امشب ایرانیان آخرین شب چهارشنبه سال را جشن گرفتند؛ گروهی با ترقه و بمب‌های دستی و مواد آتش‌زا، گروهی با بوته‌های آتش و جشن‌های بزرگ و کوچک خانوادگی.
عده‌ای آش رشته درست کردند و کنار آتش خوردند؛ گروهی هم در کوچه‌های بن‌بست و حیاط خانه‌ها صدای موسیقی را بلند کردند و دور از چشم ماموران رقصیدند.
حمله به برگزاری مراسم چهارشنبه سوری امسال هم ادامه داشت. چند روز پیش از برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، آیت الله جوادی آملی، مراسم چهارشنبه سوری را یک سنت پوچ دانست.
بعضی‌جاها به جشن مردم تعرض شد و بعضی جاها مردم عادی از ترکیدن ناگهانی ترقه‌ها به وحشت افتادند، اما فرمانده انتظامی تهران بزرگ اعلام کرد که حوادث چهارشنبه آخر سال در تهران ۱۸ مصدوم داشته است که ۹ نفر از این افراد با مصدومیت جزئی به بیمارستان منتقل و مابقی به صورت سرپایی مداوا شدند.
او همچنین گفت که آتش‌سوزی خاصی رخ نداده و گزارش‌های دریافتی از سطح شهر نشان داده که بیشتر مردم در کوچه‌ها و نزدیک منازل خود آئین آخرین چهارشنبه سال را برگزار کرده‌اند وهیچ درگیری خاصی نیز در سطح شهر گزارش نشده است.
بزرگ‌ترین جشن خیابانی ایرانیان
چهارشنبه سوری، بزرگ‌ترین گردهمایی همگانی و خیابانی ایرانیان، «سور» یا عیش و جشنی باستانی است که در آن، آتش بزرگی بر افروخته می‌شود.
بنا بر رسوم کهن، در گذشته این آتش باید تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگهداشته می‌شد. اکنون نیز ایرانیان فارغ از قومیت و مذهب، این آئین را با جمع شدن دور هم و خوردن خوراکی‌های سنتی و آجیل مخصوص جشن می گیرند و با وجود تمام محدودیت‌ها و مخالفت‌هایی که از سوی نهادهای رسمی حکومتی برای این جشن اعمال شده، همچنان برقرار است.
خانه تکانی پیش از چهارشنبه سوری، فراهم کردن و خوردن آجیل هفت مغز، کوزه شکستن، فال گوش ایستادن، فال کوزه، ریختن آب به گوشه و کنار خانه، به بیابان رفتن در روز چهارشنبه سوری، تخم مرغ شکستن، شال اندازی و کفچه (قاشق زنی) از برنامه های این جشن بزرگ همگانی است.
مخالفت رسمی با جشن خیابانی مردم
چهارشنبه سوری امسال هم مثل سال‌های قبل برگزار شد؛ در حالی که خانواده‌ها ترجیح می‌دادند مراسم را در باغ‌های خصوصی، ملک‌های شخصی و درون خانه‌ها با کمترین فشار بیرونی و حادثه ناخواسته برگزار کنند. عده‌ای از روزهای گذشته نسبت به استفاده بی‌رویه از مواد آتش‌زا انتقاد می‌کردند و دوست داشتند این آئین را با زیبایی‌های سنتی‌اش برگزار کنند.
پلیس ایران بیش از اینکه بر ممنوعیت برگزاری مراسم تاکید کند، بر خطرساز بودن برخی انواع آتش‌بازی تاکید کرد.
با این حال حمله به برگزاری این مراسم ایرانی امسال هم ادامه داشت. چند روز پیش از برگزاری مراسم چهارشنبه سوری، آیت الله جوادی آملی، مراسم چهارشنبه سوری را یک سنت پوچ دانست.
او با بیان این که باید احترام ایام فاطمیه حفظ شود، در مراسمی درباره این آئین ایرانی چنین اظهار نظر کرد: «چهارشنبه سوری سنت بسیار تلخی است و علمای بزرگی همچون آخوند خراسانی، آیت الله العظمی بروجردی و امام خمینی بر حرمت هرگونه آتش بازی و ترقه انداختن تاکید کرده‌اند.»
او ترقه بازی را «اتلاف مال» و حرام دانست و گفت: «این حرکت بر خلاف عقل و شرع است و اگر افراد در آتش بازی چهارشنبه سوری، جای را بسوزانند، ضامن هستند، چون آسیب رسانی به دیگران سنت پلید و زشتی است.»
جوادی آملی، ضمن دعوت از علما و روحانیون برای آشنا کردن جامعه به ویژه دانش آموزان با آسیب‌های حرکاتی چون چهارشنبه سوری و آتش بازی، خواستار دور کردن این «سنت های سیئه و خلاف عقل و شرع» از چهره جامعه اسلامی شد.
او تنها کسی نیست که به این مراسم اعتراض کرده است. در دهه‌های گذشته افراد مختلفی مانند مرتضی مطهری، آیت آلله خامنه‌ای و آیت‌الله مکارم شیرازی هم انتقادهای تندی را نسبت به این مراسم ابراز کرده‌اند.
علاوه بر مخالفت‌هایی که از سوی برخی علمای شیعه با روشن کردن آتش وجود دارد و آن را نشانه تقدیس آتش و برآمده از آیین زرتشتی می‌دانند، مخالفت با جشن و شادی همگانی و عمومی استفاده از رقص و موسیقی از دیگر دلایل برخورد خکومت و تندوران مذهبی با این مراسم است.
به نظر می‌رسد مانع‌تراشی حکومت جمهوری اسلامی در مقابل این نوع مراسم، ترس از شادی مردم است. به گفته منصور حسینی، تهیه کننده تئاتر ملی سوئد، «شادی به مردم جسارت می‌دهد؛ جسارت بیان کردن خودشان و به صدای بلند خندیدن و حرف زدن و حرکات آزاد و رها داشتن. برعکس غم و عزاداری مردم را می‌بندد، به عقب می‌راند و توی خودشان جمع می‌کند. از غم، انزوا تولید می‌شود و از شادی حضور. این حضور و جسارت و خود را بیان کردن، حکومت اسلامی را می‌ترساند. آدم‌ها با شادی و هیجان و زبان طنز می‌توانند به اعتراض و انتقاد برسند.»
منصور حسینی که خود از برگزارکنندگان جشن‌های چهارشنبه سوری در شهرهای سوئد است، معتقد است حکومت با چهارشنبه سوری بیش از خود نوروز مشکل دارد، چون آنچه در این میان مهم است حضور خیابانی مردم است. نوروز جشن خصوصی و داخلی خانواده‌هاست و چهارشنبه سوری حضور خیابانی. این حضور و دربرگیرنده بودن این جشن باستانی، برای حکومت ترسناک است. به همین دلیل هم هست که اینهمه برای جشنی که شبیه آن در خیلی از نقاط جهان برگزار می‌شود، مانع‌تراشی می‌کند.»
حوادث تلخ یک جشن شیرین
سردار رادان، جانشین فرمانده نیروی انتظامی، پیش از برگزاری مراسم چهارشنبه سوری به مقارن شدن چهارشنبه آخر سال با ايام فاطميه اشاره کرد و از مردم خواست به حرمت اين ايام رفتار خود را کنترل کنند و البته در نهایت تهدید کرد: «با هماهنگی‌هايي که با دستگاه قضايي صورت گرفته اگر افرادي اقدام به هنجارشکني کرده دستگير شوند يا خودروهايي در معابر اصلي ايجاد راهبندان و مزاحمت کنند، توقيف و تا پايان تعطيلات نوروزي مهمان ناجا هستند»؛ مهمانی‌ای که به تعبیر خود او «مهماني خوبي نيست.»
زخم، پارگی و بریدگی، شایع‌ترین نوع آسیب چهارشنبه آخر سال گذشته بوده و سوختگی درجه یک، خراشیدگی و ساییدگی بدن در رتبه‌های بعدی قرار داشت. همچنین بیشترین نواحی آسیب دیده بدن نیز دست‌ها (۳ .۳۸ درصد) و چشم‌ها (۷.۲۳درصد) بوده است.
با این حال پلیس ایران بیش از اینکه بر ممنوعیت برگزاری مراسم تاکید کند، بر خطرساز بودن برخی انواع آتش‌بازی تاکید کرد. سردار رادان، اعلام کرد که «مردم در خصوص جشن هاي چهارشنبه آخر سال نسبت به گذشته آگاه‌تر شده اند و همين باعث کاهش تلفات و مصدومين حوادث شده است.»
رادان از والدين خواست تا در کنار فرزندان خود باشند و آنها را همراهي کنند و تاکید کرد که چهارشنبه آخر سال «کوچه محور» است. به گفته او «خط قرمز ناجا آنجاست که افراد به بهانه تخليه هيجانات خود معابر اصلي و ميادين را با اقدامات ناهنجار دچار تنش کنند.»
همچنین نیروی انتظامی ایران پیش از مراسم چهارشنبه سوری امسال، از کشف و انهدام ۳۱ ميليون مواد محترقه خبر داد که بیشتر به وسیله افراد تهيه شده است و استاندارد نيست.
سال‌هاست جشن چهارشنبه سوری برای عده‌ای از جوانان تبدیل به فرصتی برای تخلیه هیجان هایی شده است که عمدتاً جایی برای بروز آنها وجود ندارد. به دلیل فقدان فضاهای مناسب تفریحی و ممنوعیت بسیاری از گونه های تفریح، آداب جشن‌های خیابانی برای این دسته از جوانان شناخته شده نیست و به این ترتیب با تهیه مواد محترقه غیراستاندارد و دست‌ساز برای خود و دیگران خطر می‌آفرینند.
بر این اساس جشنی ایرانی که با انواع و اقسام برنامه‌های شاد و مفرح و بدون خطر مانند قاشق زنی و فال گوش ایستادن و.. . همراه بوده اکنون وجهه‌ای خشن هم پیدا کرده و تخریب اموال عمومی و آزار دیگران هم به آن آمیخته است.
با این حال در مقایسه با یک دهه قبل مراسم چهارشنبه‌سوری کم‌خطرتر بوده و تلفات مالی و جانی در مقایسه با دهه ۸۰، کمتر شده است. بر اساس آمارهای رسمی آتش‌نشانی، حوادث چهارشنبه‌سوری در سال ۹۱ به نسبت سال ۹۰ حدود ۳۰ درصد کاهش داشته است. سال گذشته ۱۹۸۷ مورد حادثه مربوط به آتش بازی شب چهارشنبه آخر سال گزارش شد و بیشترین گروهی که در این حوادث آسیب دیدند، در رده سنی پانزده تا بیست و چهار ساله بودند.
همچنین فراوانی مصدومان حوادث مربوط به آتش بازی شب چهارشنبه پایانی سال گذشته، در مردان حدود۵.۳ برابر زنان بوده است. سال گذشته۹. ۴۷ درصد هنگام بازی با مواد محترقه و۲ .۲۶ درصد در حین عبور به صورت عابر پیاده یا حین تماشا دچار حادثه شده‌اند.
زخم، پارگی و بریدگی، شایع‌ترین نوع آسیب چهارشنبه آخر سال گذشته بوده و سوختگی درجه یک، خراشیدگی و ساییدگی بدن در رتبه‌های بعدی قرار داشت. همچنین بیشترین نواحی آسیب دیده بدن نیز دست‌ها (۳ .۳۸ درصد) و چشم‌ها (۷.۲۳درصد) بوده است.
با وجود این با توجه به سابقه حوادث تلخ در مراسم سال‌های گذشته، امسال نیز نیروهای امدادرسان برای کنترل اوضاع و کمک به مصدومان آماده شدند. مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تهران نیز اعلام کرد که بیش از ۵۰۰۰ نفر از نیروهای آتش‌نشانی در چهارشنبه‌سوری در حالت اماده باش هستند. این نیروهادر قالب تیم‌های موتورسوار، پیاده، آتش‌نشان داوطلب و … پوشش ایمنی مراسم شب چهارشنبه آخر سال را بر عهده داشتند.