نمایشگاه کتاب فرانکفورت، به عنوان بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب جهان، از ۱۴ تا ۱۸ اکتبر یک بار دیگر صحنه‌ای فراهم می‌آورد برای عرضه کتاب و آشنایی فرهنگ‌‌ها و ناشران و نویسندگان از سراسر جهان. در سال ۲۰۱۵ اندونزی به عنوان مهمان ویژه با ۶۰ نویسنده و شاعر در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور دارد. ایران کتاب‌هایش را در یک غرفه جمعی عرضه می‌کند.
محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان به خبرگزاری مهر گفته است که ظاهراً ناشران ایرانی از شرکت در نمایشگاه کتاب فرانکفورت استقبال کرده‌اند. آموزگار خبر داده است که تاکنون ناشران ۸۰۰ عنوان کتاب برای اتحادیه ناشران و کتابفروشان فرستاده‌اند.
کمیته‌ای تخصصی زیر نظر اتحادیه ناشران و کتابفروشان این آثار را مورد بررسی قرار می‌دهد و از میان این کتاب‌ها ۲۰۰ الی ۳۰۰ عنوان را برای نمایش و عرضه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت انتخاب می‌کند. برای این‌کار ضوابطی تعیین شده است: کتاب‌ها باید به شکل قانونی در ایران منتشر شده باشند، حوزه‌های ادبیات، تاریخ، ایران‌شناسی و هنر و آثاری که در پنج سال گذشته منتشر شده‌اند، در اولویت قرار دارند. از هر ناشر هم حداکثر هفت عنوان کتاب انتخاب می‌شود.
حضور منفعل ایران
به گفته رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان، ایران این‌بار در نمایشگاه کتاب فرانکفورت غرفه مستقل ندارد و تلاش می‌کند از نحوه حضور کشورهایی مانند ترکیه، مالزی و اندونزی در مهم‌ترین نمایشگاه کتاب جهان به لحاظ تجاری و عقد قراردادهای بین‌المللی و بازیابی کتاب بیاموزد و در آینده این آموزه‌ها را به کار گیرد.
نادر قدیانی، رئیس پیشین اتحادیه ناشران و کتابفروشان می‌گوید: «۹۵ درصد پروانه‌های نشر در دست مدیران فرهنگی بخش‌ها یا سازمان‌های دولتی‌ست. آن‌ها را نباید به هیچ‌وجه ناشر حرفه‌ای در نظر گرفت. افراد غیر متخصص زیادی هم به حوزه تألیف و ترجمه وارد شده‌اند که همین موضوع به کاهش شمارگان کتاب در ایران دامن زده است.»
در نمایشگاه کتاب فرانکفورت برخلاف نمایشگاه‌هایی مانند شانگهای، لندن و ابوظبی کتاب خرید و فروش نمی‌شود و فقط حقوق آثار مبادله می‌شود. در ایران اما ناشران بیشتر به عرضه و فروش کتاب علاقه دارند.
نادر قدیانی می‌گوید: «مطمئناً تا زمانی که فروشگاه‌های استاندارد کتاب به تعداد کافی در کشور وجود نداشته باشد، وجه فروشگاهی نمایشگاه‌های کتاب همچنان پررنگ خواهد بود ولی هرگز از بین نخواهد رفت.»
اکنون این پرسش در میان می‌آید که اگر هدف ایران از شرکت در نمایشگاه کتاب فرانکفورت در سال ۲۰۱۵ تجربه اندوزی‌ست، از حضور اندونزی چه می‌توانیم بیاموزیم؟
حضور پرجلوه اندونزی
اندونزی ۲۳۵ میلیون نفر جمعیت دارد. ۹۵ درصد جمعیت این کشور سواد خواندن و نوشتن دارند و با این‌حال شمارگان کتاب در این کشور نیز مانند ایران اندک است. رمان «لشکر رنگین‌کمان» نوشته آنددره هیراتا با تیراژ پنج میلیون نسخه، پرفروش‌ترین کتابی‌ست که تاکنون در اندونزی فروش رفته است. علاوه بر نویسنده این کتاب، ۵۹ نویسنده و شاعر دیگر از این کشور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور دارند.
۱۷۰۰ جزیره تخیل؛ ادبیات معاصر اندونزی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
شعر و شعرخوانی همراه با حرکات موزون در اندونزی رونق و خواهان دارد. برتولد دامهویزر، استاد زبان مالایی در دانشگاه بن می‌گوید: «شعر در ادبیات معاصر اندونزی مخاطبان زیادی دارد. در جلسات شعرخوانی معمولاً ده‌ها نفر شرکت می‌کنند. راز این محبوبیت هم در سویه سرگرم‌کننده و نمایشی شعرخوانی نهفته است. شاعران با لحنی حماسی اشعارشان را اجرا می‌کنند و شعرخوانی‌ها به تئاتر و پرفورمنس شباهت زیادی دارد. گاهی این شعرخوانی‌ها با موسیقی هم همراه می‌شود که بر ارزش نمایشی آن و محبوبیتش در بین مردم می‌افزاید.»
علاقه به شعر تنها وجه مشترک فرهنگی ایران و اندونزی نیست. ناشران اندونزی هم بیش و کم به ناشران ایرانی شباهت دارند: ناشران متعدد کوچک سهم زیادی از بازار کتاب دارند. در اندونزی ۱۴۰۰ ناشر فعالیت می‌کنند، در ایران حدوداً ۸۹۰۰ ناشر.
برتولد دامهویزر، استاد زبان مالایی در دانشگاه بن می‌گوید: «در بین نویسندگان موفق اندونزی، زنان حضور برجسته‌ای دارند. بسیاری از آثار آنان در سال‌های گذشته پرفروش بوده است. آیو اوتمی، معروف‌ترین نویسنده زن اندونزی در حال حاضر است. دوروتیا روزا هرلیانی هم از شهرت خوبی برخوردار است. او شعر می‌گوید و در اشعارش تصویری را که از زن در جامعه اسلامی اندونزی وجود دارد به چالش می‌کشد.»
مهم‌ترین مضمون آثار ادبیات معاصر اندونزی که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت عرضه خواهد شد، بازنگری انتقادی در تاریخ اندونزی، و به چالش کشیدن تابوهای اجتماعی و عرف در یک کشور اسلامی و مخالفت با مجازات اعدام و نمایاندن پیامدهای آزار جنسی و خشونت خانگی است. این نخستین بار است که اندونزی از سایه بیرون می‌آید و در یک صحنه جهانی ادبیات و فرهنگش را به جهانیان معرفی می‌کند.
پنج نویسنده سرشناس اندونزی
[tabby title=”آیو اوتامی”]
رمان «سمان» او با تیراژ ۱۰۰ هزار نسخه از آثار پرفروش و خوش‌اقبال ادبیات معاصر اندونزی‌ست.
اوتامی در این رمان آزادانه و بدون پرده‌پوشی درباره تن‌خواهی شخصیت‌هایش سخن می‌گوید و از شیوه زندگی طبقه حاکم اندونزی انتقاد می‌کند. برخی این اثر را بی‌مایه خوانده‌اند و برخی هم از آن به عنوان یک دستاورد ادبی یاد کرده‌اند.
[tabby title=”دورتیا رزا هرلیانی”]
مهم‌ترین درونمایه اشعار هرلیانی، جسم زن و انتقاد از خشونت خانگی و تجاوز جنسی است. در اشعار او با زنان بسیار قدرتمند با قابلیت‌های اجتماعی آشنا می‌شویم که مردان را وادار به اطاعت از خود می‌کنند. «به من چیزی را هدیه بده که صاحب آن نیستم» یکی از مهم‌ترین مجموعه اشعار اوست. این کتاب در نمایشگاه کتاب فرانکفورت عرضه می‌شود.
[tabby title=”لاکسمی پامونتجاک”]
«همه رنگ‌ها: سرخ» مهم‌ترین رمان اوست. پامونتجاک در این اثر به مجازات اعدام و پیامدهای آن می‌پردازد.
پامونتجاک می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم با ادبیات داستانی بتوان جهان را تغییر داد، اما با یک رمان می‌توان نظر چند نفر را دگرگون کرد.»
[tabby title=”لیلا چدوری”]
او در رمان «بازگشت» به قتل عام کمونیست‌ها در سال ۱۹۶۵ در اندونزی می‌پردازد. او می‌گوید حکومت اندونزی هنوز مسئولیت قتل عام کمونیست‌ها را به عهده نگرفته و در این رویداد تاریخی بازنگری نکرده است.
[tabby title=”لیندا کریستانتی”]
او در آثارش به اسلامگرایی در اندونزی توجه دارد. او در کتاب «ننویس که ما تروریست هستیم» با گروهی از اسلامگرایان اندونزیایی مصاحبه کرده است.
[tabbyending]