بافت تاریخی سمنان با مساحتی حدود ۱۸ هکتار شامل خانه‌ها و حمام‌های قدیمی بوده. این بافت تاریخی در طی فقط سه سال کاملاً تخریب شده است.

۱۸ هکتار از بافت تاریخی سمنان با خاک یکسان شد
۱۸ هکتار از بافت تاریخی سمنان با خاک یکسان شد

حسین خواجه بیدختی، مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر اعلام کرده که از بافت تاریخی سمنان چیزی باقی نمانده و او حالا وارث چندین هکتار زمین بایر شده است.

محمد حسین بحرالعلومی که معمار است، در آذر ۹۲ به سمت مدیرکلی میراث فرهنگی استان سمنان منصوب شد. او پیش از این مديريت ميراث فرهنگی استان فارس، مديركل حفظ و احيای بناها و محوطه‌های سازمان میراث فرهنگی را به عهده داشت. انتظار می‌رفت که تحت مدیریت او بافت تاریخی سمنان حفظ شود.

هیچ‌یک از بناها در بافت تاریخی سمنان به طور منفرد در فهرست میراث ملی ثبت نشده است. این بناها در یک بافت تاریخی تجمیع و یک شماره ثبت گرفته‌اند. در سال‌های گذشته در اثر بی‌توجهی مسئولان این بافت تاریخی با خاک یکسان شده و حالا زمینه برای ساخت و ساز سودآور مسکن در این منطقه فراهم آمده است.

تخریب بافت تاریخی سمنان با تخریب آب‌انبار «محمد خانی» خبرساز شد. در دی ۹۳ آرزو گلکار، سرپرست اداره میراث فرهنگی استان سمنان به رسانه‌های داخلی اعلام کرد که عده‌ای از افراد ناشناس با لودر آب‌انبار محمدخانی در محله «شترخان» سمنان را تخریب کرده‌اند. این آب‌انبار از بناهای دوره قاجار بود و مخزن آن به شکل پلکانی ساخته شده بود.

 تخریب آب‌انبار «محمد خانی»
تخریب آب‌انبار «محمد خانی»

قرار بود جلسه‌ای با حضور استاندار وقت سمنان برای جلوگیری از تخریب بافت تاریخی این شهر برگزار شود، اما این جلسه برگزار نشد. کمیته‌ای به طور اضطراری تشکیل شد که ابعاد تخریب بافت تاریخی سمنان را بررسی کند، اما کار این کمیته هم به نتیجه نرسید. اداره میراث فرهنگی استان سمنان، شهرداری این شهر را مسئول تخریب‌ها می‌دانست، شهرداری هم مسئولیت را متوجه سوءمدیریت محمد حسین بحرالعلومی، مدیرکل میراث فرهنگی سمنان می‌کرد. در میان این گیرودارها محله تاریخی کهندژ هم پاتوق معتادان شده بود.

اختلاف بین شهرداری‌ و سازمان میراث فرهنگی در شهرهای تاریخی ایران تازگی ندارد. دلیل این اختلاف هر چه باشد، حاصل آن از قبل معلوم است: زمین‌های بایر آماده ساخت و ساز به جای خانه‌های تاریخی که برای نگهداری و بازسازی آن‌ها به بودجه زیادی نیاز است.

حسین خواجه بیدختی، مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان به خبرگزاری مهر گفته است: «ما اکنون وارث زمین‌های رها شده و محوطه‌های پاک شده از خانه‌های قدیمی در بافت تاریخی سمنان هستیم. پیش از این به اسم احیا، بناهای قدیمی را تخریب و بازسازی کرده‌اند. درست است که تخریبش کار درستی نبوده اما اکنون رها کردن آن زمین‌ها هم درست نیست. چون جمعیت مهاجرت‌کرده و بزه زیاد می‌شود. بنابراین باید فکری کرد.»

در برخی روایات آمده است که شهر سمنان دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند بنا گذاشته شده است. در آن زمان شهر را به نام «سمینا» می‌خواندند که به تدریج به «سمنان» تغییر کرده است. روایت دیگری می‌گوید که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه‌ مه ‌نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمی‌کند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر کرده. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط می‌شود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.

در همین زمینه:

اختلاف سازمان میراث فرهنگی با سازمان برنامه بر سر واگذاری بناهای تاریخی

برنامه «راهیان نور» محوطه تاریخی شوش را به خطر انداخت

دولت بناهای تاریخی ایران را به مزایده گذاشت

تهدید و تخریب ۳۰۵ منطقه باستانی برای طرح رهبر جمهوری اسلامی