امکان پذیرش فرزندخوانده دختر برای زنان مجرد

به گفته حمیدرضا الوند مدیرکل دفتر کودک و نوجوان سازمان بهزیستی، زنان مجرد بالای ۳۰ سال می‌توانند از میان کودکان بهزیستی، دختربچه‌ای را به عنوان فرزندخوانده خود بپذیرند.

به گزارش خبرگزاری مهر، حمیدرضا الوند ضمن اعلام این خبر با اشاره به قانون جدید فرزندخواندگی و امکان پذیرش فرزندخوانده دختر برای زنان مجرد گفت: «واگذاری فرزند دختر به دختران مجرد بالای ۳۰ سال و زنان بدون شوهر یکی از مواردی است که در قانون جدید گنجانده شده است. به طوری که براساس آن دختران مجرد دارای شرایط و متقاضی فرزند می‌توانند به سازمان بهزیستی مراجعه کنند و پس از طی کردن مراحل مختلف در نهایت کودک دختر به آنان به عنوان فرزند خوانده واگذار می‌شود.»

آئین‌نامه اجرایی واگذری فرزند به دختران مجرد بالای ۳۰ سال، توسط دو سازمان ثبت احوال و بهزیستی و همچنین قوه قضائیه در دست تدوین قرار دارد.

الوندی درباره مشکلاتی که در حال حاضر در زمینه فرزندخواندگی وجود دارد گفت: «اغلب خانواده‌ها کودکان زیر دو سال و عمدتاً دختر را برای فرزندخواندگی انتخاب می‌کنند، در صورتی که تعداد این کودکان به نسبت مابقی فرزندانی که وجود دارد کم است و هرچه سن کودکان از این زمان بگذرد شرایط فرزندخواندگی برای آنان سخت‌تر می‌شود.»

در قانون جدید فرزندخواندگی، امکان واگذاری کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست نیز فراهم شده است. به این ترتیب امکان سپردن ۵۰ درصد از کودکان سازمان بهزیستی به متقاضیان فرزندخواندگی وجود دارد.

به گفته مدیرکل دفتر کودک و نوجوان سازمان بهزیستی، «در گذشته فقط امکان واگذاری ۱۸ درصد از کودکان سازمان بهزیستی ممکن بود».

بر اساس قانون جدید، در صورتی که نام والدین کودک مشخص باشد و کسی او را به فرزندخواندگی بپذیرد، باید در صفحه‌ای از شناسنامه وی درج شود.

در حال حاضر حدود ۲۳ هزار کودک در خانه‌های کودک و نوجوان سازمان بهزیستی هستند که «سرپرست با صلاحیت و موثر» ندارند. ۸۷ درصد از این کودکان، بدسرپرست هستند.

مشکلات فرزندخواندگی در ایران و موانع قانونی

فرزندخواندگی در ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو است. این مشکلات مانع از این می‌شود تا زوج‌های فاقد فرزند، گزینه فرزند خواندگی را با اطمینان خاطر انتخاب کنند. علاوه بر مشکلات فرهنگی و عرفی، قوانین شرعی و قرائت های موجود از آنها نیز راه را برای آزار جنسی این کودکان و در نتیجه عدم امنیت روانی آنان باز می‌گذارد.

با تصویب لایحه قانونی حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در سال گذشته، بر پیچیدگی های این مشکلات افزوده شده است.

ماده ۲۶ لایحه قانونی حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست در مورد ازدواج سرپرست خانواده است و در تبصره آن آمده است:  «ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر این‌که دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد.»

این لایحه ۳۱ شهریورماه سال جاری در مجلس ایران تصویب شد، در ۱۰ مهرماه به تأئید شورای نگهبان رسید و روز یکم آبان‌ماه جاری از سوی حسن روحانی برای اجرا به سازمان ها و مراکز مرتبط ابلاغ شد.

فعالان مدنی اعم از فعالان عرصه حقوق «کودکان» و «زنان»، ضمن مخالفت گسترده با تبصره ماده ۲۶، آن را اقدامی برای قانونی کردن ازدواج سرپرست با فرزندخوانده می‌دانند. بیشتر نمایندگان مجلس ایران اما معتقدند که این حکم اسلامی است.

به اعتقاد منتقدان، وجود تبصره ماده ۲۶ قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، «حس انسانی پذیرش فرزند را در خانواده‌ها از بین خواهد برد، چرا که از یک سو به‌عنوان مثال، مادر خانواده از پذیرش فرزندخوانده‌ای که احتمالاً رقیب او خواهد شد سر باز خواهد زد و از سوی دیگر به جای برقراری رابطه پدری و مهر پدرانه، مادری و مهر مادرانه، رابطه‌ای توام با احساس جنسی را در بین فرزندخوانده و سرپرستان او ایجاد خواهد کرد که سلامت روانی کودکان به ویژه دختران را به خطر می‌اندازد و انگیزه‌های جنسی را در آن‌ها تقویت خواهد کرد».

پیش از این، تبصره ماده ۲۶ لایحه حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، از این قرار بود:  «ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن فی‌مابین سرپرست و طفل ممنوع می‌باشد.»

شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور ایران در امور زنان و خانواده روز ۲۳ تیر  سال جاری اعلام کرد که دولت لایحه‌ای را برای لغو ماده ۲۶آماده کرده است.

روزنامه اعتماد نیز خبر داده که دولت ایران برای لغو این ماده از مراجع تقلید تقاضای صدور فتوا کرده است. به گفته مولاوردی مراجع تقلید هنوز به این درخواست دولت پاسخی نداده‌اند.

شرط‌های فرزندخواندگی

سالانه حدود یک هزار تا هزار و ۲۰۰ نفر از کودکانی که «فاقد جد پدری» هستند و «هویت خانوادگی‌شان مشخص نیست»، به سرپرستی دائم افراد متقاضی فرزندخواندگی سپرده می‌شوند.

بر اساس ماده ششم قانون فرزند خواندگی، «عدم محکومیت جزایی موثر با رعایت مواد مقرر در قانون مجازات اسلامی»، «تمکن مالی»،‌ «عدم حجر»، «اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، «سلامت جسمی و روانی لازم»، «توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی»، «نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، روان‌گردان‌ها و الکل»، «صلاحیت اخلاقی» و «عدم ابتلا به بیماری‌های واگیر و صعب‌العلاج» ازجمله شرط‌هایی است که برای فرزندخواندگی مد نظر قرار می‌گیرد.

در قانون جدید سن فرزندخواندگی نیز سه سال افزایش پیدا کرده است؛ به طوری که شرط سن کودک برای فرزندخواندگی در قانون قبل که متعلق به ۴۰ سال پیش بود زیر ۱۲ سال عنوان شده بود، اما در قانون جدید این سن به ۱۵ سال افزایش پیدا کرده است .

يکي از شرط های اصلی داشتن فرزندخوانده نیز اين است که از زندگي مشترک زوج‌های متقاضی  فرزند خواندگي حداقل پنج سال گذشته باشد و حداقل یکی از آنان بیش از ۳۰ سال سن داشته باشد.