مرزداران و انسانیت گروگان گرفته شده

سازمان جیش العدل، پنج سرباز ایرانى را در منطقه مرزى ایران و پاکستان به گروگان گرفته بود. خبر رسید که یکى از مرزبانان توسط این گروه کشته شده است. این سازمان در صفحه توئیترش خود را یک جنبش نظامی جهت دفاع از جامعه اهل سنت ایران برای سربلندی این جامعه و زیستن مردم ایران در سایه عدل، برابری و مساوات معرفى کرده است.

گروه جیش‌العدل با انتشار تصاویری در توییتر خود مسئولیت ربودن پنج سرباز ایرانی را بر عهده گرفته است. پیش از این رسانه‌های ایران از مفقود شدن پنج سرباز در یکی از مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان خبر داده بودند. در عکس‌های منتشرشده، پنج سرباز که ادعا شده مرزبان‌های ایرانی هستند، در کنار هم نشسته‌اند و به نظر می‌آید دست چهار نفر از آنها از پشت بسته شده است.

به گفته خبرگزارى‌ها همان یک نفرى که در عکس، دستانش باز بود، جمشید دانایى فر را دیروز اعدام کرده‌اند. روی پرچمی سیاه پشت سر این افراد عبارت “لا اله الا الله محمد رسول‌الله” و همچنین عنوان “جیش‌العدل ایران” زیر نقشی از یک شمشیر دیده می‌شود. در عکس‌ها سلاح‌هایی جلوی پای این افراد دیده می‌شود که گروه جیش‌العدل در توییتر مدعی شده آنها را از مرزبانان گرفته است.

علت اصلى اینکه دولت ایران از نام بردن سازمان جیش‌العدل در رسانه هاى دولتى اجتناب مى کند به این دلیل است که پیشتر اعلام کرده بود توانسته است این گروه تروریستى را از بین ببرد.

سازمان جیش‌العدل، پیش از این هم مسئولیت چند حمله مسلحانه در مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان ایران را بر عهده گرفته بود. اوایل آبان ماه امسال این گروه در وبلاگ خود، مسئولیت قتل بیش از ۱۰ مرزبان نیروی انتظامی ایران را قبول کرده بود.

دولت ایران در آن زمان بدون نام بردن از سازمان جیش‌العدل، اعلام کرد که “اشرار مسلح” ۱۴ سرباز ایرانی را در منطقه سراوان کشته و هفت نفر را هم مجروح کرده‌اند. در پی آن واقعه، دادستان زاهدان اعلام کرد که ۱۶ نفر از “افراد شرور که پیش از این حکم اعدام آنها در مراجع عالی قضایی به تایید رسیده بود ولی بنا بر دلایلی اجرای حکم آنها به تعویق افتاده بود” اعدام شدند.

علت اصلى اینکه دولت ایران از نام بردن سازمان جیش‌العدل در رسانه هاى دولتى اجتناب مى کند به این دلیل است که پیشتر اعلام کرده بود توانسته است این گروه تروریستى را از بین ببرد. از سوى دیگر، دولت ایران، معمولاً به تلافى اقدامات سازمان جیش‌العدل، زندانى هاى وابسته به این گروه یا دیگر گروه هاى مخالف را فارغ از جرایم‌شان اعدام مى کند.

اقدامات نظامى گروه جیش‌العدل به غیر از مخالفت‌هاى گسترده از جانب جامعه ایران، از سوى بخش عمده‌اى از اهل تسنن نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. از مهم‌ترین مخالفان بانفوذ این گروه، مولوى عبدالحمید، امام جمعه مسجد مکى اهل سنت و از منتقدان حکومت ایران است.

با نگاه به جامعه مدنى و فضاى مجازى در ایران قاطعانه مى‌توان گفت جیش‌العدل در بین افکار عمومى جایگاه خوبى ندارد. دلیل اصلى این امر شیوه مبارزاتى آنان یعنى گروگان‌گیرى و قتل است.

به گزارش خبرگزارى ایرنا او در سخنانى در زاهدان گفته است: “به کسانی که در آن سوی مرز و یا درون مرزها هستند و می‌خواهند به خشونت، راه‌بندی و گروگانگیری متوسل شوند تذکر می‌دهم از حرکات بچه‌گانه خود دست بردارند.” او همچنین خطاب به هواداران گروه جیش‌العدل گفت: “کسانی که شما را تحریک می‌کنند خیرخواه‌تان نیستند آنان خودشان نگرانی و عقده دارند و می‌خواهند بوسیله شما عقده‌های خود را برطرف کنند.”

گروگان‌گیرى سربازان مرزدار توسط گروه جیش‌العدل عکس‌العمل هاى زیادى را در افکار عمومى ایرانیان در رسانه‌هاى مجازى داشته و باعث شده است مسئله حقوق بشر دوباره از جوانب متعددى در افکار عمومى مطرح شود. شاید این پنج نفر هریک بتوانند راوى یکى از مسایل حقوق بشر مرتبط با این موضوع باشند؛

گروگان‌گیرى، ترور و اعدام

گروگان‌گیرى و ترور یکى از بزرگترین موارد نقض حقوق بشر است. گروه جیش‌العدل مدعى است که براى حقوق تضییع شده اهل تسنن در ایران در حال تلاش است. روشى که آنها برگزیده‌اند باعث مى‌شود بسیارى به نیت آنها شک کنند. دفاع از حقوق انسان‌ها با روش‌هاى غیرانسانى و با سلاح کشتار، نقض غرض است.

به همین دلیل نه تنها جامعه مدنى در ایران، حق‌خواهى آنها را جدى نمى‌گیرد بلکه بیشترین مخالفت‌ها از درون همین جامعه با این گروه مى‌شود. مخالفان حکومت در ایران با انتشار چندین بیانیه، اقدامات گروه جیش‌العدل را محکوم کرده‌اند. با نگاهى به جامعه مدنى و فضاى مجازى در ایران قاطعانه مى‌توان گفت، این گروه در بین افکار عمومى جایگاه خوبى ندارد. دلیل اصلى این امر شیوه مبارزاتى آنان یعنى گروگان‌گیرى و قتل است.

از سوى دیگر حکومت در ایران، در مقابل عملیات تروریستى این گروه، به اعدام زندانیانى مى‌پردازد که بسیارى از آنها نه تنها در این گروه عضویت نداشته‌اند بلکه در حال سپرى کردن دوران محکومیت عادى خویش در زندان‌ها بوده‌اند. این اعدام‌هاى ضد حقوق بشرى، سازنده چرخه باطلى از انتقام‌گیرى بین گروه‌هاى مسلحانه و دولت شده است.

تبعیض هاى قومى و مذهبى

محرومیت و فقر در استان‌های محرومی چون سیستان و بلوچستان موج می‌زند. بنا به گفته امام جمعه یکى ازشهرستان هاى مرزى کشور، ۹۰ درصد مردم منطقه زیر خط فقر به سر می‌برند. از سوی دیگر با قطع جریان آب رودخانه هیرمند از سوی دولت افغانستان و خشکیدن دریاچه هامون٬ کشاورزی و دامداری منطقه سیستان لطمه شدیدی دیده و بسیاری از ساکنان این منطقه بیکار و فقیر شده‌اند.

بى‌عدالتى‌هاى غیر حقوق بشرى باعث رشد گروه‌هاى مسلح در این منطقه و عضوگیرى آنها از مردم عادى در مناطق محروم و فقیر ایران شده است.

همچنین برخی رفتارهای فرقه‌ای مسئولان و بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌ها نسبت به اهل تسنن و اقلیت هاى منطقه، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است. این بى‌عدالتى‌هاى غیر حقوق بشرى باعث رشد گروه‌هاى مسلح در این منطقه و عضوگیرى آنها از مردم عادى شده است.

حکومت در مقابل همه شهروندان خود وظایف یکسانی دارد. مردم یک کشور جدا از آئین و قومیت، حق بهره‌مندی از آزادی‌های به رسمیت شناخته شده در منشور جهانی حقوق بشر را دارند ونباید مورد بى‌عدالتى قرار بگیرند. یکی از مهم‌ترین این آزادی‌ها، انتخاب آزادانه مذهب و انجام عبادات مذهبی است. حکومت باید ضمن به رسمیت شناختن آزادی عبادات و مناسک آنها، بین آنان و دیگران تفاوتى قائل نشود.

سربازى اجبارى

 یکى از مهم‌ترین موارد نقض حقوق انسانى، سربازى اجبارى افراد و انتقال آنها به مناطق پر خطر است. سربازها در ایران، جوانانى هستند که باید در سن هجده سالگی خود را به نیروهاى نظامى معرفى کرده و دوران طولانى نظامى را از سر بگذرانند. آنها در غیر این‌ صورت مجرم بوده و از خدمات اجتماعى همچون گرفتن پاسپورت و خروج از کشور، قرارداد کارى و تجارى، ادامه تحصیل و حتى گرفتن گواهینامه محروم مى‌شوند.

افراد نه تنها مجبور به عضویت دوساله در نیروهاى نظامى مى‌شوند بلکه با گذراندن دوره‌هاى کوتاه مدت مهارت‌هاى نظامى، به مناطق پرخطرى همچون مرزها فرستاده مى‌شوند. آنچه تمامى سربازها و بالاخص آنها که تحصیلات پایینى دارند، در پادگان‌ها تجربه مى‌کنند، تحقیر شخصیت انسانى آنها به اسم خدمت به وطن است. نقض مدام حقوق فردى و اجتماعى افراد در دوران سربازى باعث شده است که بخش عمده‌اى از جوانان به روش‌های مختلف، براى نرفتن و یا عقب انداختن دوران سربازى متوسل شوند.

آنچه تمامى سربازها و بالاخص آنها که تحصیلات پایینى دارند، در پادگان‌ها تجربه مى‌کنند، تحقیر شخصیت انسانى آنها به اسم خدمت به وطن است.

 سربازى اجبارى یکى از قوانین رسمى ایران است که با وجود مخالفت‌هاى عمومى با آن هیچ تغییرى نکرده است. یکى از مهم‌ترین دلایل این مسئله، سرسختى نهادهاى مسئول براى تغییر قانون سربازى اجبارى به سربازى اختیارى است. به گزارش خبرگزارى ایسنا، سرلشگر حسین حسنی سعدی روز دوشنبه (۲۸ بهمن-۱۷ فوریه) در “همایش ملی خدمت سربازی” با بیان اینکه “برقراری امنیت با ایثار، فداکاری و نثار جان همراه است” اظهار داشت: “سرباز باید جوان باشد چرا که شجاع و بی‌باک است و با توجه به ویژگی‌ غرور و خودنمایی که در وی وجود دارد، می‌خواهد آنچه که در درونش است به نحو احسن بروز دهد.

معاون ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، طرح ایجاد ارتش حرفه‌ای در ایران را یک “فکر خام” دانست و با تاکید بر این‌که “یک فرد ۳۵ ساله جسارت و جرات یک جوان ۱۸ ساله را ندارد” و “نمی‌تواند مانند وی به دشمن حمله کند”، گفت: “اینکه یک نیرو بیاید ۱۰ سال، ۱۵ سال و حتی ۲۰ سال بجنگد، به درد ما نمی‌خورد؛ ما نیازمند جوان هجده ساله هستیم.”

فقدان رسانه‌هاى آزاد

این رویداد بار دیگر نشان‌دهنده فقدان رسانه‌هاى آزاد شد. با توجه به اینکه نهادهاى رسمى پس از دستگیرى و اعدام عبدالمالک ریگى، رهبر گروه مسلح جندالله در سال ٨٨ اعلام کرده بودند “مناطق مرزى شرقى را از گروه‌هاى تروریستى پاک کرده‌اند”، پس از به گروگان گرفته شدن پنج مرزدار، عملاً سیاست سکوت را پیش گرفتند.

با توجه به این سیاست رسمى، رسانه‌هاى غیر دولتى داخلى با محدودیت‌هاى گسترده‌اى در خبررسانى درباره این موضوع و ارائه تحلیل روبرو شدند. اما این مسئله باعث نشد که به این موضوع پرداخته نشود. فضاى مجازى جایى است که عکس‌العمل‌هاى افراد به این موضوع در آن انعکاس یافته است.

پوشش قوى خبر مرزداران در فضاى مجازى و انعکاس کم آن در رسانه‌هاى داخلى بیش از هرچیز نشانگر محدودیت‌هایى است که همواره براى آزادى رسانه‌ها حتى درباره موضوعاتى تا این حدّ ملى، وجود دارد.

در واقع در سکوت و بی‌تفاوتى رسانه‌هاى دولتى و محدودیت‌هاى موجود براى رسانه‌هاى داخلى این بار شعاع واکنش‌ها به فضاى مجازى کشیده شده است. در شبکه‌های اجتماعی مجازی صفحاتی برای آزادی این پنج مرزبان به راه افتاده که استقبال گسترده‌ای را در پی داشته است.

همچنین بیش از دو میلیون توئیت در سایت توئیتر درباره گروگان‌گیرى این سربازها تا هفته اول گزارش شده است. پوشش قوى و شدید این موضوع در فضاى مجازى و انعکاس کم آن در رسانه‌هاى داخلى بیش از هرچیز نشانگر محدودیت‌هایى است که همواره براى آزادى رسانه‌ها حتى درباره موضوعاتى تا این حدّ ملى، وجود دارد.

سیاست‌هاى نابرابر بین‌المللى

منطقه خاورمیانه دستخوش ناآرامى‌ها و وضعیت ضدانسانى است. سوریه بیش از سه سال است که درگیر جنگ داخلی ویرانگرى شده ‌است. جنگ داخلى سوریه به نزاع میان جهان شیعه و جهان تسنن تبدیل شده که دامنه‌هاى آن به کشورهاى منطقه کشیده شده است. در بیانیه گروه جیش‌العدل به صراحت آمده است که مرزداران به تلافى اقدامات حکومت ایران در سوریه به گروگان گرفته شده‌اند.

عراق و لبنان نیز همچنان ناامن‌اند و بخش بزرگی از آن‌ها، هر روز با بمبی در گوشه‌ای از آن خبرساز مى‌شوند. شرایط افغانستان و پاکستان نیز سال هاست که دستخوش جنگ و عملیات تروریستى است. در ساخته شدن این وضعیت بی‌شک قدرت‌هاى جهانى نیز مسئول‌اند. بخش مهمى از این نابسامانى به تصمیم‌گیرى‌ها و سیاست‌هاى غلط آنها از سال‌هاى دور دراین منطقه بر مى‌گردد که امروز با نتایجش روبرو هستیم.