اهدای جایزه صلح نوبل سال ۲۰۱۳ به سازمان منع تسلیحات شیمیایی مورد استقبال گروهها و نهادهای حامی محیط زیست نیز قرار گرفته است. این جایزه به دلیل تلاشهای این سازمان برای جلوگیری از گسترش سلاحهای شیمیایی و به ویژه برای نظارت بر نابودی سلاحهای شیمیایی در سوریه به آن تعلق گرفته است.
[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20131017_Environment_ChemicalWeapons_Rouhani.mp3[/podcast]
سلاحهای شیمیایی به جز تأثیرات مرگبار بر زندگی انسانها، محیط زیست را نیز به شدت آلوده کرده و میتواند باعث تغییرات گسترده در اکوسیستمهای مختلف شود.
سازمان منع تسلیحات شیمیایی یک سازمان بیندولتی است که مقر آن در شهر لاهه، هلند، قرار دارد. هدف اصلی این سازمان ترویج و نظارت بر اجرای مفاد معاهده بینالمللی منع تسلیحات شیمیایی است. سازمان منع تسلیحات شیمیایی جزو سازمانهای وابسته به سازمان ملل متحد نیست و به طور مستقل فعالیت میکند اما به طور گسترده با سازمان ملل نیز همکاری دارد. در سال ۲۰۰۰ موافقتنامهای برای هماهنگی در امور بینالمللی میان این دو سازمان منعقد شد.
به گفته کمیته نروژی صلح نوبل مساله خلع سلاح اهمیت بنیادین خود را در وصیتنامه و خواست آلفرد نوبل نشان میدهد. کمیته صلح نوبل نیز تاکنون سعی کرده است از طریق اهدای جوایز متعدد به ویژه بر ضرورت خلع سلاح اتمی تاکید کند. اما اکنون و با اهدای این جایزه، کمیته صلح نوبل میگوید به دنبال تاکید بر اهمیت خلع سلاح شیمیایی نیز هست.
احمد اوزومکو، دبیرکل سازمان منع تسلیحات شیمیایی، پس از اعلام خبر دریافت جایزه صلح نوبل گفت که این سازمان کوچک به مدت شانزده سال به طور بیوقفه سعی کرده است تا ضمن دور ماندن از هیاهو و تبلیغات، از تلاشهای طاقتفرسا برای منع و خلع سلاح شیمیایی در جهان حمایت کند. معاهده منع تسلیحات شیمایی در سال ۱۹۹۷ و صد سال پس از نخستین حمله شیمیایی در جنگ جهانی اول تصویب شد. به گفته احمد اوزومکو، اکنون بیش از هر زمان دیگری به تلاشهای سازمان منع تسلیحات شیمایی در سطح جهانی نیاز هست.
سلاحهای ناپایدار شیمیایی پس از اعمال کردن تأثیرات مخرب خود روی انسان و محیط به سرعت محو میشوند و نشانی از آنها باقی نمیماند. این البته به معنای مخرب نبودن آنها نیست. این سلاحها میتوانند بسیار قوی، مرگبار و زیان آور برای انسان و محیط زیست باشند، اما پس از وارد آوردن ضربه اولیه پس از چند ساعت دیگر نشانی از آنها در محیط باقی نمیماند.
تلاشهای اخیر این سازمان در سوریه برای اجرای معاهده منع تسلیحات شیمایی مورد توجه ویژه کمیته صلح نوبل قرار گرفته است. نظارت بر نابودی سلاحهای شیمیایی در سوریه که باید درست در میان جنگ و درگیریهای مسلحانه صورت بگیرد، کار اعضای این سازمان را با خطرات بسیار زیاد مواجه کرده است. شجاعت بازرسان این سازمان مورد تقدیر کمیته صلح نوبل قرار گرفته است.
سلاحهای شیمیایی به جز تأثیرات مرگبار بر زندگی انسانها، محیط زیست را نیز به شدت آلوده کرده و میتواند باعث تغییرات گسترده در اکوسیستمهای مختلف شود. در سال ۱۹۹۱ وجود تأثیرات مخرب سلاحهای شیمیایی بر محیط زیست توسط برنامه زیست محیطی سازمان ملل متحد نیز مورد تایید قرار گرفت.
سلاحهای شیمیایی از نظر میزان پایداری در محیط پس از استعمال به دو دسته پایدار و ناپایدار تقسیم میشوند. سلاحهای ناپایدار پس از اعمال کردن تأثیرات مخرب خود روی انسان و محیط به سرعت محو میشوند و نشانی از آنها باقی نمیماند. این البته به معنای مخرب نبودن آنها نیست. این سلاحها میتوانند بسیار قوی، مرگبار و زیان آور برای انسان و محیط زیست باشند، اما پس از وارد آوردن ضربه اولیه پس از چند ساعت دیگر نشانی از آنها در محیط باقی نمیماند. سلاحهایی مانند سارین در این دسته قرار میگیرند. سلاحهای دسته دوم که سلاحهای پایدار نامیده میشوند، برای مدتی طولانی در محیط باقی میمانند، بنابراین دفاع در مقابل تأثیرات منفی این سلاحها باید به مدت طولانیتری ادامه داشته باشد. عامل اعصاب وی. ایکس جزو سلاحهای پایدار در محیط است.
اهدای جایزه صلح نوبل به این سازمان مورد استقبال سازمان «صلیب سبز جهانی» نیز قرار گرفته است. میخاییل گورباچف، برنده پیشین جایزه صلح نوبل و بنیانگذار «صلیب سبز»، سازمان منع تسلیحات شیمیایی را مستحق دریافت این جایزه خواند و گفت جایزه صلح نوبل میتواند تلاشهای بینالمللی برای رها کردن جهان از شر این سلاحهای مرگبار را شدت بخشد.
میخاییل گورباچف، برنده پیشین جایزه صلح نوبل و بنیانگذار «صلیب سبز»، سازمان منع تسلیحات شیمیایی را مستحق دریافت این جایزه خواند و گفت جایزه صلح نوبل میتواند تلاشهای بینالمللی برای رها کردن جهان از شر این سلاحهای مرگبار را شدت بخشد.
سازمان صلیب سبز جهانی یک سازمان زیست محیطی است که در سال ۱۹۹۳ و پس از نشست بینالمللی ریو در مورد آینده کره زمین تاسیس شد. این سازمان در حوزههای مختلف مربوط به محیط زیست فعالیت میکند. از جمله فعالیتهای آن جلوگیری از درگیریهای مربوط به مسائل زیست محیطی، کمک به جوامع آسیب دیده بر اثر بحرانهای محیط زیستی و همچنین ترویج قوانین بینالمللی در مورد حفاظت از محیط زیست است. پل واکر از دیگر اعضای ارشد سازمان صلیب سبز جهانی نیز میگوید اهدای جایزه صلح نوبل به سازمان منع تسلیحات شیمیایی در حقیقت به رسمیت شناختن تلاشهای آن برای نابودی گازهای اعصاب، مانند گاز سارین و گازهای دیگری مانند خردل است.
صلیب سبز جهانی همکاری بسیاری نزدیکی با سازمان منع تسلیحات شیمیایی دارد. این همکاریها پس از پایان جنگ سرد منجر به نابودی بیش از ۵۵ هزار تن سلاح شیمیایی در کشورهای روسیه، آمریکا، هند، آلبانی، کره جنوبی و لیبی شده است. از زمان اجرایی شدن معاهده جهانی منع تسلیحات شیمیایی، سازمان منع تسلیحات شیمیایی توانسته است بیش از ۵۰۰۰ هزار بازرسی در صدها سایت و محوطه مربوط به تولید سلاحهای شیمایی و همچنین ۲۰۰۰ کارخانه صنعتی در ۸۶ کشور جهان انجام دهد. به گفته سازمان منع تسلیحات شیمیایی اکنون ۱۹۰ کشور جهان این معاهده را به طور کامل پذیرفته و امضاء کردهاند. اسراییل و میانمار (برمه) دو کشوری هستند که گرچه آن را امضاء کردهاند اما هنوز پیوستن به معاهده را تصویب نکردهاند و بنابراین عضو آن به شمار نمیآیند. کشورهای آنگولا، مصر، کره شمالی و سودان جنوبی هم معاهده منع تسلیحات شیمیایی را به طور کل نپذیرفته و امضاء نکردهاند.