لایحه بودجه ۹۴؛ باج دولت به نظامیان و نهادهای مذهبی

جداول منتشر شده لایحه بودجه سال ۹۴ نشان می‌دهد که اعتبار نهادهای نظامی نزدیک به ۳۲ درصد افزایش یافته و بیشترین میزان این افزایش هم به سپاه پاسداران تعلق دارد.

تنها چند روز پس از سخنان پرکنایه حسن روحانی خطاب به سپاه پاسداران، دومین لایحه بودجه دولت او با افزایش سهم نهادهای مذهبی و نظامی از درآمدهای دولت به مجلس فرستاده شد. لایحه بودجه سال آینده ایران در شرایطی به دست نمایندگان رسیده است که رئیس‌جمهوری ایران و همراهان او در یک‌سال گذشته بارها بر عزم و اراده دولت برای مقابله با خانه‌های تاریک اقتصاد و کاهش سهم نظامیان در اقتصاد تاکید کرده‌اند.

برخلاف همه ادعاهای دولت، لایحه بودجه سال آینده ایران پر ابهام و متناقض است. در شرایطی که دولت سهم بخش آموزش عالی در اعتبارها را نزدیک به هشت درصد افزایش داده، اعتبار نهادهای نظامی و مذهبی رشد چشمگیری داشته است. آن‌هم در شرایطی که روند کاهشی قیمت نفت همچنان ادامه دارد و میزان صادرات نفت ایران نیز در سقف یک میلیون بشکه در روز ثابت خواهد ماند.

جداول منتشر شده لایحه بودجه سال ۹۴ نشان می‌دهد که اعتبار نهادهای نظامی نزدیک به ۳۲ درصد افزایش یافته است و بیشترین میزان افزایش بودجه در میان نهادهای نظامی هم به سپاه پاسداران تعلق دارد. اگرچه دولت و سپاه مدعی کاهش ۱۰ هزار میلیارد تومانی اعتبار قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا شده‌اند، اما اعتبار اختصاص یافته به این قرارگاه باید از محل پروژه‌های واگذار شده از طرف دولت تامین شود. به بیان دیگر، دولت پیشاپیش تعهد کرده است که ۱۰ هزار میلیارد از پروژه‌های اقتصادی و عمرانی را به این نهاد واگذار کند. در جدول شماره یک بودجه نهادهای نظامی مشخص شده است. (ارقام به میلیون ریال است.)

نام دستگاه	بودجه ۹۳	پیشنهادی ۹۴
ستاد مشترک سپاه پاسداران	۱۱۵.۶۸۹.۴۴۵	۱۷۴.۲۷۹.۲۷۳
بسیج مستضعفین	۸.۵۲۲.۵۰۰	۸.۸۵۹۱۳۸
ستاد مشترک ارتش	۵۲.۲۸۵.۵۸۴	۵۳.۱۰۹.۰۶۵
وزارت دفاع	۲۰.۹۷۹.۳۲۰	۲۶.۶۴۶.۲۶۶
وزارت اطلاعات	۱۳.۶۷۴.۲۷۰	۱۸.۵۲۵.۵۴۶
نیروی انتظامی	۴۴.۷۷۵.۲۲۱
ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح	۱۴.۶۹۹.۴۲۳	۱۸.۷۷۰.۴۲۸

در ردیف اعتبارهای تعیین شده برآوردشده برای سپاه پاسداران، اعتبار قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء صد در صد افزایش یافته است. همچنین اعتبار طرح توسعه کوثر نیز با افزایش ۵۰ درصدی همراه بوده است. اعتبار طرح ولایت هم ۴۰ درصد افزایش داشته، اعتبار طرح نسیم رحمت دو برابر شده است و اعتبار نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران هم ۲.۳ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در جدول شماره دو اعتبار برآورد شده برای طرح‌های سپاه آمده است.

عنوان طرح	اعتبار ۹۳	اعتبار ۹۴
قرارگاه خاتم الانبیاء	۵۰.۰۰۰.۰۰۰	۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰
طرح‌های توسعه کوثر	۹.۱۴۰.۰۰۰	۱۴.۰۰۰.۰۰۰
طرح ولایت	۲.۰۰۰.۰۰۰	۲.۸۰۰.۰۰۰
طرح نور ربیع	۴۴۹.۱۷۲	۴۶۲.۱۹۸
طرح شمیم	۲۰۰.۰۰۰	۲۰۰.۰۰۰
طرح شهید رودکی	۴۱۰.۰۰۰	۴۱۰.۰۰۰
طرح شهید کاظمی	۱۸۰.۰۰۰	۳۵۰.۰۰۰
طرح نسیم رحمت	۱۰۰.۰۰۰	۲۰۰.۰۰۰
نمایندگی ولی‌فقیه	۱۵۶.۹۳۵	۳۵۴.۲۹۵

از مجموع اعتبار پیش‌بینی شده برای نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران چهار میلیارد و ۸۵۴ میلیون تومان به تربیت، توانمندسازی و اعزام مبلغان مذهبی و عقیدتی اختصاص یافته است. دو میلیارد و ۶۵۲ میلیون تومان اعتبار به منظور اعزام ۲۲۰۰مبلغ مذهبی و یک میلیارد و ۹۵۲میلیون تومان هم به منظور آموزش ۱۵۰۰ روحانی در نظر گرفته شده است. همچنین ۶۰۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان اعتبار هم به توانمندسازی طلاب رزمی و تبلیغی اختصاص یافته است. این در حالی است که برای سازمان تبلیغات اسلامی، موسسه پژوهشی و آموزشی امام خمینی ، حوزه علمیه و شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی هم اعتبارهای ویژه‌ای به منظور اعزام مبلغان مذهبی در نظر گرفته شده است.

*برای دیدن سهم دقیق‌تر نهادهای مذهبی و امور مذهبی در لایحه پیشنهادی دولت، جدول سمت چپ را بنگرید. (ارقام به میلیارد تومان)

همچنین دولت در مجموع ۱۲۵ میلیارد و ۵۹۸ میلیون تومان اعتبار به اردوی راهیان نور اختصاص داده است. ۱۱۰ میلیارد و ۵۸۷ میلیون تومان از این اعتبار در اختیار بسیج مستضعفین و ۱۵ میلیارد تومان آن هم در اختیار دفتر عقیدتی و سیاسی ستاد فرماندهی کل قوا قرار دارد. علاوه بر بودجه ۸۸۵ میلیارد تومانی بسیج، ۸۷۰۰ میلیارد تومان از اعتبار پیش‌بینی شده وزارت دفاع به عنوان کمک به صندوق ذخیره بسیجیان اختصاص یافته و پنج میلیارد تومان از اعتبار وزارت علوم نیز به عنوان سهم کانون فرهنگی بسیج اساتید در نظر گرفته شده است. نیروی انتظامی نیز موظف شده است که ۲۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان از اعتبار خود را برای «به‌کارگیری نیروی بسیج» هزینه کند. ۱۴۳ میلیارد و ۳۳۸ میلیون تومان از اعتبار پیش‌بینی شده بسیج هم برای کمک به پایگاه‌ها و حوزه‌های مقاومت هزینه خواهد شد.

به نام فرهنگ و به کام نهادهای مذهبی

مجموع اعتبار منظور شده برای فصل فرهنگ، هنر، رسانه‌های جمعی و گردشگری ۴۹۹۹ میلیارد تومان برآورد شده است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزایش اعتبار این فصل را ۳۴ درصد اعلام کرده است. نگاهی به نحوه توزیع ردیف‌های اعتباری این فصل هم نشان می‌دهد که نزدیک به یک چهارم از بودجه فرهنگی کشور را نهادهای مذهبی می‌بلعند. (در جدول شماره سه ردیف‌های اعتباری مرتبط با فعالیت‌های مذهبی در فصل فرهنگی بودجه نشان داده شده است. ارقام به میلیون تومان است.)

عنوان	اعتبار	عنوان	اعتبار
مسابقات قرآنی و دینی	۱۲.۱۰۶	ترویج و تشویق قرآن‌آموزی	۱۵.۵۶۷
حمایت از نشر معارف قرآنی	۷.۷۱۷	توسعه فعالیت قرآنی	۳.۶۱۰
فعالیت تبلیغ و ترویج قرآن	۱۴.۰۰۰	حمایت ازمدارس و طلاب علوم حوزوی	۴۲۱.۶۸۶
جذب، آموزش و اعزام مبلغ	۱۱.۵۹۹	حمایت و هدایت فعالیت‌های فرهنگی و دینی	۴۴۴.۴۱۶
نظارت و اداره اماکن مذهبی	۱۳.۴۵۵	کاروان راهیان نور	۱۷.۰۱۰

باج‌دهی روحانی

همان‌گونه که در جدول شماره چهار مشاهده می‌شود، بودجه نهادهای مذهبی و یا نهادهای وابسته به نهادهای مذهبی افزایش یافته است. در همین حال بودجه نهادهای دیگری همچون صدا و سیما و بنیاد شهید هم افزایش چشمگیری داشته است. اعتبار بنیاد شهید و امور ایثارگران با یک هزار و ۳۷۵ میلیارد تومان افزایش به ۸۲۳۶ میلیارد تومان رسیده است. دولت برای صداو سیما هم ۱۰۱ میلیارد تومان بیشتر از سال قبل اعتبار در نظر گرفته است.

دولت در شرایطی بودجه نهادهای نظامی و مذهبی را افزایش داده است که به دلیل بحران کاهش قیمت نفت، کسری بودجه و عدم تامین منابع درآمدی پیش‌بینی شده بیش از هر زمان دیگری، اقتصاد ایران را تهدید می‌کند.

اگرچه مقام‌های دولتی و کارشناسان اقتصادی نزدیک و همسو با دولت، لایحه بودجه سال آینده را واقعی، انقباضی و قابل تحقق می‌دانند اما نمایندگان مجلس در روزهای گذشته از ضرورت بازنگری در برخی از ارقام لایحه دولت سخن گفته‌اند. غلامرضا تاج‌گردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، افزایش بودجه برخی از نهادها را نگران کننده خوانده است.

همچنین علیرغم تصویب پرداخت مالیات از سوی نهادها و بنیادهای انقلابی و نظامی در مجلس شورای اسلامی، در لایحه پیشنهادی دولت تنها ۷۶ میلیارد تومان درآمد از محل مالیات نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی برآورد شده است که کمتر از یک درصد درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده است.

شاید آن‌گونه که عزت‌الله یوسفیان ملا، نماینده ساری در مجلس شورای اسلامی گفته؛ «ممکن است که دولت از سوی برخی از نهادها برای افزایش بودجه تحت فشار قرار گرفته است.» و یا بدون هیچ فشار بیرونی با توجه به انتخابات مجلس در سال آینده، دولت برای فرار از درگیری با بنیادها و نهادهای اقتصادی- نظامی و مذهبی به اختیار و اراده خود سهم این نهادها در لایحه بودجه را افزایش داده تا در صورت تغییر ارقام آن در مجلس شورای اسلامی، از خود رفع مسئولیت کند.