رویدادهای یک سال گذشته در افغانستان را می‌شود از وحدت ملی تا خروج نیروهای خارجی، از سه نماینده زن در کابینه جدید افغانستان تا شکستن رکورد در تلفات غیرنظامیان، از جنبش نارنجی موسوم به «ضد تقلب» تا «سال خونین برای روزنامه‌نگاران» باز‌شماری کرد.
اما رویدادهای مهم همین جا به پایان نمی‌رسد. کارشناسان محلی و فعالان مدنی افغانستان درباره آن‌چه گذشته است، چه فکر می‌کنند و کدام رویدادها را از مهمترین اتفاق‌هایی می‌دانند که باید برای آینده افغانستان آموزنده قلمداد شوند.
افغانستان همزمان در برابر نیروهای طالبانی و داعشی مقاومت می‌کند و در عین حال باید امنیت شهروندان خود را در راه تجربه استقلال از دولت‌های بزرگ جهانی تأمین کند. در سال گذشته با این که فضای بازتری برای فعالیت‌های اجتماعی و مدنی در داخل کشور به وجود آمد، کاهش امنیت در داخل کشور هم پیدا شد.
چهارشنبه، ۱۸ فوریه، نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما)، گفت که تلفات غیرنظامیان در افغانستان در سال گذشته میلادی ۲۲ درصد افزایش داشته است.
بر اساس این گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۴، سه هزار و ۶۹۹ غیرنظامی کشته و شش هزار و ۸۴۹ نفر زخمی شده‌اند که این در مقایسه با سال پیش از آن، ۲۱درصد افزون است.
جامعه مدنی افغانستان آن‌چه در این کشوذ گذشته است را «سال خونین برای روزنامه‌نگاران افغانستان» دانست. مختار وفایی، روزنامه‌نگار محلی که خود در این سال مورد لت و کوب افراد ناشناس در شمال افغانستان قرار گرفت و زخم‌های شدید برداشت، در این‌باره با رادیو زمانه گفت‌وگو کرده است.
مختار وفایی، در کل تحولات یک سال گذشته در افغانستان را منفی ارزیابی می‌کند. او به کشته شدن هشت نفر از روزنامه‌نگاران محلی و زخمی شدن تعداد زیادی اشاره می‌کند و از شرایطی می‌گوید که افغانستان را پس از سوریه و عراق، به خطرناک‌ترین کشور برای روزنامه‌نگاران تبدیل کرده است.
صحبت‌های مختار وفایی را از اینجا بشنوید:
مریم بربری، از روزنامه‌نگاران جوان افغان در کابل اما معتقد است که طول کشیدن جریان انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان باعث افزایش بیکاری و تحت شعاع قرار گرفتن سایر مسائل افغانستان شده است.
خانم بربری همین‌طور به این اشاره می‌کند که رویدادهای پیش آمده در جریان انتخابات، باعث کاهش کمک جامعه جهانی به افغانستان و به حالت تعلیق در آمدن برنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی در داخل کشور شده است.
به این ترتیب شرایط زیست مردم وخیم‌تر شده و مشکلات اجتماعی افزایش یافته‌اند: «متأسفانه مسائل سیاسی در افغانستان دیگر مسائل جامعه را نیز تحت شعاع قرار داده است و مسائل اجتماعی و حتی اقتصادی کشور را از اولویت وزارت‌خانه‌ها و رسانه‌ها خارج کرده است.»
خانم بربری با اشاره به آمارهای غیردولتی سازمان‌های بین‌المللی می‌گوید که افغانستان یکی از بدترین دوره‌های خود را تجربه کرده است و فشارهای اجتماعی و اقتصادی بر سر مردم آوار شده‌اند. او از آن‌چه بر افغانستان رفته است به عنوان «سال انتخابات و انتخابات و انتخابات» یاد می‌کند.
صحبت‌های مریم بربری را از اینجا بشنوید:
یکی از رویدادهایی که در سالی که گذشت رخ داد و به اعتراض بی‌سابقه مردم افغانستان انجامید، تجاوز گروهی به اعضای خانواده‌ای در پغمان بود که معترضان خواهان اعدام متجاوزان شدند. اینکه چرا این موضوع با چنین اعتراض گسترده‌ای از سوی مردم رو به رو شد، موضوع یکی از گزارش‌های تصویری رادیو زمانه بود که در جریان این اعتراض‌ها تهیه شد. این گزارش را می‌توانید در اینجا ببینید:
آگاهی مردم به نقش و سهم خود در پیشرفت و بهبود یافتن اوضاع اجتماعی و سیاسی کشور، یکی از مهمترین پدیده‌های دو دهه گذشته در افغانستان است.
گفته می‌شود همزمان با تحت فشار قرار گرفتن روزنامه‌نگاران، آزادی‌های مدنی که برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به همراه داشته، تأثیر خود را در سیاست‌های آینده افغانستان نیز بروز خواهد داد.
گلچهره یفتلی، از همکاران سازمان «همیاری زنان افغانستان» در هلند و از فعالان حقوق مدنی در گفت‌گو با رادیو زمانه از دست‌آوردهای زنان افغانستان در سال گذشته می‌گوید.
خانم یفتلی با این که سال گذشته را در مقایسه با سال‌های حکومت طالبان سالی موفق ارزیابی می‌کند، اما از ادامه فرهنگ مرد‌سالاری می‌گویدو او البته از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر فعالان مدنی افغانستان که دست‌آوردهای چشمگیر داشته‌اند نیز صحبت می‌کند.
صحبت‌های گلچهره یفتلی را از اینجا بشنوید:
یکی از دیگر مهمترین رویداد سال گذشته در افغانستان به امضا رسیدن پیمان‌نامه امنیتی بین آمریکا، ناتو و افغانستان است. در این پیمان‌نامه، آمریکا و ناتو تعهد می‌دهند که حریم زندگی شهروندان افغانستانی را محترم بشمرند و از ورود به اماکن مقدس و مساجد خودداری کنند. در مقابل دولت افغانستان نیز متعهد شده است که مصونیت قضایی آنان را برقرار کند. این پیمان‌نامه تا سال ۲۰۲۴ اعتبار خواهد داشت و بر اساس آن آمریکا و ناتو متعهد شده‌اند در مورد تعرض کشورهای بیگانه به خاک افغانستان، در کنار ارتش افغانستان بمانند و از مرزهای آن دفاع کند.
غفران بدخشانی، پژوهشگر افغان در هلند، ضمن اشاره به این پیمان‌نامه به قرارهای سیاسی و اقتصادی بین دولت‌های چین و افغانستان اشاره می‌کند که درگیری و اعتراض‌های مردم محلی را به همراه داشته است.
بدخشانی همین‌طور از حضور مردم عادی در فعالیت‌های مدنی و افزایش این قبیل فعالیت‌ها می‌گوید: «در عرصه اجتماعی حضور گسترده و میلیونی مردم در جاده‌های کابل، در جاده‌های هرات، در جاده‌های بدخشان، در بلخ، در تخار و دیگر جای‌های افغانستان و سهم آن‌ها در جریان انتخابات و همین که تا توانستند تلاش کردند صدای خود را به گوش جهانیان برسانند و از حق ربوده شده خود بگویند، شاید از مهمترین رویدادهای سال گذشته در افغانستان بودند.»
صحبت‌های غفران بدخشانی را از اینجا بشنوید:
یکی از چالش‌های اصلی سال گذشته و هم احتمالاً سال آینده برای افغانستان، مبارزه با طلبان است. در حالی که صحبت از مذاکره و صلح با طالبان به میان آمده است، همزمان تعداد قتل و آزار مردم محلی از جانب این گروه در حال افزایش است. نظرهای مردم محلی نیز درباره طالبان یک‌دست نیست.
در سال گذشته شاهد این بودیم که در داخل کشور گروهی طالبان را برادر خواندند، گروهی قاتل و تروریست. برخی دیگر هم طالبان را دشمن و وارداتی خواندند. اما گروهی هم هستند که طالبان را فرهنگ می‌نامند و معتقد هستند که با این فرهنگ باید از راه بهبود دادن ساختار آموزش و عمومی کردن تحصیل در تمام گوشه و کنار کشور و در دسترس قرار دادن مواد درسی، مبارزه کرد. این گروه معتقدند که با طالبان نمی‌شود تنها با اسلحه جنگید زیرا ریشه آن‌ها در بی سوادی و ناآگاهی و فقر است.
غفران بدخشانی، می‌گوید او بر این باور نیست که حکومت وحدت ملی نشانه وحدت اقوام در داخل کشور باشد. او معتقد است وعده‌هایی که در این راستا به مردم و اقوام مختلف داده شده ست تا به حال عملی نشده و معلوم نیست که بعد از این نیز عملی گردد. او می‌گوید که مردم افغانستان و اقوام مختلف آن در جنگ علیه طالبان نتوانسته‌اند متحدانه عمل کنند.
ادامه صحبت‌های غفران بدخشانی را از اینجا بشنوید:
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که بحث صلح با طالبان در افغانستان برای چندمین بار رو گرفته است.
بسیاری بر این باورند که مبارزه با طالبان در داخل کشور ناموفق بوده و با خروج نیروهای خارجی و کاهش کمک‌های جامعه جهانی، ارتش تازه تأسیس افغانستان و حکومت، با اجبار و اصرار آمریکا به وحدت رسیده و افغانستان، راهی جز سازش با طالبان ندارد.
خبرگزاری رویترز به تازگی از قول یک مقام ارشد نظامی پاکستان که نامش فاش نشده است گفته که راحیل شریف، رئیس ستاد ارتش این کشور در دیدار این هفته خود با اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، به او گفته است که طالبان حاضر به شروع مذاکرات از آغاز ماه مارس است.
اگر این موضوع حقیقت داشته باشد می‌شود چنین برداشت کرد که صلح با طالبان نشان شکست مبارزه با این گروه و سازش با ظلم و اندیشه طالبانی در منطقه خواهد بود.
گفته شده است که دولت چین حاضر است در این زمینه نقش میانجی ایفا کند، اما مردم افغانستان از قرارهایی که دولت این کشور تا به حال با دولت چین گذاشته است، سودی ندیده‌اند. آن‌ها به دولت چین خوشبین نیستند و اعتراض‌های خود را نیز تا به حال به شکل‌های مختلف بیان کرده‌اند.