رضا علامه‌زاده: «انتقادهای نسل جوان‌ را بپذیریم»

در بیست و پنجمین سالگرد کشتار ۶۷، بنیاد «برداشت ۷» نمایش سراسری فیلم مستند «با من از دریا بگو» تازه‌ترین ساخته رضا علامه‌زاده، فیلمساز نام‌آشنا را آغاز کرد. این فیلم را رادیو زمانه ۱۵ نوامبر / ۲۴ آبان در برنامه « گفت‌وگوهای زمانه: زندان و اندیشه» با حضور فیلمساز نمایش می‌دهد.

«با من از دریا بگو» مستندی‌ست بر اساس داستانی از نسیم خاکسار، نویسنده به‌نام ایرانی مقیم هلند و از دوستان نزدیک رضا علامه‌زاده که داستان زنی به نام «رویا»، یکی از زندانیان سیاسی در سال‌های دهه ۱۳۶۰ را با استفاده از انیمیشن‌ به تصویر کشیده است. با رضا علامه‌زاده به مناسبت نمایش مستند «با من از دریا بگو» گفت‌و گویی انجام داده‌ایم:

آقای علامه‌زاده، لطفا از فیلم «با من از دریا بگو» برای ما بگویید: با چه انگیزه‌ای این فیلم را دست گرفتید؟ چه چیزی در این داستان برایتان تازه و جذاب بود؟

به فکر بودم فیلمی در مورد کشتار ۶۷ بسازم. می‌دانید که در این حادثه در یک دوره کوتاه یک‌ ماهه نزدیک به چهار‌ هزار زندانی ‌را کشتند. این خب، به خودی خود موضوع تکان‌دهنده‌ای است و برای یک مستندساز مثل من که به مسائل اجتماعی علاقه دارد، موضوع مهمی است. این فیلم، داستان طراح جوانی‌ست که دستگیر می‌شود و محکومیتش مصادف می‌شود با کشتار ۶۷. او از طریق طرح‌هایی که برای یک دختربچه تخیلی که آرزو دارد دخترش باشد و اسمش را هم گذاشته دریا، ماجراهای زندان را تعریف می‌کند. با این تمهید کمبود صدا و تصویر درباره وقایع کشتار ۶۷ را جبران کردم.

به عنوان مستندسازی که کمتر با انیمیشن کار کرده‌اید، به‌کارگیری انیمیشن در یک فیلم مستند مشکلاتی به همراه داشت؟

کار پیچیده‌ای نبود. چالش اصلی تلفیق تصاویر مستند و گفت‌و‌گوها با تصاویر انیمیشن بود، به شکلی که یک روایت یک‌دست پدید بیاید. این بزرگ‌ترین نگرانی من بود. فکر می‌کنم از این نظر کار موفقی شده.

ظاهراً مخاطب شما در این مستند بیشتر جوانان هستند.

شخصیت‌های این فیلم جوان‌اند: قصه‌گو دختر جوانی‌ست. دختر واقعی دیگری در فیلم است به نام «مینا» که در کودکی به خاطر مادرش در زندان بوده. او هم جوان است. زبان فیلم زبانی‌ست برای جوانان که بتوانند با آنچه که بر نسل ما رفت آشنا شوند. تأکید هم فقط بر کشتار ۶۷ نیست، بلکه «با من از دریا بگو» رویدادهای آغاز انقلاب تا کشتار ۶۷ را بررسی می‌کند. قصه‌گوی ما هم یک شخصیت تخیلی‌ست به نام رویا که این وقایع را برای دخترش تعریف می‌کند و چون رویا هنرمند است به من فرصتی داده که به عنوان هنرمند آن دوران، به انتقادهایی که نسل جوان به من و هم‌نسلانم دارند بپردازم و آن انتقادها را بپذیرم. پس این فیلم فقط درباره زندان نیست. درباره انحراف از اهداف انقلاب و اشتباهات جامعه روشنفکری ایران است.

فیلم‌های شما عمدتاً علیه فراموشی هستند و ستم‌هایی را که انسان‌ها تحمل کرده‌اند یادآوری می‌کنند.

آرزومندم که واقعاً چنین برداشتی از فیلم‌های من بشود. من حقیقتاً سعی خودم را کردم. ما دردهای مشترکمان را زود فراموش می‌کنیم. امیدوارم این فیلم، آن درد مشترک را یادآوری کند. زبان فیلم، سنگین و سیاسی نیست. زبان انتقال تجربه و درد است به یک معنا.

در همین زمینه:

سالگرد کشتار ۶٧؛ آغاز نمایش سراسری مستند «با من از دریا بگو»