گورستان «بهشت زهرا» تنها تا پایان سال ۱۳۹۵ خورشیدی، ظرفیت خاکسپاری مردگان را دارد. از این رو، شهرداری تهران در تلاش برای توسعه این گورستان یا یافتن محیطی مناسب برای احداث گورستانی جدید است.
به گزارش وب‌سایت «خبرآنلاین»، مجتبی عبدالهی، معاون خدمات شهری شهردار تهران، امروز سوم تیرماه سال جاری در جلسه شورای شهر تهران به تشریح وضعیت گورستان‌های پایتخت پرداخت و از اعضای شورای شهر خواست برای توسعه گورستان‌های شهر چاره‌ای بیاندیشند.
این مقام دولتی درباره ظرفیت فعلی گورستان اصلی تهران گفت: «در حال حاضر به دلیل اتمام ظرفیت بهشت زهرا، چند گزینه در اطراف این سازمان شناسایی شده است که پیگیری تملک این اراضی در جریان است. ظرفیت موجود بهشت زهرا ۵۶ هزار مکان برای دفن اموات است. ما سالانه ۲۶ هزار قبر نیاز داریم و تا سال ۱۳۹۵ بهشت زهرا می‌تواند پذیرای اموات باشد و این قابلیت را داریم که تا سال ۹۷ هم ظرفیت پذیرش این آرامستان را بالا ببریم تا مردم دغدغه دفن اموات نداشته باشند.»
عبدالهی درباره توسعه قبرستان‌های اصلی پایتخت گفت: «ما برای توسعه گورستان‌های تهران پس از مطالعه به سه مکان رسیدیم؛ ازجمله گرمدره در غرب تهران که با مخالفت‌های وسیع مواجه شد و تا الان موفق به تملک اراضی مورد نیاز نشده‌ایم و تمرکز کرده‌ایم تا اراضی اطراف بهشت زهرا را مورد مطالعه بیشتر قرار دهیم.»
احیای گورستان‌های قدیمی
در شرایطی که به زودی طرفیت دفن مردگان در گورستان بهشت زهرا پایان می‌یابد، در تهران ۶۰ گورستان به طور کلی تغییر کاربرد یافته‌اند. ۴۷ گورستان نیز به فضای فرهنگی تبدیل شده‌اند و ۳۳ گورستان را برای کاربری‌های دیگر، تغییر وضعیت داده‌اند.
به گفته معاون خدمات شهری شهردار تهران، برای پاسخگویی به نیازهای آینده شهر تهران در زمینه دفن مردگان، ۸۰ گورستان مورد مطالعه قرار گرفته است. از این تعداد، در ۲۸ گورستان ممنوعیت تدفین وجود دارد. از گورستان‌های باقیمانده نیز تنها در ۲۵ مکان هنوز ظرفیت خاکسپاری وجود دارد.
شهرداری تهران برای استفاده مجدد از گورستان‌های کوچک‌تر شهر اقدام به یک نظرسنجی کرده است. بر اساس این نظرسنجی، ۲۷ درصد کسانی که مورد پرسش قرار گرفته‌اند، موافق خاکسپاری مردگان در گورستان‌هایی هستند که فعالیت آنها متوقف شده است و نشانه بارزی از گورستان در آنها وجود ندارد. ۲۰ درصد اما مخالف فعالیت مجدد این گورستان‌ها هستند و بقیه رای ممتنع داده‌اند.
همچنین ۸۰ درصد از افرادی که در این نظرسنجی مورد پرسش قرار گرفته‌اند با خاکسپاری مجدد مردگان در گورستان‌های غیر‌فعال دست‌نخورده (مانند سرقبرآقا و ابن بابویه در شهرری) موافق بوده‌اند.
هزینه نجومی برخی از مردگان
معاون خدمات شهری شهردار تهران، هنگام ارائه گزارش خود در جلسه شورای شهر تهران به هزینه به اصطلاح «کفن و دفن» در تهران نیز پرداخت و آن را «تقریباً رایگان» دانست: «وجه اندکی از مردم دریافت می‌شود».
عبدالهی درباره میزان این هزینه گفت: «کل هزینه کفن و دفن در بهشت زهرا ۱۹۳ هزار تومان است. این مبلغ ممکن است با توجه به خدمات خاص و ویژه‌ای که ارائه می‌شود تغییر کند، مثلاً برای گرفتن آمبولانس تک نفره و تشییع از مکان‌های خاص، هزینه‌ای حدود ۴۵ هزار تومان اضافه می‌شود.»
بر اساس گزارش ارائه شده توسط معاون خدمات شهری شهردار تهران، قیمت قبر در فازهای یک تا سوم گورستان بهشت زهرا، «نجومی و میلیونی» است.
عبدالهی درباره نرخ «کفن و دفن» مردگان در فازهای یک تا سه گفت: «در فاز اول از قطعه یک تا ۱۲ از حداقل قیمت ۱۰ الی ۳۰ میلیون تومان مجاز هستیم که از مردم هزینه دریافت کنیم. فاز دوم از قیمت ۶.۵ میلیون تا ۲۰ میلیون تومان دریافت می‌شود و در فاز سه از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا ۴ میلیون تومان دریافت می‌شود ولی در قطعات جاری (که اموات در حال حاضر دفن می شوند) تا ۷۰ درصد خدمات به صورت رایگان به مردم ارائه می‌شود.»
عبدالهی درباره سه طبقه کردن قبرهای این گورستان گفت: «اگر کسی تقاضا کند، طبقات دوم و سوم قبور نیز به مردم واگذار می شود و برای هر طبقه حدود ۷۰۰ هزار تومان به صورت اقساط دریافت می‌شود.»
طراحي، اجرا و احداث گورستان بهشت زهرا با مساحت ۳۱۴ هكتار در بین مسیر دو شهر تهران و قم، از سال ۱۳۴۵ آغاز و در سال ۱۳۴۹ آماده شد.
به سبب رشد روزافزون جمعيت و توسعه بي‌رويه شهر تهران و در پی آن افزايش نرخ مرگ‌ومير، تا به امروز بر اساس آنچه در وب‌سایت گورستان بهشت زهرا نوشته شده، طی دو مرحله در سال ۱۳۷۶ و سال ۱۳۸۷، به ترتیب، ۱۱۰ هكتار از زمين‌های قسمت شمال و شمال شرقی و ۱۶۰ هكتار از زمین‌های قسمت شرقی به این گورستان افزوده شده است.