وزارت امور مهاجرین و عودت‌کنندگان طالبان که از اوت ۲۰۲۱ دوباره بر افغانستان سلطه پیدا کردند، از بازگشت نزدیک به دو هزار افغانستانی به صورت «داوطلبانه یا اجباری» طی یک روز از ایران خبر داد. این وزارتخانه در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام کرد تنها در روز ۱۲ جوزا (خرداد) یک هزار و ۹۵۸ «مهاجر مقیم ایران» از طریق مرز اسلام‌قلعه در ولایت هرات به صورت «داوطلب یا اجباری» به افغانستان بازگشته‌اند. اطلاعیه منتشر شده از سوی طالبان شمار افغانستانی‌هایی که به اجبار ایران را ترک کرده‌اند، مشخص نکرده است. ایران در سال ۱۴۰۲ بیش از یک میلیون افغانستانی را اخراج کرد. مقام‌های نظامی و دولتی در ایران ادعا می‌کنند برخی از افغانستانی‌های اخراج شده، دوباره به ایران بازگشته‌اند. در ایران همراه با حکومت، برخی رسانه‌ها نیز موج افغانستانی‌ستیزی را با بزرگ‌نمایی اخبار مربوط به حضور آواره‌گان افغانستانی در ایران تقویت می‌کنند. در نتیجه این موج تا به حال دستکم در دو شهر میبد در استان یزد و اقبالیه در استان قزوین سکونتگاه افغانستانی‌ها هدف هجوم گروهی از شهروندان قرار گرفت، اقامت آنها در بسیاری از استان‌ها به طور کلی ممنوع شد و افغانستانی‌ها را از دسترسی به برخی خدمات اجتماعی و عمومی ضروری و اولیه محروم کردند. دولت ایران در یک طرح تمدید اجازه اقامت و اشتغال افغانستانی‌ها را به سپرده‌گذاری ۱۰۰ میلیون تومانی مشروط کرده است. بر خلاف سازمان ملی مهاجرت که این طرح را «داوطلبانه» توصیف کرده است، افغانستانی‌های مقیم ایران گفته‌اند مشارکت در این طرح اجباری است. رئیس سازمان ملی مهاجرت به تازگی از این طرح با عنوان «وثیقه گذاری» نام برده و آن را یک «ضرورت» دانسته است. در پیوند با موج مهاجرستیزی در ایران مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مهاجران را از جمله عوامل موثر در افزایش قیمت مسکن و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی برشمرده است.
02 June 2024
