شرایط انتخابات مجلس در مصر برای بسیاری از رایدهندگان یادآور دوران مبارک است: همان کاندیداها، همان اهداف و غیبت اپوزیسیون. بیدلیل نیست که کسی در مصر به شرکت در رایگیری میلی ندارد. بعضی از کاندیداها نفری ۲۰ یورو برای هر رای پرداخت میکنند.
از صبح یکشنبه ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) انتخابات پارلمانی در مصر شروع شده است. سربازان، ماموران پلیس و نیروهای امنیتی در کلیه حوزههای رایگیری ایستادهاند. حوزههایی که چندان شلوغ نیستند.
چند هزار نفر خود را برای ۵۹۶ کرسی مجلس کاندید کردهاند. از آنجا که به اندازه کافی قاضی ناظر بر روند رایگیری وجود ندارد، انتخابات در چند مرحله انجام میشود. نتیجه نهایی در پایان ماه دسامبر روشن خواهد شد.
۱۶هزار قاضی در سراسر مصر به کار گمارده شدهاند تا بر روند انتخابات در نخستین دور آن نظارت کنند. بیش از ۳۶۰هزار مامور امنیتی، امر حراست از حوزههای رایگیری را بر عهده دارند.
این انتخابات، سومین و آخرین مرحله طرح دولت مصر در سال ۲۰۱۳ برای دستیابی به دمکراسی است. در این سال، عبدالفتاح سیسی، فرمانده وقت ارتش و رئیس جمهور کنونی، محمد مرسی را ساقط کرد. پس از آن تصمیم گرفته شد مقدمات تشکیل یک پارلمان دیگر برای ایجاد ساختارهای جدید سیاسی فراهم شود.
حوزههای خلوت
عبدالفتاح سیسی در سخنرانی تلویزیونی خود در روز شنبه ۱۷ اکتبر از همه مردم خواست در انتخابات مشارکت کنند. اما این انتخابات، همانگونه که پیشبینی میشد، بسیار کند آغاز شده و حوزهها خلوت هستند. دلیل بیعلاقگی مردم به مشارکت در این انتخابات را میتوان در مشکلات اقتصادی و اجتماعی گسترده جست.
امید مردم با گذشت دو سال از روی کار آمدن سیسی و چهار سال پس از انقلاب به ناامیدی مبدل شده است. یک دلیل مهم دیگر هم این است که هیچ رقابتی بین نامزدها وجود ندارد و انتخابات جنبه فرمایشی و فرمالیته دارد.
بیشتر نامزدها آشکارا میگویند تنها برای تشکیل مجلسی آمدهاند که حامی رئیس جمهور باشد و خواستهای او را برآورده سازد. اصلیترین خواست سیسی، تغییر قانون اساسی و بیشتر شدن اختیاراتش است.
چهار سال پس از سقوط حسنی مبارک، مطالبات مردم مصر همچنان بیپاسخ ماندهاند. از عدالت اجتماعی خبری نیست. وضعیت اقتصادی نامناسب است و نرخ بیکاری به ویژه در میان نسل جوان بسیار بالاست. عبدالفتاح سیسی آزادیهای مدنی را به شدت محدود کرده؛ به این بهانه که اولویت اصلی مصر مبارزه با تروریسم است.
رژیم مصر، کلیه گروههای اسلامگرا از جمله اخوانالمسلمین را ممنوعه کرده و تقریبا همه اعضا و کادرهای اخوانالمسلمین در زندان هستند. در میان سلفیها، تنها حزب «النور» باقی مانده که کاندیداهایی نیز برای انتخابات معرفی کرده است. برخی ناظران میگویند ممکن است این حزب که همکاری با رژیم سیسی را به مقاومت در برابر آن ترجیح داده، چند کرسی در مجلس به دست آورد.
انگار انقلاب نشده
در یک محله فقیرنشین و پرجمعیت قاهره، پارچه تبلیغاتی بزرگی تمام عرض کوچه را پوشانده است: «به عشق مصر». در کنار آن پوستر انتخاباتی کاندیدایی که نیمی از صورتاش توسط با پوستر رقیب پوشانده شده است: «زندهباد مصر».
این محله از آن محلههای تیپیک قاهره است که جمعیت انبوهی در کنار هم در فضایی تنگ زندگی میکنند.
بازنشسته مصری محمد حسن با اشاره به پلاکاردهای تبلیغاتی کاندیداها میگوید: «اصلا مهم نیست که کی برنده میشود، همه اینها طرفدار السیسی و فقط به فکر کاسبی خود هستند.» محمدحسن با عصبانیت یادآوری میکند که بسیاری از کاندیداها قبل از انقلاب دستاندرکار سیاست بودند و در حین انقلاب ۲۰۱۱ غیبشان زده بود، دوباره ظاهر شدهاند.
۲۰ یورو برای هر رای
بسیاری از شهروندان مصری مثل محمدحسن فکر میکنند، به همین دلیل کاندیداها برای جذب رای مردم روشهای گوناگونی به کار میبرند. در انتهای خیابان یک دکه فروش گوشت برپا شده و هر کیلو گوشت گاو به بهای سه یورو فروخته میشود در حالی که قیمت معمول آن هفت یورو است. بالای دکه پلاکاردی آویزان است به این مضمون: «از عشق به مصر، وطن ما». بعد از خرید، در کیسه خریدار برگه تبلیغاتی کاندیدا قرار داده میشود.
بعضی از کاندیداها از روش مستقیمتری استفاده میکنند و برای هر رای ۲۰ یورو پرداخت میکنند. این مبلغ البته پس از رایگیری و نشان دادن مدرک پرداخته میشود. میتوان عکس برگه رایگیری را با گوشی همراه برای کاندیدای مربوطه فرستاد.
بسیاری از نامزدها قبلا هم در سیاست بودهاند و چهرههای تازه هم همگی حامیان سیسی هستند. به عبارت ساده، رای دهندگان تنها حق انتخاب بین این وابسته یا آن وابسته رژیم را دارند.