنند، و به این شکل پایه‌های تمدن را در «هلال حاصلخیز» (هلال خصیب) بنیان گذارند. از پژوهش اخیر معلوم می‌شود که هم‌زمان در غرب آناتولی و اروپا هم عده‌ای از انسان‌ها به کشاورزی روی آورده بودند، بدون آنکه با کشاورزان زاگرس ارتباطی داشته باشند. این دو شاخه از انسان‌ها ۵۰ هزار سال پیش با هم ارتباط ژنتیکی داشتند، اما بعدها این ارتباط و آمیزش از بین می‌رود.

مرجان مشکور از موزه تاریخ طبیعی پاریس می‌گوید: «ممکن است ایرانی‌هایی در آن زمان به طرف غرب کوچ کرده باشند. اما اکثریت آن‌ها، برخلاف آنچه که تاکنون پنداشته می‌شد با غربی‌ها آمیزش نداشتند.»

بررسی بر روی ژنوم استخراج شده نشان می‌دهد که مردمان دارنده آن به سمت شرق مهاجرت کرده‌اند و در دوران نوسنگی با ساکنان مناطقی که امروزه افغانستان و پاکستان خوانده می‌شوند آمیزش داشته‌اند.

ژنوم ساکنان ۱۰ هزار سال پیش در دامنه کوهستان زاگرس بیش از همه اما به زرتشتیان امروزین شباهت دارد. فرناز بروشکی، از دانشگاه ماینس آلمان می‌گوید: «احتمالاً زرتشتی‌ها با مهاجران آمیزش کمتری داشتند و به این ترتیب ژنوم آن‌ها با ژنوم انسان نوسنگی دامنه زاگرس شباهت بیشتری دارد.»

منبع: گزارش علمی دانشگاه ماینس