چرا بهداشت توالت یک موضوع زنانه است؟

در حالی که روزانه ۸۰۰ میلیون زن در سراسر دنیا با سیکل ماهانه روبه‌رو هستند، زنی را تصور کنید که برای تعویض پد و شست‌وشوی خود دسترسی به توالتی بهداشتی و امن ندارد. این در حالی است که در بسیاری از فرهنگ‌ها زن حتی نباید راجع به سیکل ماهیانه خود حرف بزند، از آن شکایتی داشته باشد یا درد فیزیکی خود را عنوان کند.

سازمان ملل نوزدهم نوامبر را «روز جهانی توالت» نام‌گذاری کرده است. هدف از انتخاب این روز تاکید بر حق برابر همه انسان‌ها در دسترسی به سرویس بهداشتی است. وب‌سایت رسمی روز جهانی توالت اعلام کرده که هدف دیگر نام‌گذاری این روز، معطوف کردن توجه جهانیان به میلیون‌ها انسانی است که به سرویس بهداشتی یا سرویس بهداشتی تمیز دسترسی ندارند.

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت در سال جاری ۲.۴ بیلیون انسان در شرایط بهداشتی مناسب زندگی نمی‌کنند. سازمان جهانی بهداشت همچنین اعلام کرده است که ۴۰ درصد از مردم دنیا هنوز به سرویس بهداشتی تمیز و حتی سرویس بهداشتی دسترسی ندارند. در این میان بر اساس گزارش این سازمان زنان و کودکان از مهم‌ترین قربانیان سرویس‌های بهداشتی آلوده به شمار می‌آیند.

سال ۲۰۰۱ «سازمان جهانی توالت» با شرکت ۵۳ کشور جهان در سنگاپور تاسیس شد. این سازمان تاکنون اقدام به برگزاری ۱۳ دوره اجلاس بین‌المللی کرده و براثر تلاش‌های همین سازمان روز نوزدهم نوامبر با عنوان روز جهانی توالت شناخته‌ شده است.

دسترسی به توالت بهداشتی یکی از حقوق اولیه بشر است و همه انسان‌ها باید به طور برابر از این حق بهره‌مند شوند. همانطور که تأمین نیازهای مردم مانند امنیت، اقتصاد، اشتغال و… جزء وظیفه ذاتی حاکمیت‌هاست، باید گفت بهداشتی بودن دفع مواد غذایی انسان‌ها نیز از وظایف و مسولیت‌های اولیه دولت‌هاست.

در حال حاضر کشور سنگاپور ازنظر داشتن سرویس‌های بهداشتی مناسب و تمیز در رتبه نخست دنیا و کشور سوئیس در مقام دوم جهان قرار دارد.

زنان، قربانیان توالت‌های آلوده

دسترسی به سرویس بهداشتی یکی از حقوق بشر است. همه انسان‌ها مستحق داشتن توالتی بهداشتی و متناسب با شان انسانی‌شان هستند اما واقعیت این است که زنان قربانیان اولیه توالت‌های آلوده در سراسر دنیا هستند.

از آنجایی که زنان در سال‌های زیادی از عمرشان سیکل ماهانه‌ را تجربه می‌کنند، باید گفت بیشتر از مردان در معرض آلودگی‌های محیطی و عفونت قرار دارند.

زنان حتی در دوران بارداری و زایمان خود نیز بیشتر از مردان در معرض عفونت حاصل از توالت آلوده قرار دارند. گزارش‌ها حاکی از این است که مادران زیادی در سراسر جهان کودکان خود را بر اثر ذات‌الریه و اسهال عفونی از دست داده‌اند. همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که عامل اصلی این دو بیماری دسترسی نداشتن به سرویس بهداشتی بوده است.

از سوی دیگر، مهم‌ترین موضوعی که بهداشت زنان و دختران را به چالش می‌کشد، مواجهه دختران با عادت ماهانه‌شان است. دخترانی که به سن عادت ماهانه‌ رسیده‌اند، باید حق دسترسی به سرویس بهداشتی تمیز و امن داشته باشند؛ جایی که بتوانند در آرامش پد خود را عوض کنند و در امنیت کامل پد استفاده شده را به سطل آشغال بیندازند.

گزارشی در آفریقا نشان می‌دهد که هر دختر آفریقایی، ۱۵۶ روز از روزهای آموزشش در مدرسه را -که معادل با ۲۴ هفته است- به دلیل غیبت در دوران عادت ماهانه‌اش از دست می‌دهد. تحقیق دیگری نشان می‌دهد که دختران در دوران عادت ماهانه‌شان، احساس شرم یا ناامنی می‌کنند و حتی تمایل دارند در خانه بمانند و در مدرسه حاضر نشوند.

در بسیاری از مناطق دنیا، زنان دسترسی به توالت شخصی ندارند و برای این که مکانی مناسب و امن پیدا کنند، ناچارند فاصله زیادی را تا جایی که فکر می‌کنند ایمن هستند، راه بروند. تحقیقات نشان داده است که زنان در تاریکی، برای توالت رفتن بیش‌تر احساس راحتی و امنیت می‌کنند و همین تحقیقات، آمار بالایی از تجاوز به زنان را در تاریکی شب ارائه داده است.

توالت نجات بخش

«سدیا» زنی پاکستانی است که اختلال بینایی دارد و از مدرسه نابینایان فارغ‌التحصیل شده است. او در حال حاضر در خانه خود به کودکان نابینا آموزش می‌دهد و به تازگی پذیرش کالجی را که از قضا مخصوص نابینایان نیست، دریافت کرده است. «سدیا» با همه موفقیت‌هایش، هنوز از این که از افراد سالم خواهش کند تا او را به توالت ببرند یا او را به توالت راهنمایی کنند، احساس شرم می‌کند.

گزارش منتشر شده در وب‌سایت رسمی سازمان جهانی توالت، این نکات را درباره اهمیت ایجاد توالت‌های امن و بهداشتی برای زنان اعلام کرده که نشان می‌دهد وجود چنین توالت‌هایی چه اثری بر زندگی زنان در سراسر دنیا دارد:

–  بر اساس آمار از هر سه زن، یک نفر در مراجعه با سرویس بهداشتی مورد آزار و اذیت، بیماری و تعرض قرار می‌گیرد یا حتی با احساس شرم مواجه می‌شود. این به دلیل این است که توالت‌های عمومی در سراسر جهان محل امنی برای زنان نیستند.

– از میان زنان جهان، ۵۶۵ میلیون نفر از آن‌ها چاره‌ای جز استفاده از توالت عمومی ندارند.

– بهداشت توالت‌ می‌تواند زندگی ۱.۲۵ میلیارد زن را نجات دهد و سلامتی را به آن‌ها بازگرداند.

– زنان و دخترانی که بدون دسترسی به توالت شخصی زندگی می‌کنند، سالانه ۹۷ میلیارد ساعت صرف می‌کنند تا بتوانند مکانی مناسب و امن برای توالت پیدا کنند.

– روزانه دو هزار مادر، فرزند خود را بر اثر ابتلا به اسهال از دست می‌دهند که دلیل آن دسترسی نداشتن به توالت بهداشتی است.

– هر روز بیش از ۸۰۰ میلیون زن درگیر سیکل ماهیانه هستند. مکان بهداشتی و امکانات مناسب می‌تواند شرایط امنی برای زنان در این دوره فراهم کند تا بتوانند به سهولت، در کمال آرامش و متناسب با شان‌شان این دوره را سپری کنند.

– بر اساس تحقیقات انجام شده در کشور اتیوپی، ۵۰ درصد از دختران دانش‌آموز در روزهای اول تا چهارم سیکل ماهانه‌شان در مدرسه حاضر نمی‌شوند.

– تنها ۴۵ درصد از مدارس کشورهای در حال توسعه، امکانات بهداشتی مناسب دارند.

– پروژه‌ای با هدف ارتقای بهداشت مدارس در کشور بنگلادش، باعث شد دختران ۱۱درصد بیشتر به ثبت‌نام در مدارس تمایل نشان دهند.

– پروژه‌ای تحقیقاتی در یک کارخانه در بنگلادش نشان داده است که ۷۳ درصد از زنانی که از باقی‌مانده‌ پارچه‌های کارخانه برای سیکل ماهانه‌شان استفاده می‌کردند، به طور متوسط نمی‌توانستند شش روز از ماه را در محل کار خود باشند. تحقیق دیگری نیز نشان داده است که غیبت کارگران زن باعث کاهش سه درصدی رشد اقتصادی کارخانه می‌شود.

– پروژه‌ای بهداشتی در کشور کنیا نشان داده است با ارتقای سطح بهداشت مدارس، ۵۰ درصد از بیماری‌های اسهالی کاهش یافته است.

توالت در ایران

توالت‌های عمومی ایران به توالت پارک‌ها و مساجد محدود می‌شود که البته بیش‌تر آن‌ها نیز در ساعات مختلف روز بسته و خارج از سرویس‌اند. به همین دلیل هم دست‌فروشان، رانندگان تاکسی و پیک‌های موتوری که بخش زیادی از وقت‌شان را در معابر عمومی می‌گذرانند، ناچارند برای رفع حاجت به سرویس‌های بهداشتی مجتمع‌های خرید یا مساجد پناه ببرند. توالت‌های اکثر مساجد آلوده هستند و حتی بعضی از آن‌ها مایع شست‌وشوی دست و دستمال ندارند. دسترسی به توالت به همین دلایل برای زنان سخت‌تر است.

نسرین جنانی راننده یکی از آژانس‌های بانوان در تهران می‌گوید: «مشکل آلودگی توالت‌ها مختص جاده‌ها و راه‌ها نیست. حتی توالت‌های مراکز خرید بالای شهر تهران به قدری آلوده است که ما زنان ترجیح می‌دهیم دستمال مرطوب و مقدار زیادی دستمال به همراه داشته باشیم تا حتی لازم نباشد دست‌های خود را به در دستشویی یا شلنگ آن بزنیم. بسیاری از دوستان و آشنایانم با استفاده شلنگ‌های دستشویی عمومی به عفونت‌ها و قارچ‌های شدید گرفتار شده‌اند.»

در همین زمینه:

زنان و تاریخ توالت و حمام: چطور تمیز شدیم؟