۱۵ درصد از جمعیت ایران بی‌سواد است

آمارهای رسمی موجود از نرخ بی‌سوادی طی سال‌های گذشته، نشان می‌دهد با گذشت ۳۵ سال از تشكیل سازمان نهضت سوادآموزی، ایران در جایگاه مناسبی از نظر سوادآموزی قرار ندارد.

به گزارش روزنامه اعتماد، ایران در حال حاضر بر اساس آمارهای یونسكو، در میان ۱۶۴ كشور جهان در رتبه هشتاد و ششم سوادآموزی قرار دارد.

سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی هم نشان داد نزدیك به ده میلیون (۱۵ درصد) از جمعیت كشور  بی‌سواد هستند. این تعداد جدا از افرادی است كه سواد خواندن و نوشتن دارند، اما كم‌سواد محسوب می‌شوند.

در گزارش «۱۰ میلیون بی‌سواد مطلق داریم» نوشته شده است: «با درنظرگیری ده میلیون نفر از جمعیت دارای تحصیلات ابتدایی و كم‌سواد و همچنین ده میلیون نفر از جمعیتی كه تا مقطع راهنمایی بیشتر تحصیل نكرده‌اند، ۵۲ درصد جمعیت كشور بی‌سواد یا دارای تحصیلات ابتدایی و سیكل هستند که براساس نظر كارشناسان در خطر بازگشت به بی‌سوادی قرار دارند.»

گزارش مركز آمار از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال‌های ۵۵، ۶۵، ۷۵، ۸۵ و ۹۰ نشان می‌دهد میزان باسوادی مردان در جمعیت شش سال به بالا، به ترتیب «۵۸/۰»، «۷۱/۰»، «۸۴/۷»، «۸۸/۷» و «۸۸/۴» درصد و در زنان به ترتیب «۳۵/۵»، «۵۲/۱»، «۷۴/۲»، «۸۰/۳»، «۸۱/۰۵» درصد بوده است.

بر اساس این گزارش، در سال ۱۳۵۸ كه نهضت سوادآموزی تشكیل شد حدود ۱۴ میلیون از جمعیت ۳۶ میلیونی ایران بی‌سواد بودند.

این آمار و اطلاعات نشان می‌دهد از این سال تا  سال۱۳۹۰ تنها ۱۱۸ هزار و ۲۶۱ نفر از جمعیت بی‌سواد شش سال به بالاتر كاسته شده است.

نرخ بی‌سوادی در سرشماری سال ۹۰

علی باقرزاده رئيس سازمان نهضت سواد آموزی در گفت‌وگو با «اعتماد» گفته است كه از سه ميليون و ۴۵۳ هزار نفر بی سوادی که در سال ۹۰، جزو گروه سني ۴۹-۱۰ ساله بودند، حدود ۳۰۰ هزار نفر باسواد شده‌اند.

۶۰۰ هزار نفر نیز از اعضاي خانواده دانش‌آموزان هستند و قرار است طرحي در سطح مدارس براي باسواد كردن آنها اجرا شود.

به گفته رئيس سازمان نهضت سواد آموزی، قرار است «هر مدرسه ۱۰ نفر از اعضاي خانواده دانش‌آموزان را براي سوادآموزی پوشش دهد».

۴۳۰ هزار نفر از افراد بی‌سواد هم به گفته رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ناشناخته‌اند و اطلاعاتی از آنها به ثبت نرسیده است.

همچنین از گروه سنی ۲۰-۱۰ ساله‌ها، ۷۲ هزار نفر هیچ سابقه تحصیلی ثبت شده در آموزش و پرورش ندارند.

همه اینها در حالی است که بی‌سوادی براساس برنامه پنجم توسعه، باید تا پایان سال ۹۴ در گروه سنی كمتر از ۵۰ سال ریشه‌كن شود و تنها كمتر از دو سال به پایان این برنامه مانده است.

اعمال محدودیت برای بی‌سوادان

اعلام وجود ۱۰ میلیون بی‌سواد، هشدار دولتمردان دولت یازدهم از جمله اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور را در پی داشت. او گفت دولت نمی‌تواند نسبت به جمعیت بی‌سواد كشور بی‌تفاوت باشد.

این هشدارها اجرای طرح‌هایی همچون سلب امتیازات شهروندی از بی‌سوادان را از سوی مسئولان سازمان نهضت سوادآموزی مطرح كرده که هنوز اجرا نشده است.

باقرزاده در مورد این طرح به اعتماد گفته است: «براساس این طرح به افراد بی‌سواد زیر ۵۰ سال اجازه داده می‌شود طی دوسال به صورت رایگان باسواد شوند.»

در صورت تصویب این طرح از سوی دولت، کسانی که اقدام به سوادآموزی نکنند با محدودیت‌هایی چون ممنوعیت و محدودیت بی‌سوادان در گرفتن مجوزها و موافقت‌های اصولی، پروانه كسب، گواهینامه رانندگی، تسهیلات بانكی و محدودیت در برداشت یارانه روبه‌رو می‌شوند.

در حال حاضر سازمان نهضت سوادآموزی برای كاهش سطح بی‌سوادی در کشور، طرح‌هایی چون طرح آموزش نفر به نفر را نیز دنبال می‌كند كه براساس آن به هرکسی که مسئولیت سوادآموزی یک فرد بی سواد را بپذیرد، ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می شود.

نرخ سواد در استان‌های مختلف کشور

بالاترین درصد باسوادی ۴۹-۱۰ ساله‌ها به استان مازندارن با ۹۵/۷ درصد و پایین‌ترین آن به استان سیستان و بلوچستان با ۷۶/۶ درصد اختصاص یافته است.

براساس گزارش سازمان نهضت سوادآموزی، استان‌های «مازندران، سمنان، اصفهان، البرز، تهران، یزد، گیلان، خراسان رضوی، فارس، مركزی و قم» از حیث سطح سواد به عنوان استان‌های بالاتر از میانگین كشوری، استان‌های «همدان، خراسان جنوبی، زنجان، قزوین، آذربایجان شرقی، ایلام، چهارمحال و بختیاری، كرمانشاه، گلستان، هرمزگان، اردبیل، كهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و خوزستان» به عنوان استان‌های در حد میانگین كشوری و استان‌های «خراسان شمالی، كرمان، لرستان، كردستان، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان» به عنوان استان‌های پایین‌تر از میانگین شناخته شده‌اند.

بی‌سوادی بیش از ۱۵ درصد جمعیت كشور در حالی است كه بی‌سوادی براساس تحقیقات موجود، با آسیب‌های اجتماعی پیوندی معنادار دارد.

«تشریفاتی شدن سازمان‌های آموزشی»، «عدم فرهنگ‌سازی در عرصه سوادآموزی»، «تقلیل کنترل کیفی کار از سوی وزارت آموزش و پرورش به دریافت گزارش‌های آماری»، «مشكلات اقتصادی»، «بالا بودن سن بخش بزرگی از بی سوادان کشور» و «نبود شبکه به هم پیوسته ای از آمار و اطلاعات دقیق جمعیتی» از جمله مواردی است که در عدم موفقیت سازمان‌هایی چون نهضت سوادآموزی نقش دارد.