اولین تشکلهای زنان در ورای مرزهای ایران عمری بیش از دو دهه دارند. اولین تشکل زنان ایرانی در ورای مرزها چند سال پس از انقلاب ۵۷ در آلمان به وجود آمد. بنیانگذاران آنرا کنشگران حقوق زنان تشکیل میدادند. این تشکل بعدها برنامهای به نام سمینار سراسری زنان ایرانی را هر سال در یکی از شهرهای آلمان برای یک آخر هفته تشکیل میداد. برگزاری سمینار را هر سال یکی از تشکلهای محلی در یکی از شهرهای آلمان به عهده میگرفت. امروزه این برنامه به نام «سمینار سراسری سالانهی تشکلهای زنان و زنان دگر و همجنسگرای ایرانی» در آلمان هرساله تشکیل میگردد. گفتمان اصلی آن گفتمان فمینیستی است. تمرکز آن بر روی مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان است.
دومین تشکلی که میتوان از آن نام برد، بنیاد پژوهشهای زنان ایران نام دارد. بنیانگذاران اولیه آن از زنان ایرانی از دانشگاه های آمریکا بودند، امسال بنیاد بیست و چهارمین کنفرانس خود را در شهر کلن برگزار کرد. گفتمان اصلی بنیاد نیز گفتمان فمنیستی و کنکاش در مورد تبعیضهای مختلف در پیوند با موضوع زنان است، کنفرانسهای سالانه بنیاد به این دلیل که به طور چرخشی هر سال در یک کشور برگزار میشود، توانست شبکه ای از زنان ایرانی راحداقل در دو قاره اروپا و آمریکا به هم پیوند دهد. هر دو این جریانات به کنکاش در مورد مسائل سیاسی، اجتماعی و حقوق بشر میپردازند و به دستاوردهای زنان در عرضه هنرهای تجسمی، فیلم و موسیقی نیز توجه دارند. با توجه به انتشار بحثهای مطرح در این کنفرانسها و سمینارها، گاهی دعوت از زنان داخل ایران، افزون بر آن رفت و آمد زنان داخل و خارج، مسائل مطروحه در این سمینارها و کنفرانسها بر روی مباحث زنان در داخل کشور نیز تاثیر دارد.
سومین تشکلی که نسبتاً جدید است و از سال ۲۰۱۰ متولد شده، بنیاد زنان ایرانی و امریکایی است. این تشکل خود را غیر سیاسی میداند و عمدتاً در پیوند با شبکه اشتغال زنان و زنان در نقشهای کلیدی و رهبری فعال است و به کمکهای خیریه به کودکان و زنان نیز میپردازد.
آمریکا کشوری است مهاجرپذیر و به سرعت مهاجرین خود را دارای هویت دوگانه مییابند، این موضوع را حتی میتوان در نام این تشکل زنان نیز مشاهده نمود. بی دلیل نیست که سمینار تشکل زنان ایرانی با وجود قدمتی بیش از دو دهه در آلمان هرگز خود را با نام سمینار زنان آلمانی ـ ایرانی تعریف نکرد. بنیاد زنان ایرانی ـ آمریکایی در اکتبر امسال کنفرانسی را در نیویورک سامان داد که بیش از ۵۰۰ نفر در آن شرکت داشتند. کنفرانس بیشتر برای انتقال تجربیات و ایجاد شبکه ای از زنان در نقش های کلیدی و رهبری تشکیل شد.
زمانه با چند تن از دستاندرکاران این کنفرانس به گفتوگو پرداخته است.
[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20131024_PanteA_IAW.mp3[/podcast]