۵۳ میلیون شهروند ترکیه، یکشنبه ۱۰ اوت به پای صندوق‌های رای فراخوانده شده‌اند. رقابت میان سه نامزد اسلام‌گرا، سکولار و کرد است اما انتخاب اردوغان بدیهی به نظر می‌رسد.
برای اولین بار در ترکیه، رئیس جمهور با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود. نامزد اصلی این انتخابات، رجب طیب اردوغان، رئیس حزب حاکم «عدالت و توسعه› است که از ده سال پیش نخست وزیری این کشور را بر عهده دارد.
پیش‌بینی می‌شود که اردوغان ۶۰ ساله، در نخستین مرحله انتخابات اکثریت مطلق آرا را کسب کند. منتقدان او بیم دارند که این سیاستمدار محافظه‌کار، با احراز مقام ریاست جمهوری، پایه‌های اقتدارگرایی در ترکیه را تحکیم کند.
مهم‌ترین رقیب اردوغان، اکمل‌الدین احسان اوغلو، دبیرکل پیشین سازمان همکاری‌های اسلامی است که نماینده کمالیست‌ها و ملی‌گراها به شمار می‌رود.
سومین کاندیدا، صلاحالدین دمیرتاش، کرد ۴۱ ساله است که به عنوان کاندیدای مشترک احزاب «دمکراتیک خلق»، «تلاش» و «حرکت» معرفی شده. او نماینده مردم دیاربکر در مجلس ترکیه و رئیس حزب دمکراتیک خلق است.
شعار ترکیه نوین
شعار اردوغان در تمام سخنرانی‌های انتخاباتی «پیش در راه ترکیه نوین» بوده است. اردوغان وعده کرده که در صورت انتخاب، اصلاحاتی در قانون اساسی ترکیه وارد کند اما مخالفان او بیم دارند که قصد اصلی از این تغییرات، تحکیم استبداد دولتی و آسیب به مبانی سکولاریسم باشد.
حوزه‌های رای‌گیری از ساعت ۸ صبح به وقت محلی گشوده شده‌اند. برای نزدیک به دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از واجدین حق رای در خارج از کشور نیز امکان رای دادن فراهم شده بود اما میانگین مشارکت ترک‌های ساکن کشورهای دیگر، تنها ۳/ ۸ درصد عنوان شد.
اردوغان در حالی شانس بدیهی این انتخابات به شمار می‌رود که رسوایی پولشویی، اعتراضات خیابانی جوانان و کشمکش‌های سیاسی بین جبهه اردوغان و «جنبش گولن»، برای هفته‌ها، سایه سنگینی بر موقعیت حزب عدالت و توسعه انداخته بود.
در جنجال مالی، نام سه وزیر کابینه اردوغان و حتی فرزند خود او به میان آمد. ده وزیر کابینه ترکیه در تلاطم این رسوایی استعفا دادند. اردوغان دستگاه قضایی و پلیس ترکیه را متهم به “توطئه” و “همدستی” با جنبش اسلامی فتح‌الله گولن کرد. صدها تن از روسای دوایر پلیس به دستور او منفصل خدمت یا جابه‌جا شدند.
اردوغان در ماه‌های گذشته، تصمیم‌های جنجال برانگیزی نیز در مسدود کردن «توئیتر»، «یوتیوب» و «فیلترینگ اینترنت» گرفت اما با وجود تمام فاکتورهای منفی علیه اردوغان، حزب «عدالت و توسعه» توانست در انتخابات محلی و شهرداری در ۳۰ مارس ۴۵ درصد آرا را کسب کند.
مخالفان و منتقدان اردوغان بر این باورند که پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری، دولت ترکیه را بیش از پیش به سمت تمامیت‌خواهی سوق می‌دهد. اردوغان مخالفان خود را در سخنرانی‌هایش «دشمنان امنیت ملی» می‌خواند.
چنانچه هیچ یک از کاندیداها اکثریت آرا را به دست نیاورد، دور دوم انتخابات در ۲۴ اوت برگزار خواهد شد. رئیس جمهور جدید ترکیه کار خود را از ۲۸ اوت آغاز خواهد کرد.
احسان‌اوغلو نقطه مقابل اردوغان
اپوزیسیون کمالیست و ناسیونالیست ترکیه اکمل‌الدین احسان‌اوغلو را به میدان انتخابات ریاست جمهوری فرستاده است. او برخلاف اردوغان مردی کم سر و صداست. منتقدانش او را فردی فاقد ایده می‌دانند و اعتقاد دارند که او برای لیبرال‌ها زیادی مذهبی است.
در عرصه سیاست ترکیه، اکمل‌الدین احسان‌اوغلو فردی شناخته‌شده‌ای نیست. او که ۷۱سال سن دارد در قاهره به دنیا آمده و همان‌جا به مدرسه و دانشگاه رفته و در دانشگاه تدریس کرده است. حکومت قانون در صدر برنامه‌های اوست. به همین ترتیب، استقلال قوه قضائیه که جزء جدانشدنی آن است؛ هر چند در ترکیه امروز نمی‌توان از چنین چیزی صحبت کرد.
احسان‌اوغلو سال‌ها دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی بود. چنگیز اوکتار کارشناس علوم سیاسی می‌گوید، او به خلاف اردوغان که در همه حال مشغول قطبی‌کردن جامعه است، فرد آرامی است: «خواهیم دید که آیا ترجیج ترک‌ها آرامش، توازن و صلح است یا مانند حالا فردی از کوچه و بازار و اهل جنگ و دعوا که بر سر همه دنیا فریاد می‌کشد.»
احسان‌اوغلو در کارزار انتخابات اغلب با همسرش فوزون دیده می‌شد. او در انتقاد از «نمایش‌های انتخاباتی پرشکوه» اردوغان گفته است: «همانطور که می‌بینید من با همسرم در بین رای‌دهندگان هستم. و این کار را بدون هزاران بادی‌گارد، بالگرد و کارهای مشابه انجام می‌دهم.»
احسان اوغلو، اردوغان را به رقابت ناعادلانه متهم می‌کند. این همان انتقادی است که سایر مخالفان اردوغان متوجه او می‌سازند: « او در مبارزه انتخاباتی از همه امکانات دولتی که به عنوان نخست‌وزیر در اختیار اوست، استفاده کرده است. از حمایت موسسات بزرگی بهره‌مند است که امید به دریافت قراردادهای جدید دارند. از هواپیماها و بالگردهای دولتی استفاده می‌کند. تمام دستگاه پلیس و ادارات دولتی در خدمت او قرار دارند.» احسان‌اوغلو در ادامه انتقادهای خود می‌گوید: «اما دولت به رقیب او کمک نمی‌کند، آیا چنین بی‌عدالتی در مبارزه انتخاباتی مجاز است؟»
احسان اوغلو به رسانه‌های ترکیه گفته که با ۵۵ درصد آراء پیروز می‌شود. درستی این محاسبات کاملا ناروشن است. مضافا اینکه تعداد زیادی از رای‌دهنگان چپ و لیبرال با ویژگی‌های مذهبی و محافظه‌کار احسان‌اوغلو مشکل دارند و ممکن است رای به کاندیدای کرد صلاحالدین دمیرتاش را ترجیح بدهند.