رویترز: غافلگیری تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در پی سخنرانی رهبر ایران

سخنرانی رهبر ايران درباره انرژی هسته‌ای، قابليت چانه‌زنی نمايندگان ايران را در مذاکرات سطح بالای مربوط به برنامه هسته‌ای اين کشور محدود کرده است.

ديپلمات‌های مستقر در وين با اعلام اين خبر به خبرگزاری «رويترز» افزوده‌اند که چنين اتفاقی بخت ايران برای رسيدن به توافق‌نامه‌ای جهت رفع تحريم‌ها را کاهش داده است.

رويترز در گزارش اختصاصی خود با اشاره به سخنرانی آيت‌الله خامنه‌ای در دوشنبه هفته گذشته،‌ ۱۶ تيرماه، که در جمع مسئولان کشوری ‌صورت گرفت،‌ آن را «رويارويی با فشار قدرت‌های جهانی برای حداقل کردن ريسک ساخت بمب اتمی» خواند. در اين سخنرانی که در گزارش يادشده «مملو از جزئيات فنی» توصيف شده است،‌ رهبر ايران گفته بود که «واقعيت اين است که در اين موضوع، طرف مقابل به مرگ گرفته است که به تب راضی شويم».

آيت‌الله خامنه‌ای مهم‌ترين مورد اختلاف را «ظرفيت» غنی‌سازی دانسته بود و جزئيات فنی مورد اشاره رويترز به بخشی از سخنان وی باز می‌گردد که در آنها به شرح اين اختلاف پرداخت.

بنابر گزارش یک «آژانس اطلاعاتی غربی» سخنرانی خامنه‌ای در واقع  برای محدودکردن شديد فضای مانور تيم مذاکره‌کننده هسته‌ای و نه حمایت از این تیم ايراد شده‌ و حالا پرکردن شکاف بين موضع شش قدرت جهانی با ايران عملاً ناممکن شده است».

رهبر ايران مدعی شده بود که «هدف آن‌ها [قدرت‌های جهانی ] اين است که در موضوع ظرفيت غنی‌سازی، جمهوری اسلامی ايران را به ۱۰ هزار سو راضی کنند، البته ابتدا از ۵۰۰ سو و ۱۰۰۰ سو شروع کردند، که ۱۰ هزار سو محصول حدود ۱۰ هزار سانتريفيوژ از نوع قديمی است که داشتيم و داريم، در حالی‌که به گفته مسئولان مربوطه، نياز قطعی کشور، ۱۹۰ هزار سو است.»

استفاده ناگهانی رهبر جمهوری اسلامی از واحد تخصصی «سو» باعث شد که پس از سخنرانی وی، بسياری از خبرگزاری‌های ايرانی به تشريح سخنان وی در مقالات جداگانه بپردازند. برای مثال،‌ علی‌اکبر صالحی در گفت‌و‌گو با «خبرگزاری دانشجويان ايران» (ايسنا) توضيح داد که «معيار اندازه‌گيری غنی‌سازی، سو (SWU) يا واحد کار جداسازی است که توانمندی يک سانتريفيوژ را در جداسازی نشان می‌دهد. بنابر اين، غنی‌سازی را براساس سو تعيين می‌کنيم، نه تعداد يا نوع ماشين‌های سانتريفيوژ».

رهبر ايران در ادامه سخنرانی خود بار ديگر تاکيد کرد که ايران به دنبال سلاح اتمی نيست و راه‌های مشخصی وجود دارد که جمهوری اسلامی تضمين‌های لازم را برای اثبات اين نکته به آمريکايی‌ها ارائه دهد. وی همچنين از اطمينان راسخ خود به تيم مذاکره‌کننده ايران خبر داد.

رويترز اين سخنرانی را طبق نظر کارشناسان با «سخنرانی سالانه درباره وضعيت کشور آمريکا» از سوی رئيس‌جمهوران ايالات متحده قابل مقايسه دانسته و از قول «ديپلمات‌های متعدد»،‌ آن را برای تيم مذاکره‌کننده ايران همچون «يک سورپرايز» و مايه شگفتی بسيار توصيف کرده است.

يک ديپلمات غربی به رويترز گفته است که تيم مذاکره‌کننده بابت تذکرهای خامنه‌ای در چنين زمان حساسی در گفت‌و‌گوهای هسته‌ای «غافلگیر شده‌اند». به گزارش رويترز،‌ دو منبع ايرانی نيز اين ارزيابی را تائيد کرده‌اند.

همچنين رويترز از دستيابی خود به تحليل «يک آژانس اطلاعاتی غربی» خبر داده که در آن آمده است:‌ «سخنرانی خامنه‌ای که در ظاهر از تيم مذاکره‌کننده ايرانی اعلام حمايت می‌کند،‌ دارای چنان جزئيات دقيقی است که نشان می‌دهد در واقع ملاحظات او برای محدودکردن شديد فضای مانور اين تيم ايراد شده‌ و حالا پرکردن شکاف بين موضع شش قدرت جهانی با موضع ايران عملاً ناممکن شده است».

اين تحليل اطلاعاتی می‌افزايد: «طبق ارزيابی ما،‌ ملاحظات خامنه‌ای بدون هماهنگی با تيم مذاکره‌کننده ايران در وين ايراد شده‌ و هدف آن ناتوان‌ساختن اين تيم از مذاکره موثر بوده است.»

در گزارش اختصاصی رويترز،‌ سخنان خامنه‌ای يادآور تنش‌های درون طبقه پيچيده نخبگان صاحب قدرت در ايران است: «تنش بين تندروهای محافظه‌کار ــ کسانی همچون خود خامنه‌ای که نگران هستند هر گونه آشتی با غرب،‌ انقلاب اسلامی را به خطر بيندازد ــ با ميانه‌روها که توافق هسته‌ای را راه خروج ايران از انزوای فلج‌کننده اقتصادی می‌دانند.»

يکی از بستگان خامنه‌ای در گفت‌و‌گو با رويترز از انگيزه اين سخنرانی سخن گفته است. به زعم اين آشنای خانوادگی که رویترز از او نام نبرده است: «رهبر بالاتر از تمام گروه‌ها است. او احساس کرده که بايد خطوط قرمز خود را به‌شکل عمومی مطرح کند تا طرفين درگير در مذاکرات هيچ سوء تفاهمی نداشته باشند. از آنجا که اين سخنرانی نکات فنی روشن و واضح داشته است،‌ حالا ايرانی‌ها و غيرايرانی‌ها به روشنی می‌دانند که چه چيز قابل مذاکره است و چه چيزی نيست.»

استفاده ناگهانی رهبر جمهوری اسلامی از واحد تخصصی «سو» باعث شد که پس از سخنرانی وی، بسیاری از خبرگزاری‌های ایرانی به تشریح سخنان وی در مقالات جداگانه بپردازند.

اين گمانه‌زنی‌ها در حالی مطرح می‌شود که در آخرين روز ارديبهشت‌ماه جاری عباس عراقچی، ‌يکی از اعضای تيم مذاکره‌کننده و معاون وزير خارجه ايران،‌ سخنانی را بيان کرده بود که پيشاپيش از احتمال تنش‌های شديد خبر ‌می‌داد. او در جمع هاديان سپاه پاسداران اظهار داشت:‌ «سايت فردو ۷۰ متر زير سنگ است و چون غربی‌ها نمی‌توانند آن را بزنند به دنبال تعطيل کردن آن بوده‌اند. اما آقای ظريف در مذاکرات محکم در مقابل اروپايی‌ها ايستاد و گفت که شما چون نمی‌توانيد فردو را بزنيد می‌خواهيد آن را تعطيل کنيد، بعد نطنز را که ۲۰ متر زير خاک است بزنيد، من اينجا نيامده‌ام که کشورم را در آستانه حمله قرار دهم.»

مذاکرات هسته‌ای کماکان در وين ادامه دارد،‌ اگرچه بسياری دورنمای آن را چندان اميدوارکننده نمی‌دانند. با اين حال،‌ در آخرين تحولات رخ‌داده با نزديک‌شدن به ضرب‌الاجل ۲۰ ژوئيه،‌ جان کری وزير امور خارجه آمريکا دوشنبه شب به خبرنگاران گفت که مذاکرات بسيار خوبی با محمد جواد ظريف،‌ همتای ايرانی خود داشته است و البته تاکيد کرد که ايران بايد دست به «انتخاب‌های حياتی» بزند.

در صورت عدم توافق تحریم‌های ایران ادامه خواهد داشت. این درحالی‌است که به نوشته «وال استریت ژورنال» میزان فروش نفت ایران به پایین‌ترین حد خود پس از اکتبر سال گذشته رسیده است.