چند ماه پیش از همسرم پرسیدم که چرا در اینستاگرام عضو نیست؟

این سوال را از روی آن نپرسیدم که همسرم در شبکه‌های اجتماعی دیگر خیلی فعال است. در واقع توییتر او فقط ۸۳ فالوئر دارد. برای این پرسیدم که متوجه شدم فید اینستاگرام من، یک فید عموما زنانه است.

او گفت که نمی‌داند؛ علاقه‌ای به عضویت در اینستاگرام ندارد.

شوخی جدی پرسیدم: «خب پس  دیگران چطور بفهمند که تو چه زندگی فوق‌العاده‌ای داری؟»

منظورم اشاره به این واقعیت بود که اینستاگرام تصویری از اینکه «مردم، ببینید زندگی من چه قدر عالی است» به نمایش می‌گذارد.

خانواده‌ ما یک تصویر کوچک از شکاف‌های جنسیتی در شبکه‌های اشتراک گذاری عکس است. بر اساس آماری که کوم اسکور- شرکتی که ترافیک اینترنتی را اندازه می‌گیرد- منتشر کرده. بنا بر این آمار، ۴۲ درصد کاربران ۱۰۸ میلیونی اینستاگرام مرد هستند در حالی که ۵۸ درصد آنها را زنان تشکیل می‌دهند. کوم اسکور می‌گوید که این اختلاف در طول سال گذشته همواره وجود داشته است.

مطمئنا اینستاگرام اجتماعی که متشکل از بیش از نیم میلیارد کاربر است، ابعاد مختلفی دارد و در آن همه چیز هست‌: از تصویر بدنی افراد تا پانک راک؛ اما همان طور که آلیس مارویک، محقق شبکه‌های اجتماعی می‌گوید، این تنوع مانع پیدا کردن تلقی عمومی از اینکه «مردم چطور باید به نطر برسند»، نمی‌شود. عموم کاربران اینستاگرام، از استانداردهای مرسوم زیبایی پیروی می‌کنند و تمرکز بر زیبایی است که زنان را به این سایت جذب کرده است.

همان طوری که تمام کاربران این سایت می‌دانند، اینستاگرام فضایی است برای برندهای فشن، طراحی و زیبایی که اغلب زنان را برای خرید محصولات خود هدف می‌گیرند. این سایت که هدف اصلی‌اش به اشتراک‌گذاری عکس است، این امکان را به کاربر می‌دهد که با فیلترهای گوناگون همه چیز را زیباتر نشان بدهد.

راشل سیمونز، محقق جنسیت که درباره دختران نوجوان می‌نویسد، با اشاره به ابزارهای فیلتر عکس که تصاویر را بی‌عیب نشان می‌دهند می‌گوید: «زنان جوان اینستاگرام را تصرف کرده‌اند چون ایسناگرام به تو این قدرت را می‌دهد که ظاهرت را به همان روشی که لوازم آرایش و سایر محصولات زیبایی انجام می‌دهند، زیبا کنی.»

یکی از این نرم افزارها پرفکت ۳۶۵ است که شعارش این است: «دنیایی از زیبایی حلق کنید.» گفته می‌شود که کیم کارداشیان از این اپ برای به اشتراک گذاشتن عکس با بیش از ۷۲.۷ میلیون فالوئرش استفاده می‌کند. فیس تیونو، مودی فیس، ویساگل لب و … اپ‌های دیگری هستند که با استفاده از آنها می‌شود دندان‌های سپیدتر داشت، چشم‌های قرمز شده را درست کرد، و ابروها را پررنگ‌تر کرد.

البته مردها هم از این اپ‌ها استفاده می‌کنند، اما سیمونس می‌گوید: «دخترها با این فکر بزرگ می‌شوند که ارزش‌شان به ظاهرشان است و باید بر سر ظاهر رقابت کنند. همه می‌خواهند زیباترین دختر اتاق باشند. اینستاگرام فضایی فراهم می‌کند که شما هر روز می‌توانید در این رقابت شرکت کنید. اینترنت فضایی دموکرات خوانده می‌شود و اینستاگرام این فضا را ایجاد کرده که همه در مسابقه ملکه زیبایی شرکت کنند.»

زن جوانی که در کتاب نانسی جو به نام دختران آمریکایی، شبکه‌های اجتماعی و زندگی پنهان نوجوانان با او مصاحبه شده می‌گوید: «جای تعجب نیست که دختران نوجوان زمان و انرژی زیادی برای کسب شهرت و محبوبیت در این سایت صرف کنند و کامنت‌های جذاب بگیرند: چه خوشگل! ناز! فوق‌العاده!»

بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ روی دانش‌آموزان کالج عضو فیس بوک انجام شده، زنان ۲.۰۸ ساعت در روز صرف روابط مجازی می‌کنند در حالی که مردان ۱.۸۱ ساعت در روز را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند.

کارترین نیلدنبرگ، جامعه‌شناس و متخصص اینترنت در دانشگاه تالین، می‌گوید که زنان بیشتر از اینستاگرام استفاده می‌کنند چون معمولا زنان نقش تاریخی عکاسی از حانواده را به عهده داشته‌اند:‌ «به نظرم عکس‌های حانوادگی بخشی از همین عکاسی فوری است. آنچه ما در اینستاگرام می‌بینیم، به همین جریان تعلق دارد. از این لحاظ اینستاگرام بخشی از سنت است در قالبی مدرن که تاریخش به قرن ۱۹ بر می‌گردد؛ زمانی که زنان طبقه بالا از اعضای حانواده و دوستان خود عکس می گرفتند و آلبوم درست می‌کردند و نقاشی و طراحی و بریده‌های عکس را در‌ آن میگذاشتند .»

روسیلنا، ۲۲ ساله، دانشجو، می‌گوید که تجربه او این است که تعداد زنان در اینستاگرام بیشتر است اما آن مردان هم به اندازه زنان آنجا فعال هستند. در واقع، آنها برای تقویت زیبایی زنان آنجا هستند. مردها بیشتر پست زنانی را که به نظرشان جذاب می‌رسند  لایک می‌کنند.

به خاطر این تفاوت جنسیتی در اینستاگرام، یعنی تمایل به مورد توجه قرار گرفتن به خاطر زیبایی خود یا کارهایی که شخص انجام می‌دهد، بسیاری از زنان زمان و انرژی زیادی صرف گرفتن بهترین عکس‌ها می‌کنند، این موضوع  در ویدئویی به نام «شوهر اینستاگرامی» به نمایش درآمده؛ ویدئویی که  ۵.۵ میلیون بار دیده شده است. این ویدئو زنی را نشان می‌دهد که شوهرش را سرزنش می‌کند چون قهوه‌اش را پیش از آنکه او موفق به گرفتن عکسی از آن شود می‌خورد: «نه نمی‌تونی این کار را بکنی. ما باید به همه نشان دهیم که چقدر از زندگی‌مان با هم لذت می‌بریم.»

اینجاست که اینستاگرام از قلمرو حسادت و غبطه خوردن وارد دنیای «کمال پر دردسر» می‌شود. اصطلاح کمال پردردسر را محققان دانشگاه دوک در سال ۲۰۰۳ برای توصیف تلاش زنان برای احساس زیبایی، متناسب بودن و محبوب بودن و کامل بودن، بدون برداشتن گامی موثر به کار بردند. در واقع، داشتن یک حساب غبطه انگیز اینستاگرامی با عکس‌هایی از یک نعطیلات فوق‌العاده که در آن خورشید بر شما می‌تابد، یا سلفی‌های بی عیب و نقصی که بهترین بعد وجودتان را نشان می‌دهد، نیاز به کار زیادی دارد: گرفتن عکس‌های فراوان با دوربین از زاویه‌های مختلف  و بعد استفاده از فیلتر مناسب.

شاید خیلی از مردها فشاری را که بابت این تلاش باید تحمل کنند، بی‌فایده می‌دانند. سیمون ایزاکس، ۳۵ ساله و از بنیانگذاران سایت «پدر بودن» که اکانت اینستاگرام ندارد می‌گوید: «حتما مردها و پدرهای زیادی در اینستاگرام هستند اما برای شخص من، تلاش برای به نمایش گذاشتن این نوع کمال در زندگی دلهره آور است.»

ویدئوی شوهر اینستاگرامی را اینجا ببینید:

منبع: آتلانتیک