هشتمین جشنواره فیلم مستند ایران (سینما حقیقت) شامگاه یکشنبه ۱۶ آذر ماه با اعلام برندگانش به کار خود پایان داد. در این جشنواره ۱۰۰ فیلم مستند از فیلمسازان ایران به نمایش درآمد. این فیلم‌ها، هر یک به سهم خود گوشه‌ای از واقعیت‌های اجتماعی ایران زیر سقف سانسور را بیان می‌کردند. «سینما حقیقت»، یک پیروزی کوچک برای سینمای اجتماعی ایران و فرصت تنفسی برای فیلمسازان منتقد که فقط یک هفته ادامه پیدا کرد: از ۹ تا ۱۶ آذر ماه.
«چنارستان» و «آتلاین»؛ فیلم‌های کامیاب
فیلم مستند «چنارستان» ساخته هادی آفریده که در چهار بخش نامزد جایزه شده بود، با به دست آوردن جوایز بهترین نویسنده گفتار متن، بهترین فیلم و بهترین صدابرداری از کامیاب‌ترین فیلم‌های هشتمین دوره جشنواره فیلم مستند ایران بود. در این فیلم با تاریخ خیابان ولیعصر در تهران آشنا می‌شویم. فیلم با افتتاح میدان راه‌آهن آغاز می‌شود و در میدان تجریش هم به پایان می‌رسد. از ۳۰ هزار درخت چنار در خیابان ولیعصر فقط ۸ هزار درخت باقی مانده است. یکی از رویکردهای انتقادی این فیلم، ویرانی سامان زیست‌محیطی بزرگ‌ترین خیابان تهران در طی فقط یک قرن است.
«آتلان» ساخته معین‌الدین کریمی با به دست آوردن جوایز بهترین فیلم مستند بلند، بهترین تصویربرداری، بهترین تدوین و بهترین کارگردانی فیلم مستند بلند از بیشترین توفیق در هشتمین جشنواره فیلم مستند ایران برخوردار شد. این فیلم روایتگر زندگی پرفراز و نشیب یک مرد ترکمن و اسبش است. این فیلم بدون مصاحبه و از دیدگاه یک مربی اسب به نام علی و از منظر اول شخص مفرد روایت می‌شود و ساختاری داستانی دارد.
چند فیلم موفق و پربیینده
«محمدرضا درویشی»، پژوهشگر موسیقی ایران و مجتبی میرتهماسب، سینماگر نام‌آشنا برای فیلم مستند «شش قرن و شش سال» جایزه بهترین پژوهش هشتمین جشنواره «سینما حقیقت» را به دست آوردند.
«شش قرن و شش سال» درباره چگونگی تولید آلبوم «شوق‌نامه» بر اساس آثار منسوب به عبدالقادر مراغی، شاعر، نوازنده و موسیقیدان برجسته ایرانی است که در قرن نهم هجری زندگی می‌کرد و همراه با فارابی و ابوعلی سینا از نظریه‌پردازان موسیقی ایران بود، اما به‌تدریج آثار او فراموش شد.
«شش قرن و شش سال» و فیلم «قاشق» ساخته مجتبی ویسی از پربیننده‌ترین مستندهای جشنواره سینما حقیقت بودند. فیلم قاشق» جایزه بهترین کارگردانی فیلم مستند کوتاه را به دست آورد. این فیلم پانزده دقیقه‌ای درباره کودکانی است که والدینشان آنها را برای تنبیه با قاشق «داغ» می‌کنند.
«عیار مشروطه» (محمود یارمحمدلو)، «چه کسی ما را کشت» (محمدحسین جعفریان)، «جایی برای زندگی» (محسن استادعلی) «بدون بلیت» (صبا قاسمی)، «درخت سخنگو» (علیرضا قاسم‌خان)، «آیدا در آیینه شاملو» (مختار شکری‌پور) و «من می‌خوام شاه بشم» (مهدی گنجی) از دیگر فیلم‌های پرتماشاگر هشتمین دوره جشنواره سینما حقیقت بودند.
چند فیلم متفاوت
مستند «روی زیر زمین» به کارگردانی ماهان خمامی‌پور درباره دو «بی بوی» ایرانی است که در پوشش ورزش تلاش می‌کنند در خیابان‌های تهران « بریک دنس» اجرا کنند. «بی بویینگ» یکی از چهار شاخه اصلی خرده‌فرهنگ «هیپ هاپ» است.
مستند «روی زمین» هرچند در جشنواره سینما حقیقت جایزه‌ای به دست نیاورد و از فیلم‌های پربیینده هم نبود، اما با پرداختن به فرهنگ «هیپ هاپ» و میل و اراده گروهی از جوانان ایرانی برای اجرای «بریک دنس» در خیابان‌ها به عنوان یک فیلم متفاوت، اثری شگفت‌انگیز بود.
در فیلم اثرگذار «مالکیه» ساخته محمد باقر شاهین دختربچه‌ای صحنه کشته شدن خانواده‌اش در روستای مالکیه واقع در شمال سوریه را روایت می‌کند. این فیلم با برخورداری از مایه‌‌‌های ضد جنگ جایزه ویژه هیأت داوران جشنواره سینما حقیقت را به دست آورد.
۱۰ درصد از فیلم‌های هشتمین دوره جشنواره فیلم مستند ایران ساخته زنان بودند. «کافه تهران» به کارگردانی نیلوفر سعیدی که پیش از این در جشنواره فیلم کن هم به نمایش گذاشته شده بود، از شاخص‌ترین فیلم‌های مستندی بود که فیلمسازان زن عرضه کرده بودند. نیلوفر سعیدی در این فیلم تاریخچه فرهنگ «کافه‌نشینی» در تهران به عنوان یکی از نمودهای مدرنیته را روایت می‌کند.
پذیرش انتقاد
محمد مهدی طباطبایی‌نژاد، مدیر جشنواره سینمای مستند ایران در مراسم اختتامیه این جشنواره گفت مهم‌ترین هدف «سینما حقیقت» بازنمایی گوشه‌ای از واقعیت‌های جامعه ایران بوده است. به گفته طباطبایی‌نژاد جامعه می‌بایست آمادگی پذیرش فیلم‌هایی با موضوعات انتقادی را داشته باشد.
حجت‌الله ایوبی، رییس سازمان سینمایی کشور هم گفته است: «جشنواره سینما حقیقت همه مستندسازان را دور هم جمع می‌کند تا ماحصل یک سال تلاش آنها دیده شود و این شروعی دوباره برای سینمای مستند است.»