محمد عمر فرزاد، از چهره‌های مهم و از پشتیبان‌های ادبی و فرهنگی افغانستان، شاعر، نویسنده، مورخ و پژوهشگر ادبیات فارسی، روز سه‌شنبه، ۱۸ فروردین ۱۳۹۴، در ۷۲ سالگی بر اثر تصادف خیابانی درگذشت. این حادثه زمانی روخ داد که استاد فرزاد در حال رفتن به محل کار خود در مرکز مطبوعات یا چاپ‌خانه شهر مزار شریف بود.
در طول فعالیت خود استاد فرزاد با نام‌های مستعار «خیرانی» و «شادیانی» نوشته و نمونه‌های نوشتاری فارسی سره را به سه نسل فرهنگیان و ادب‌دوستان افغانستان معرفی کرده است. با این که او را به عنوان «استاد سه نسل ادبیات بلخ» می‌شناسند، اما او هیچ کتابی با نام خود منتشر نکرده و مهم‌ترین بخش فعالیت خود را به تربیت و رهنمایی شاعران، نویسندگان و هنرمندان سه نسل اخیر محیط ادبی و فرهنگی بلخ اختصاص داده است.
نسل جوان و ادب‌دوست بلخ از او به عنوان استادی خاکسار و دلسوز یاد می‌کنند. سهراب سامانیان یکی از این جوانان فعال فرهنگی‌ست که از رهنمایی‌ها و جلسه‌های ادبی استاد فرزاد برخوردار بوده است و در سفری فرهنگی به ایران استاد فرزاد را همراهی کرده است. او در گفت‌وگو با رادیو زمانه خصلت‌های معروف استاد فرزاد را توصیف کرد.
سهراب سامانیان گفت نه تنها نوشته‌های ادبی و تاریخی استاد بلکه روزگار ایشان نیز برای ما آموزنده است. او از داستان عشق ناکام استاد فرزاد در دوران جوانی می‌گوید که وقتی موفق نمی‌شود با دختر دوست‌داشته خود ازدواج کند کلا دور ازدواج را خط می‌کشد و تمام زندگی خود را به ادبیات و فرهنگ اختصاص می‌دهد. در بلخ و به خصوص در مزار شریف از این عشق ناکام استاد فرزاد قصه‌ها زیاد است. هر کسی خط و داستانی از آن قصه نقل می‌کند.
با این که از استاد فرزاد فرزندی نمانده اما آن طور که سهراب سامانیان می‌گوید با بسیاری از شاعران و نوسندگان و هنرمندان بلخ مثل فرزند خود غم‌خواری و رهنمایی می‌کرد.
سهراب سامانیان همین‌طور از رهنمایی‌های استاد فرزاد به احمد ظاهر و دیگر هنرمندان نامی افغانستان می‌گوید که در کارنامه آینده آنها نقش مهمی داشته است. به این گفت‌وگو می‌توانید در اینجا گوش دهید:
صالح محمد خلیق، نویسنده، مترجم و رییس اداره اطلاعات و فرهنگ استان بلخ در افغانستان که از دوستان دیرین استاد فرزاد بوده است، در گفت‌وگو با رادیو زمانه از آن گفت که در روز سه‌شنبه در مراسم نمازی که به مناسبت درگذشت این چهره مهم فرهنگی و ادبی در مزار شریف برگزار شد، نامه‌های سوگواری دوستان و مقامات دولتی قرائت شد. از جمله نامه عطا محمد نور، والی استان بلخ گفت که بر اساس آن قرار است یکی از مراکز فرهنگی تعلیمی استان بلخ به نام استاد محمد عمر فرزاد نام‌گذاری شود.
صالح محمد خلیق گفت‌وگوی خود را با خواندن نمونه‌ای از قلم استاد فرزاد شروع می‌کند که در سوگ محمد اسحاق دلگیر، یکی از سخنوران استان بلخ نوشته که به دلیل اندوه بی‌حد ناتمام مانده است. این مقاله «سخنی ناتمام» عنوان دارد.
آقای خلیق همین‌طور از کار ناتمام دیگری یاد می‌کند که استاد فرزاد قرار داشت برای تالیف لغت‌نامه واژه‌های خاص بلخ در «مثنوی معنوی» جلال‌الدین بلخی انجام دهد.
به گفت‌وگو صالح محمد خلیق گوش دهید:
پیکر استاد فرزاد روز سه‌شنبه، ۱۸ فروردین‌ماه، در قبرستان شیخ شادمان در مزار شریف به طور موقت به خاک سپرده شد. اهل قلم استان بلخ و چهره‌های فرهنگی افغانستان منتظرند که مجوز رسمی که از رئیس‌جمهور کشور درخواست کرده‌اند برسد و پیکر استاد فرزاد را به محل وصیت‌کرده او به «روضه مبارک» آرامگاه حضرت علی در زادگاهش مزار شریف انتقال دهند.
استاد فرزاد عضو اتحادیه فرهنگی فارسی‌زبانان «پیوند» بود و به تاجیکستان و ایران سفرهای متعدد داشت و در برنامه‌های ادبی شاعران و نویسندگان کشورهای همسایه فارسی‌زبان شرکت کرده است. او را هم‌چنین از پایه‌گذاران ادبیان مقاومت افغانستان در دوران مبارزه با ارتش روسیه و فرهنگ طالبانی می‌دانند.
فایل کامل گزارش را می‌توانید در اینجا بشنوید:
یادش گرامی باد. کاش تا زنده بود یاد از او میشد
دهوند / 09 April 2015