چه خوش‌‌مان بیاید چه نه؛ حمایت مالی (Sponsorship) امروزه حوزه‌های سرگرمی، فعالیت‌های فرهنگی، سازمان‌های غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و سیاست و سیاست‌مداران را هم شامل می‌شود. اگر شما یک تبهکارید و دنبال لاپوشانی کار خود و کسب سود بیشتر، بهترین جا برایتان شرط‌بندی در ورزش است. جایی که بازاری فراخ، جهانی و بی‌نظارت دارد و هویت‌تان در آن تقریبا هیچ‌وقت فاش نمی‌شود.
اولین گراند اسلم سال ۲۰۱۶ در ملبورن استرالیا از ۱۸ ژانویه آغاز شده و تا ۳۱ این ماه ادامه دارد. مبلغ جایزه‌های امسال با رشدی چهار میلیون دلاری به ۴۴ میلیون دلار رسیده و سهم قهرمان تک‌نفره ۳.۸ میلیون دلار است. اما در همان روز اول مسابقات چند خبر پشت پرده و انتشار دو گزارش از سرویس جهانی بی‌بی‌سی و وبسایت بازفید مجددا بحث فساد در این ورزش را زنده کرد. ورزشی که سال به سال بیشتر تبدیل به کالایی لوکس می‌شود و بلیط‌های آن هر سال گران‌تر از سال قبل.
تبلیغات شرکت شرط‌بندی انگلیسی ویلیام هیل (William Hill) در سه نقطه اصلی محل برگزاری بازی‌ها، حساسیت تازه به این موضوع را بر انگیخت؛ البته در گزارش‌های منتشره هنوز اتهامی متوجه این شرکت نشده است.
میدان‌های نوین تبانی
شبکه جهانی بی‌بی‌سی و بازفید در دوشنبه ۱۸ژانویه ادعا کردند که تبانی در بازی‌های تنیس در سطح بالایی انجام می‌شود و تنها مربوط به بازیکنان گمنام نیست. هشت بازیکن از ۱۶ بازیکنی که در سال‌های گذشته تحت نظارت واحد حقانیت تنیس (Tennis Integrity Unit) بوده‌اند، در تورنمنت امسال حضور دارند.
شرکت ویلیام هیل در اکتبر گذشته به عنوان شریک رسمی شرط‌بندی این مسابقات انتخاب شد. در آن زمان تام واترهاوس مدیرعامل حوزه استرالیا اعلام کرد که این شرکت قصد دارد برای اولین بار میزان خدمات خود را به انواع شرط‌بندی در حین بازی گسترش دهد. (شرط‌بندی نتیجه نهایی سنتی‌ترین شکل شرط‌بندی است و امروزه انواع شرط‌بندی رایج است. مثلا در یک مسابقه فوتبال گاهی تا ۶۰ انتخاب برای شرط‌بندی وجود دارد. از پیش‌بینی نتیجه بازی با احتمالات مختلف تا اولین زننده گل، نتیجه نیمه و …)
در همان زمان سناتور استرالیایی نیک زنوفن به این خبر واکنش تندی نشان داد و گفت که اوپن استرالیا باید این اقدام بی‌پپشینه را بلافاصله قطع کند زیرا ورزش جایی برای حضور خانواده‌هاست و یک شرکت شرط‌بندی نباید حامی و شریک این مسابقات باشد. او گفت که اتهام تبانی در مسابقات بسیار جدی است و این تصمیم به همین‌جا ختم نخواهد داشت و عواقب بیشتری خواهد داشت.
قمار یا ورزش
دکتر چارلز لوینگستون از دانشگاه مونَش که درباره قمار در ورزش تحقیق می‌کند، معتقد است که توسعه و ترفیع ورزش به عنوان ابزاری برای قمار می‌تواندبه فساد بیشتر منجر شود و به تبانی‌کنندگان کمک کند تا فعالیت‌های فاسد خود را از این طریق مخفی کنند: «هرچقدر شرط بندی بیشتر باشد، جایزه هم بزرگ‌تر می‌شود. بازار آنقدر بزرگ می‌شود که می‌توانید فعالیت‌های خلاف خود را مخفی کنید. مشکل تنیس این است که ورزشی تک نفره است و تبانی در آن بسیار ساده است.» او همچنین نسبت به عواقب شرط‌بندی بر روی جوانانی که مخاطب رویدادهای ورزشی هستند هشدار می‌دهد.
چارلز لوینگستون در مقاله‌ای جداگانه می‌نویسدبرخلاف بسیاری از کسب و کارها، شرط بندی مبتنی بر فعالیت واحدهای غیرمتصل برای ایجاد بازاری است که بتوان در آن فعالیت کرد. در فیلم The Big Short سرمایه‌گذاری بی‌وقفه و بی‌رحمانه در بازار مسکن آمریکا منجر به بحران مالی جهانی می‌شود. در انتها اندازه این بازار فعالیت‌هایی که در آن انجام شده را کمتر از آنچه هست نشان می‌دهد. اما زمانی که بازار سقوط می‌کند تمام جهان را با خودش به زیر می‌کشد. خطر ورزش جهانی نیز این است که حباب شرط‌بندی در آن اثر مشابهی دارد.
رشد شرط بندی‌ها
شرط‌بندی در ورزش در سال‌های اخیر رشد خیره‌کننده‌ای داشته است. تنها در استرالیا ۱۶ درصد رشد سالانه بیش از سایر اقلام شرط‌بندی. همچنین رشد تکنولوژی و شبکه‌های تلویزیونی به این مسئله بسیار کمک می‌کند. هرکسی که امسال بیننده پخش مستقیم و آنلاین رایگان مسابقات تنیس باشد متوجه حجم بالای تبلیغات شرط‌بندی خواهد شد.
بنا به مطالعه‌ای که به درخواست فدراسیون بین‌المللی تنیس در سال ۲۰۱۳ انجام شده ۴۵ درصد از ۱۳۷۳۶ بازیکن تنیس حاضر در سطح حرفه‌ای هیچ درامدی از این ورزش ندارد و ۱۰ درصد آنها تنها می‌توانند هزینه‌هایشان را پوشش دهند.
از بین ۸۸۷۴ مرد و ۴۸۶۲ زنی که به این نظرسنجی پاسخ داده‌اند، ۳۸۹۶ مرد و ۲۲۱۲ زن هیچ جایزه‌ای مالی تا به آن روز نبرده‌اند. یافته‌های دیگر این نتایج که توسط دانشگاه کینگزتون انجام شده به نرخ تبدیل ۲۰۱۶ به شرح زیر است:
- نقطه سربه‌سر هزینه مسابقه و درآمد حاصل از آن برای زنان رتبه ۲۵۳ و برای مردان ۳۳۶ است. (یعنی رتبه‌های کمتر درامدشان هزینه‌هایشان را پوشش نمی‌دهد)
- ۱ درصد بازیکنان برتر مرد، ۵۰ نفر اول، ۶۰ درصد بسته ۱۶۰ میلیون دلاری جوایز تنیس را تصاحب می‌کنند.
- در مسابقات زنان، ۵۰ نفر اول ۵۱ درصد سبد ۱۱۹ میلیون دلاری را تصاحب می‌کنند.
- بازیکنانی که در ۵۰ رتبه برتر هستند (مردان و زنان) به‌طور متوسط سالانه نزدیک به یک میلیون دلار درامد دارند.
- بازیکنان بین رتبه‌های ۵۰ تا ۱۰۰ حدود ۲۰۰ هزار دلار در سال در حالی که رتبه‌های ۱۰۱ تا ۲۵۰ به‌طور متوسط حدود ۸۵ هزار دلار درامد دارند.
- بازیکنانی که بین رتبه ۲۵۱ تا ۵۰۰ قرار گرفته‌اند سالانه حدود ۱۶ هزار دلار درآمد دارند.
- متوسط هزینه حضور در مسابقه تنیس در سال ۲۰۱۳ شامل هزینه‌های سفر، غذا، اقامت برای مردان ۳۸ هزار دلار و برای زنان ۴۰ هزار دلار بوده‌است.
چگونگی همدستی‌ها
یکی از بازیکنان تنیس که سال گذشته در چند تورنمنت حضور داشته و امسال مربی است در مصاحبه‌ای اختصاصی درباره برخی جزییات تباتی در تنیس توضیح داده است: «تبانی در این مسابقات شبیه رازی است که همه از آن اطلاع دارند اما درباره‌اش حرف نمی‌زنند.» این بازیکن که نخواسته نامش فاش شود معتقد است سه گروه بزرگ، شرط‌بندی در تنیس را کنترل می‌کنند، آنها تمامی پرداخت‌هایشان را به صورت نقد انجام داده و از هرگونه ارتباط بانکی پرهیز می‌کنند: «هر گروه رابط‌های زیادی دارد که با بازیکنان تماس می‌گیرند.»
«شما می‌دانید چه کسی تبانی می‌کند و چه کسی نه. به عنوان بازیکن می‌دانم چه کسی به عمد می‌بازد یا یک ضربه را در میان بازی به عمد پاسخ می‌دهد یا نمی‌دهد…چه کسی در تلاش است و چه کسی نه. کارمان است. این چیزها مشخص است… من تا چند سال پیش به تبانی در بین بازیکنان بزرگ باور نداشتم تا اینکه از کسی نتیجه دو تورنمنت آینده را شنیدم و دقیقا همان شد که شنیده بودم.»
او در پاسخ به این سوال که چرا به مقامات شکایت نمی‌کنید می‌گوید «ما می‌توانیم با واحد حقانیت تنیس همکاری کنیم اگر بخواهند، اما نکته اینجاست که آنها نمی‌خواهند این جریان متوقف شود. بسیاری از بازیکنان با کمی پرداخت بیشتر به تبانی وسوسه می‌شوند، رتبه ۴۰۰ تنیس به سختی می‌تواند زندگی خارج از تنیس داشته باشد. مقامات هم دقیقا می‌دانند که این کارها را چه کسی می‌کند، اگر می‌خواستند تا به حال جلویش را گرفته بودند.
واحد حقانیت تنیس در این سال‌ها و از جمله همین هفته گذشته بارها وجود تبانی سازمان‌یافته در تنیس را به شدت تکذیب کرده و گفته که هیچ مدارایی با تبانی‌کنندگان نمی‌کند و در صورت ثابت شدن چنین نکته‌ای جریمه مالی و محرومیت مادام‌العمر از مسابقات ورزشی برای ایشان در نظر می‌گیرد.
پرداخت رشوه
نواک جوکوویچ، مرد شماره یک جهان می‌گوید که رشوه ۱۶۰ هزار دلاری برای باختن در یک بازی را در اوایل دوران بازیگری‌اش رد کرده است اما در حال حاضر هیچ سندی برای تبانی بین بازیکنان برتر نمی‌بیند.
اندی ماری، مرد شماره دو جهان می‌گوید هرگز برای تبانی در یک مسابقه با او تماس نگرفته‌اند چرا که در این صورت حتما با مقامات تماس می‌گرفت. با این حال او به تناقض عجیبی اشاره می‌کند. به اعتقاد او اینکه گفته می‌شود بازیکنان هیچ تماسی با تبانی‌کنندگان ندارند نوعی ریاکاری است (شامل پذیرش حمایت مالی توسط شرط‌بندها)، درحالی که پذیرش این حمایت مالی (sponsorship) هیچ تداخلی با منافع ورزش فردی و جمعی ندارد.
کارل هودس استاد مطالعات سازمانی در دانشگاه فناوری سیدنی معتقد است تنها نکته تکان دهنده رسوایی اوپن استرالیا این است که چرا همه متعجب شده‌اند. او معتقد است در شرایطی که فساد گسترده و همه‌گیر شده دستیابی به یک راه‌حل اخلاقی دشوارتر از همیشه شده‌است چرا که در زمانه کنونی، شرکت‌ها روز به روز در زندگی ما دخالت و نفوذ بیشتری می‌کنند: «شکایت از این که شرکت‌ها چرا از ورزش برای دستیابی به اهداف تجاری خود استفاده می‌کنند مثل این است که یک هفته پس از اینکه همسایه ثروتمندتان اسب‌تان را دزدید در اصطبل را ببندید.»
اسپانسرها در انتظار سود
چه خوش‌تان بیاید چه نه اینجا هم کسب و کار در جریان است و ذات موضوع همین است. دیگر تنها صحبت از ورزش نیست. حمایت مالی (Sponsorship) امروزه حوزه‌های سرگرمی، فعالیت‌های فرهنگی، سازمان‌های غیرانتفاعی، دانشگاه‌ها و سیاست و سیاست‌مداران را هم شامل می‌شود. شرکت‌ها پول خود را به میان می‌آورند و طبیعی است که انتظار سود هم داشته باشند.
سایمون کوپر، نویسنده کتاب فوتبال علیه دشمن، در فایننشیال تایمز می‌نویسد امروزه قمار در ورزش کسب و کار بزرگتری از خود ورزش شده است. برآورد می‌شود که اندازه این صنعت شامل بخش قانونی و غیرقانونی چیزی حدود ۷۰۰ میلیارد تا ۱ تریلیون دلار در سال باشد. در مقام مقایسه جالب است بدانیم که درامد تجمعی برترین باشگاه‌های فوتبال اروپایی در سال ۲۰۱۴ کمتر از ۱۶ میلیارد دلار بوده است. گردش مالی در تمامی ورزش‌ها از فوتبال کمتر است. خلاصه آنکه تبانی‌کنندگان پول برای هر کاری دارند.
تبانی‌کنندگان اغلب از چین، ایتالیا و اروپای شرقی هستند. در بین آنها همچنین کسب و کارهای کوچک خانوادگی و باشگاه‌های کوچک فوتبال هم پیدا می‌شود که بر روی نتایج خودشان شرط‌بندی می‌کنند و از این طریق هزینه‌هایشان را پوشش می‌دهند.
ساده‌ترین جا برای تبانی بازیکنانی هستند که یا درامدی ندارند (مانند بسیاری فوتبالیست‌ها در لیگ کشورهای کوچک که حقوق‌شان تازه دیر هم پرداخت می‌شود) یا درامدشان بسیار اندک است (بسیاری از بازیکنان تنیس به سختی هزینه سفر و جابه‌جایی خود به مسابقات را پوشش می‌دهند.)
بهترین سود: شرط بندی در ورزش
اگر شما یک تبهکارید و دنبال لاپوشانی کار خود و کسب سود بیشتر، بهترین جا برای شما شرط‌بندی در ورزش است. جایی که بازاری فراخ، جهانی و بی‌نظارت دارد و هویت‌تان تقریبا هیچ‌وقت فاش نمی‌شود. به سادگی به چند بازیکن یا داور پول می‌دهید یا شاید حتی با حق‌السکوت و خشونت تهدیدشان کنید و پول خود را بر نتیجه دلخواه شرط‌بندی می‌کنید. درحالی که ممکن است به خاطر قاچاق دارو و انسان به زندان افتاده یا کشته شوید، در بازار شرط‌بندی خیالتان راحت است که از این خبرها نیست.
خبرهای تبانی تنیس در هفته گذشته هم عجیب نبود. تنیس ازقضا بسیار برای تبانی مناسب است چرا که رشوه‌دهنده فقط به یک بازیکن باید رشوه دهد. بازیکنان حتی لازم نیست بازی را ببازند: به لطف انواع شرط‌بندی حین بازی، از دست دادن یک ست یا گیم هم کافی است.
او به نقل از کتاب دکلن هیل، «تبانی: فوتبال و جرایم سازمان‌یافته» می‌نویسد که تبانی در مسابقات ورزشی از زمان یونان باستان رایج بوده و امروز با حضور و گسترش اینترنت راحت‌تر از همیشه انجام می‌شود و دیگر نیازی به هزاران اپراتور ندارد.
—————————————————————————————————————-
منابع مورد استفاده این مقاله: